Zengin ve yoksul enflasyonu

BETAM tarafından yapılan araştırmada, son 5 yıllık dönemde yoksul kesimin enflasyonu yüzde 57.2 olurken, zengin kesimin enflasyonu 5 puan daha düşük çıktı.

Aradaki bu fark ise, zorunlu tüketim mallarındaki fiyat artışlarından yoksulun daha çok etkilenmesinden kaynaklandı.

SON 5 yılın enflasyonunu değerlendiren Bahçeşehir Üniversitesi bünyesinde kurulan Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) araştırması, yoksul kesimin enflasyondan daha çok etkilendiğini bir kez daha ortaya çıkardı. Araştırmada en yoksul yüzde 20’lik grubun enflasyonunu yüzde 57.2 olarak tespit edilirken, en zengin yüzde 20’nin enflasyonu yüzde 52 olarak hesaplandı. Aradaki bu 5.2 puanlık fark ise, zorunlu tüketim mallarındaki fiyat artışlarından yoksulun daha çok etkilenmesinden kaynaklandı. Zenginlerin ise daha çok ulaştırma, otel gibi lüks tüketim hizmetlerindeki fiyat artışlarından etkilendikleri görüldü. Araştırmadan, yoksulun enflasyonunun daha çok zorunlu tüketime, zengin enflasyonunun da lüks tüketime duyarlı olduğu anlaşılıyor.

GIDANIN PAYI ETKİLİYOR: BETAM’ın "Düşük gelirli hanehalklarının tüketim sepetinde gıda harcamaları zenginlerinkine kıyasla çok daha büyük bir paya sahip olduğundan, yoksulların enflasyonu daha yüksek olabilir mi" sorusuna yanıt aradığı, "Her Harcama Düzeyi İçin Farklı Enflasyon" araştırmasına göre, gıda ve alkolsüz içeceklerin enflasyonu diğer kalemlere göre fazla yüksek değil. Ancak, en yoksul dilimdeki payı yüzde 39.5’e çıkıyor. En zengin dilimde ise payı yüzde 17.5’te kalıyor. Ulaştırma ise en zengin dilimde yüzde 20.8’lik bir payıyla önemli bir ağırlığa sahip. Ulaştırma, yüzde 20’lik en fakir dilimde ancak yüzde 4.6’lık bir pay alıyor.

DAHA ÇOK HİSSEDİLECEK: Araştırma görevlileri Seyfettin Gürsel ve Nazan Şak tarafından yapılan araştırmaya göre, Gelecekte zorunlu mal ve hizmetlerin fiyatları lüks mal ve hizmetlerin fiyatlarından daha hızlı artası halinde, yoksul enflasyonu ile zengin enflasyonu arasındaki fark artacak. Araştırmada şu değerlendirme yer aldı: "Zorunlu tüketim enflasyonu önemli ölçüde gıda fiyatlarına bağlı olduğundan, gerek küresel ısınmanın olumsuz etkileri, gerek Çin ve Hindistan’ın 2 milyarlık aşırı yoksul kitlelerinin gelirlerindeki hızlı artışla birlikte küresel kaynaklara giderek daha fazla ortak olmaları, gerekse petrol fiyatlarındaki artışın biyoyakıt yönelimini hızlandırmasının, gelecekte yoksul enflasyonunun ortalama enflasyondan hissedilir ölçüde ayrışmasına neden olacak."

Yoksul daha çok rakı ve sigara içiyor

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı 2003-2008 (Mart) dönemindeki tüketim harcaması verilerinin kullanıldığı BETAM araştırmasına göre, az da olsa alkol, sigara ve tütün kaleminin yoksul sepeti içindeki payı zenginin payından daha fazla. Yoksul kesimde yüzde 5.6 olan bu orana karşılık, zengin kesimdeki payı yüzde 2.8.

Buna göre yoksullar zenginlere kıyasla göreli olarak daha çok sigara, daha çok rakı içiyor. Yoksul enflasyonu ile zengin enflasyonu arasındaki farkın bir bölümü de sigara ve alkollü içecekler üzerindeki tüketim vergilerindeki artıştan kaynaklanıyor.

Türkiye için ’stagflasyon’ uyarısı

THE Wall Street Journal’den, "Büyüme durma noktasına gelirken, enflasyonun yükselmeye devam ettiği ekonomik durum" olan stagflasyonun Türkiye’de yaşanabileceğini iddia etti. "Yükselen Maliyetler Riskler Gösteriyor" başlıklı analizde, Türkiye ve Romanya’da enflasyonun Avrupa’daki diğer ülkelerden daha hızlı yükseldiğine dikkat çektildi. Christopher Emsden imzalı analizde, Türkiye’de enflasyon yükselirken büyümenin yavaşladığına dikkat çekilerek, bu tür ekonomilerde sahnenin "stagflasyonist senaryo" için hazırlandığı görüşü dile getirildi. Dankske Bank’ın Yükselen Piyasalar Baş Analisti Lars Christensen ise "Kırılgan para birimleri, yüksek dış borç, yüksek enflasyon oranları ve kararan ihracat olanakları karışımı stagflasyonist senaryo için sahne hazırlıyor" yorumunu yaptı.The Wall Street Journal analizini, "Bu tür bir senaryo, özellikle, şirketlerin büyük ölçüde dış borçlanmaya yöneldikleri Türkiye için acı olur, çünkü zayıf lira, borç ödeme maliyetlerini yükseltir" uyarısı ile noktaladı.