Sosyal güvenlık reformuna ayar

Reformda emekliliğe hak kazanmamış vekile maaş bağlanması öngörülürken emzirme ödeneği asgari ücretin 3'te birinden 10'da 1'ine düşürülüyor. Pakette cenaze ödeneği de azaltıldı ..

Hükümet, IMF'nin yılbaşında yürürlüğe girmesini önşart olarak ileri sürdüğü sosyal güvenlik reformuna ince ayar çekiyor! Çalışma Bakanı Faruk Çelik'in siyasi parti gruplarına dağıttığı 109 maddelik yeni reform paketinde, daha önce Anayasa Mahkemesi'nin iptal ettiği hükümler yeniden düzenlenirken yer yer vatandaşa ek yük getiriliyor, emekliliğe hak kazanamayan milletvekillerine ise maaş bağlanması öngörülüyor. Emzirme ve cenaze yardımının azaltıldığı pakette aralarında basın çalışanlarının da olduğu birçok meslek grubunun "yıpranma payı" (fiili hizmet zammı) kaldırılıyor. Reform, emeklilik yaşını 1 Ocak 2008-31 Aralık 2036 arasında kadınlarda 58, erkeklerde 60 olarak koruyor. Emeklilik yaşı 2037'den sonra işe girenler için 1 yıl artırılarak, 2048'de kadın ve erkekler için 65'te eşitleniyor. Yeni düzenleme 1 Ocak 2008'den itibaren Genel Sağlık Sigortası'nı başlatıyor, vatandaştan katkı payı alınmasını açık hükümlere bağlıyor.

2048'DE EMEKLİLİK YAŞI 65

Önümüzdeki günlerde TBMM'de ele alınması beklenen Sosyal Güvenlik Reformu'nun önemli maddeleri ve yeniliklerinden bazıları şöyle:

* Emeklilik yaşı aynen korundu: Bu kanun yürürlüğe girdikten sonra işe başlayan kadınlar 58, erkekler 60 yaşında emekli olacak. 2037 yılından itibaren işe girenler bakımından emeklilik yaşı 1 yıl artırılacak. 2048'de kadın ve erkek 65 yaşında emekliliğe hak kazanacak.

* Güncelleme katsayısı yeniden tanımlandı: Sigortalıların, hizmet süresince yatırdıkları primlerin emeklilik sırasında nasıl hesaplanacağına ilişkin formül değiştirildi. Primlerin güncellenmesinde TÜFE oranı ve GSMH büyümesinin yüzde 25'i esas alınacak. Böylece, primler sadece enflasyona karşı korunmayıp ayrıca refah payına göre değerlenecek.

ÇALIŞAN EMEKLİYE KADEMELİ PRİM

* Emekli olup esnaflık yapana kademeli prim: Emekli aylığı almakta iken bu yasa yürürlüğe girdikten sonra kendi adına kurduğu işyerinde çalışanlardan "kademeli sosyal güvenlik destek primi" kesilecek. 55 yaş ve üstünde olup emekli aylığı alırken esnaflık yapanlardan yüzde 14, 55 yaşın altındakilerden yüzde 16 prim kesilecek. Prim tutarı, her yıl aylık prime esas kazanç üzerinden belirlenecek.

Milletvekillerine İmtiyazlı Düzenleme

TBMM üyeliği sona erenlerden (milletvekillerinden) gerekli şartları taşımadığı için aylık bağlanamayanlara emekli olamayanlara), sigortalı bir işte çalışmadıkları veya aylık bağlanmadığı takdirde "temsil tazminatı" ödenecek. Bu tutar bin 480 YTL ile başlayacak ve aylık katsayıya göre artırılacak.

Cenaze ve Emzirme Ödeneği Azaltıldı

Ölen sigortalıların hak sahiplerine asgari ücretin 3 katı düzeyinde ödenmesi öngörülen cenaze ödeneği, asgari ücretin 2 katına düşürüldü. Emzirme ödeneği de asgari ücretin üçte birinden onda birine çekildi.

Çalışan Emeklilere Sağlık Sigortası Yükü

Emekli aylığı almakta iken sigortalı bir işe giren veya kendi adına kurduğu işyerinde çalışanlardan "sosyal güvenlik destek primi"nin yanısıra Genel Sağlık Sigortası primi de tahsil edilecek.

Genel Sağlık Sigortası Başlıyor

Türkiye'de yaşayan tüm vatandaşlar ile bir yıldan uzun süreli ikamet eden yabancılar ve sığınmacılar, vatansızlar Genel Sağlık Sigortası kapsamına alınacak. GSS prim oranı yüzde 12.5 olacak. Bu tutarın yüzde 5'i çalışan, yüzde 7.5'i işveren-devlet hissesi olacak.

Emeklilik Sonrası İşe Girenler Rahatlatıldı

Bu kanun yürürlüğe girdikten sonra emekli aylığı almakta iken sigortalı bir iş bularak çalışanlardan "sosyal güvenlik destek primi" kesilmeyecek. Ancak kanundan önce sigortalı işe giren emekliler sosyal güvenlik destek primi ödemeye devam edecek.

Muhtaçlara Sağlık Sigortası

Eski kanunda yeşil kartlıların da Genel Sağlık Sigortası'ndan (GSS) yararlanması ve primlerinin devletçe ödenmesi öngörülürken yeni düzenlemede muhtaç kişilere ilişkin tanım getirildi. Her türlü kazancı net asgari ücretin üçte birinden az olan kişiler GSS'den yararlanacak.

Şampiyonlara Sağlık Sigortası

Avrupa, Dünya ve Olimpiyat Şampiyonluğu kazanan sporcular ile aileleri devlet tarafından GSS kapsamında sayılacak.

Sağlık Sigortasına Katkı Payı

GSS ile ayakta tedaviler için 2 YTL, ilaç için yüzde 10-20 oranında katkı payı alınmasına ilişkin hüküm korunacak. Hizmet satın alınan özel hastanelerin uygulayacağı "fark tutarları" için Sosyal Güvenlik Kurumu tavan getirecek.

Yatarak Tedavide Pamuk Eller Cebe

Yatarak tedavi olanlardan her bir tedavi için asgari ücretin net tutarı kadar, yıllık bazda ise asgari ücretin iki katını geçmemek üzere katkı payı alınabilecek.

* Yıpranma Uygulamasına Tırpan:

Kamuoyunda 'yıpranma' olarak bilinen fiili hizmet zammı belirli meslek grupları açısından budandı. Yıpranma payı, söz konusu mesleklerde 25 hizmet yılı yerine 20 yılda emeklilik imkânı sağlıyordu. Yeni reform tasarısında; basın kartı sahipleri, infaz koruma memurları, PTT dağıtıcıları, TRT çalışanları, ilaçlama ve karantina birimlerinde çalışanlar, devlet tiyatrosu ve CSO sanatçıları ile uçucu personel "fiili hizmet zammından" yararlanamayacak. Mevcut sistemde, örneğin uçucu personele her yıl için 90 gün ilave hizmet süresi ekleniyordu. Bu arada Türkiye Gazeteciler Cemiyeti de yazılı bir açıklama yaparak çalışmayı endişe ile izlediklerini, erken emeklilik hakkının gaspına dönük bu çalışmadan bir an önce vazgeçilmesini istedi.

MEMURLAR için ayrı bir düzenleme yapılması gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi'nden dönen reformda kamu görevlilerin mevcut hakları korunacak. Yeni düzenlemede dikkati çeken değişiklikler şunlar :

* Kamu görevlilerinin mevcut hakları korunurken yeni yasanın yürürlüğe girmesinden sonra memur olarak yeni işe başlayanlar için yasayla gelen yeni düzenlemeler geçerli olacak.

* Yaşlılık aylığının bağlanmasında geçerli olan oranlar, Anayasa Mahkemesi'nce sadece Kamu Görevlileri açısından iptal edilmişti. Yeni düzenleme ile yasanın yürürlüğü sonrasında yeni işe başlayacak kamu görevlileri için bu oranlar aynen devam etmekte.

* Bağ- Kur'luların faydalandıkları Sosyal Güvenlik Destek Primi'ne ilişkin temel şartlar Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilmemesine rağmen, kamuoyunda kesilecek prim oranlarının yüksekliği bakımından çok eleştirilmişti. Yeni düzenleme bu eleştirileri dikkate alarak prim oranlarını düşürüyor.

* Genel Sağlık Sigortası'ndan faydalanacaklar bakımından yeni düzenleme, iptal edilen maddeden farklı uygulama getirmiyor. Sadece kapsam çok az genişletilmiş.

* Yürütmesi durdurulan yasada Genel Sağlık Sigortası'nın işletimi ve ilaç bedellerinin belirlenmesi için Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonu kuruluyordu. Yeni düzenlemede de ilk haliyle olduğu gibi korunan bu komisyonun yürütümü, sekretaryası SGK tarafından yapılacak.