Bazı kaynaklardan milattan önce 6000 yılında Orta Asya’dan gelen Türklerden PROHİTİTLER tarafından kurulduğu belirtilmektedir. Fırat’ın Batı ve Doğu kesimleri arasında en elverişli geçit yerindee bulunduğundan SAMSAT tarih boyunca önem kanmıştır.

Sümerler zamanında SEMİATA adı erilen SAMSAT’ın Demir çağında Hitit krallığının merkezi olduğu sanılmaktadır. Bölge M.Ö. 708 11. Sargon tarafından zapt edilerek Asur’a bağlı bir eyalet durumuna gelir. M.Ö 605 yılında Babilleri eline geçer. Daha sonra sırasıyla Medlerin, Perslerin (M.Ö. 533), Makedonya krallığının (M.Ö.333) e Selevkosların hakimiyeti altına girer.

Samsat M.Ö. 69’da Kommagene krallığının merkezi olur. Kommagene kralları Antichos sanıyla anılır. 150 yıllık süre içinde 4 kral tahta geçti. Bunlardan Kral Antichos III’nün Romalılara yenilgisi üerine Kommagene Devletinin egemeliği sona erdi. M.S. 72 yılında bir Roma eyaleti haline getirilen Samsat bir ilim merkezi haline geldi. Ülü bilgin Lukianus bu dönemde Samsat’ta doğar. Bu arada Samsat birkaç kez Perslerle Romalılar arasında el değiştirir.M.S 271’de tekrar Romalıların eline geçer bu dönemde nüfusu 50.000’i geçer.

Daha sonra Bians’ın ve sonrada Arapların eline geçer. Samsat’a Hz. Ömer zamanında Şimşat, Şümişat denir. 1085’te Melikşah, 1114’deZenginler, 1180’de Selahattin Eyyubi, 1203’de Anadolu Selçuklularında Rüknettin Süleyman II Samsat’a hakim olur. 1237’de Harzemşahlar tarafından yağma edilen Samsat 1240’da Moğol İmparatoru Hülagü Han tarafından sonrada Dulkadiroğulları tarafından istila edilir.

1392’de Yıldırm Beyazıt Tarafından Osmanlı Devleti’ne bağlanır. 1401’de Timur tarafından tahrip edilir. 1516’da Yavuz Sultan Selim tarafından tekrar Osmanlılara katılır. Osmanlı yönetiminde eski önemini kaybeder ve sancak merkezi olur.

Cumhuriyet dönemimde daha da küçülerek bucak merkezi durumuna girer. Samsat 1960’da ilçe merkezi haline getirilir ve Adıyaman iline bağlanır.

Samsat ilçesi Atatürk Barajı göl suları altında kalmasıda dolayı 05.03.1988 tarihinde eski yerleşim yeriden tahliye edilmiş ve 21.04.1988 tarihli3433 sayılı kanunla merkezi değiştirilerek bugünkü yerine taşınmıştır.

Günümüzde yapılan Arkeolojik araştırma ve kaılarla eski Samsat ve civarında o dönemlere ait saraylar, su kemerleri, kaleler, v.b. yapılar, kıymetli eşyalar bulunmuştur. Bu eserlerden bir kısmı Adıyaman müzesinde sergilenmektedir.

COĞRAFİ YAPISI: İlçemiz Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Adıyaman ilinin Güney-Doğu kesiminde yer almakta olup, yüzölçümü 338 km2 ve km2’ye 35 kişi düşmektedir.

Batısında Atatürk Baraj Gölü
Kuzeyinde Kahta İlçesi
Doğusunda Atatürk Baraj Gölü
Güneyide Atatürk Baraj Gölü (karşı kıyıda Şanlıurfa ili Bozova ilçesi) bulunmaktadır.

Yeni Samsat ilçesi Atatürk Baraj Gölünün kıyısında üç yandan baraj gölü ile çevrili bir yarımada görüntüsü almıştır. Denizde yüksekliği 610 m. Olan ilçemizin il merkezie uzaklığı 47 km.dir.

Arazi Yapısı: İlçemiz güneye doğru eğilimlerle alçalan bir ova görünümündedir. Bitki örtüsü olarak ekilen hububat ve tütünden ibarettir.

İklim: Yazları oldukça sıcak ve kurak kışları ise ılık ve yağışlı geçen Akdeniz iklimi göze çarpsa da nispi nemin düşük olmasuı nedeniyle Güney Doğu Anadolu iklimine benzemektedir. Ancak son yıllarda Atatürk Baraj Gölü nedeniyle nem oranı nispetten artmıştır.