DGM'leri arar haldeyiz!

Devlet Güvenlik Mahkemeleri 13 yılda 2 bin 601 çocuktan 624'ünü mahkûm etmişti. Ağır ceza mahkemeleri ise sadece son dört yılda 2 bin 400 çocuktan 175'ine ceza verdi, birçok dosya da Yargıtay'da...

Diyarbakır Barosu, Güneydoğu’da taş atan çocukların mahkemelerdeki dünü ve bugününü karşılaştırdı: 1984-1997 yılları arasında Devlet Güvenlik Mahkemeleri’nde (DGM) yargılanan toplam 2 bin 601 çocuktan 624’ü ‘örgüt üyeliği’, ‘silahlı eylem’, ‘örgüte yardım yataklık’ ile ‘Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Yasası’na muhalefet’ten ceza aldı. Özel Yetkili Ağır Ceza Mahkemeleri’nde ise son dört yılda yargılanan 2 bin 400 çocuktan 175’i mahkûm oldu. Eski Diyarbakır Barosu Başkanı Sezgin Tanrıkulu, çocuk yargılamalarında eski DGM’leri arar hale geldiklerini söyledi.

Diyarbakır Barosu tarafından yapılan çalışmada, izinsiz gösterilerde gözaltına alınıp yargılanan çocuk sayısının, DGM’ler döneminde bugünkünden çok daha az olduğu ortaya çıktı. Diyarbakır’da, bölgedeki terör olaylarına bakan dört eski DGM’de 1984-1997 yıllarında yargılanan 2 bin 601 çocuktan 624’ünün ‘örgüt üyeliği’, ‘silahlı eylem yapmak’, ‘örgüte yardım yataklık’ ile ‘Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Yasası’na muhalefet’ten ceza aldığı saptandı.

DGM’lerin kapatılmasından sonra yerlerine kurulan Özel Yetkili Ağır Ceza Mahkemeleri’nde ise sadece son dört yılda 2 bin 400 çocuğun yargılandığı ortaya çıktı.
Çocuklar İçin Adalet Girişimi’nin Diyarbakır için hazırladığı rapora görede son iki yılda 78 çocuğa toplam 175 yıl hapis cezası verildi. Ceza alıp dosyası temyiz için Yargıtay’a giden çok sayıda çocuk da cezaevi için gün sayıyor.

‘90 kuşağı, artık sokakta’
Eski Diyarbakır Barosu Başkanı ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı Diyarbakır Temsilcisi Sezgin Tanrıkulu, yaşları 11 ile 17 arasında değişen çocuk yargılamaları konusunda eski DGM’leri arar hale geldiklerini vurguladı:

“90 kuşağı çocuklar 2000’li yılların ortasında büyümeye başladı. 14- 15 yaşlarına geldiler ve artık her yerdeler. Sadece dağda değil, aynı zamanda sokaklardalar. Dolayısıyla yargılanan çocuk sayısının bu kadar fazla olmasının nedeni de 90 kuşağı çocukların algılarının artık sokakta olmasıdır. İkinci neden ise yargı zihniyetindeki değişikliktir. 90 kuşağı çocukların karşısında 90 kuşağı yargıçları var. 90’lı kuşağın gençleri de lise ve üniversitelerde ayrışmanın etnik kökene dayandığı dönemde okudular. Dolayısıyla bu iki algı karşı karşıya.”

Kapatılan DGM’ler döneminde hem kolluk kuvvetlerinin, hem yargıçların, hem de savcıların çocuklara karşı daha hoşgörülü ve daha özgürlükçü bir yaklaşım içerisinde olduklarını savunan Tanrıkulu, şöyle dedi:

“Bugünkü durum, 2005 yılında yürürlüğe giren yeni TCK (Türk Ceza Kanunu) ve CMK (Ceza Muhakemesi Kanunu) ile 2007’de değiştirilen Terörle Mücadele Yasası’ndan kaynaklanıyor. Hâkimlere çok geniş takdir hakkı tanındı. Hâkimler bu takdir haklarını daha çok cezadan yana kullanmak istiyorlar.”

DGM’ler Temmuz 2004’te kapatılırken, bu mahkemelerin baktığı davalara yine Temmuz 2004’te kurulan Özel Yetkili Ağır Ceza Mahkemeleri bakmaya başladı. 1984 ile 1997 yılları arasında DGM’lerde yargılanan çocuklar ile ilgili baro istatistik hazırlarken, 1997 ile DMG’lerin kapatıldığı 2004 tarihleri arasında istatistik çalışması yapılmadı. 2005 yılında yürürlüğe giren yeni TCK ve CMK ile birlikte çocuk yargılanmaları yeniden gündeme geldi.

2006 yılında Yargıtay’a giden bir davada, ilgili ceza dairesi sadece yürüyüş ve gösteri yasasına muhalefetten verilen cezayı bozmuştu. Daire dosyada sanıkların, ‘Örgüt üyesi olmamak ile birlikte örgüt adına eylem’, ‘örgüt propagandası ’, ‘devlet malına zarar’, ‘güvenlik güçlerine mukavemet’ gibi suçlardan ayrı ayrı cezalandırılmasını istedi. Bu kararın Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nda kabul edilmesiyle çocuklar beş-15 yılla yargılanmaya başladı.