İzne çıkmayan kendine zarar verir

Uzun süren bayram tatillerine atıf yapılarak 'Çalışmayı sevmeyen bir millet olduğumuz' sıkça dile getirilir ancak uzmanların görüşlerine göre Türkiye’de birçok çalışan yıllık izinlerini kullanmıyor, dinlenme hakkını resmi tatillerle geçiştiriyor. Bu durum da çalışanların sağlığını ve verimliliğini etkiliyor. Eras Hukuk Bürosu Sahibi ve İş Hukuku Uzmanı Avukat Ertürk Eras iş kanununa göre çalışanların yıllık, kesintisiz en az 10 gün ücretli izin kullanmalarının zorunlu olduğunu hatırlatıyor. Ancak Eras birçok işletmede izne çıkmayan ya da 10 günden az süreli parçalı izin kullanan çalışanlara rastladığını söylüyor.

Yeni İş Kanunu’na göre kullanılmayan izinlerin karşılığının, ayrıldıktan sonraki beş yıl içinde, son ücret üzerinden talep edildiğini söyleyen Eras, bu durumun izin kullanmamayı teşvik ettiği görüşünde. Eras çalışanların çoğunlukla resmi tatillerle kısa izin günlerini birleştirerek yıllık izinlerini kullandığı gözlemini dile getiriyor. Ancak Eras’a göre bu iki durum, yasadaki izin hakkının kullanılmadığı anlamına geliyor ve izin kullanımına ilişkin bir şikâyet olmadığı sürece işverene cezai yaptırım uygulanmıyor.

'İZİN KULLANMAMAK DOĞAL KARŞILANIYOR'

İzin kullanımını günümüzde şirketlerin başlıca sorunlarından biri olarak gören Eras, hem yasaya uygunluk hem de çalışan sağlığının gözetilmesi nedenleriyle yıllık ücretli izinlerin mutlaka kullandırılması, başta üst düzey yöneticiler olmak üzere tüm çalışanların izin kullandıklarını belgelemesini öneriyor.

Deloitte Türkiye Yönetim Kurulu Danışmanı Ali Kamil Uzun’a göre çalışanların izin kullanmamasının en önemli nedeni, ‘Çalışma kültürümüzde uzun süredir izin kullanmadan çalışan personelin özverili ve işine bağlı kabul edilmesi’. Uzun, “Bu durum son derece doğal karşılanır, iş yoğunluğunun, işe bağlılığın, özverinin bir sonucu olarak değerlendirilir. İş temposu, yoğunluk, personel sayısı gibi nedenlerle planlı ve düzenli izin kullanımı konusundaki sıkıntılar yönetimle ilgili şikâyetler olarak sürekli ifade edilir, iş koşullarının bir gerçeği olarak kabullenilir” diyor.

Uzun, deneyimlerine dayanarak uzun süreli kesintisiz olarak aynı işi yapan çalışanların işletmeler için risk oluşturabildiğini söylüyor. İş ve özel hayat dengesinin sağlanması, motivasyon ve çalışan memnuniyeti, insan kaynağı verimliliği, risk yönetimi konuları gözetilerek düzenli yıllık izin kullanımı, tayin, terfi ve rotasyon uygulamalarının aksatılmadan yürütülmesi gerektiğini ifade ediyor.

Uzun yönetim kurulu, denetim komitesi, yöneticiler ve denetçilerin, çalışanların yıllık izin planlarının gerçekleşme durumunu izlemesinin, kullanılmayan izinlerin nedenlerini değerlendirmesinin kurumsal risk yönetimi açısından sorumlulukları arasına girdiğini hatırlatıyor. Uzun çalışanlara ise “İzin kullanımı, çalışkan olmak, özveride bulunmak için engel değil” diyor.

"İK’CILARA GÖREV DÜŞÜYOR"

Yıllık iznin çalışan sağlığı açısından çalışma hayatında önemli bir kalem olduğunu hatırlatan Türkiye Personel Yönetimi Derneği (PERYÖN) Başkanı, Kibar Holding İK Müdürü Yiğit Oğuz Duman, “Ancak pratikte Türkiye’de yıllık izinler yüksek oranda kullanılmıyor. Bunun birinci nedeni iş piyasasındaki rekabet koşullarının insanları tedirgin etmesi. Fazla izin kullanmamak iş kültüründe çok takdir edilen bir yaklaşım olarak görülüyor. Çok ve izinsiz, mesaili çalışan yorgun yüzler tercih ediliyor. Aslında bu, değişmesi gereken bir problem ve paradigma” diyor: “Eskiden çalışanın sadakati böyle değerlendiriliyor olabilir ama günümüzde çalışanın performansı farklı şekillerde ölçülüyor. Performansı doğru ölçebildiğiniz takdirde yıllık izin bu ölçüm kriterlerinin arasından çıkıyor ve çıkması gerekiyor. Tam tersine işini, zamanını ve hayatını planlayabilme, iş ve yaşam dengesi öne çıkmalı.”

Duman çalışanların yıllık izin kullanmama nedenleri arasında, zamanı doğru planlayamama, işyerlerinin az personel çalıştırması gibi unsurların yer aldığını belirtiyor: “Çalışan işini ve yıllık iznini planlayamamışsa izne çıkışlar problem yaratabiliyor. Bazı işler özellikle yaz aylarında kesintiye uğruyor. Bu sefer de yapılan yıllık izin göze batmaya başlıyor. İşi doğru planlayabilmek, yedekleme yapabilmek, yıllık izin sırasında o kişinin yapmakla ilgili yükümlü olduğu işleri kimlerin yapacağını tespit edebilmek hem işin aksamasını engeller hem de izin sırasında bilgisayara ve telefona bakmadan dinlenmenizi sağlar.”

Duman insan kaynakları bölümü ve yöneticilerinin çalışanların izinlerini yapıp yapmadığını yakından takip etmesi gerektiğini ifade ediyor. “İnsan kaynakları departmanına izin kullanımı konusunda çalışanları bilinçlendirme ve yönlendirme görevi düşüyor. Eksik işgücü varsa o işgücünün doğru tanımlanması, doğru insan sayısının tespit edilmesi İK’nın sorumlulukları arasında. Bir kişinin yıllık iznine gitmesi sorun yaratıyorsa işgücü planlamasında aksayan bir yön var demektir.”