Türkiye Barolar Birliği (TBB), hükümetin aylardır Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) hizmetlerinin karşılığı olarak ödeme yapmaması sonucunda iç yönetmelikte düzenleme yaparak "ücretsiz avukatlık" hizmetini durdurdu. 

BİANET'ten Emine Özcan'ın haberi şöyle...

Konuyla ilgili bianet'e değerlendirme yapan hukukçular ödemelerin yapılmamasının avukatları zor duruma soktuğunu, bu durumun hem savunmanın bağımsızlığını zedeleyeceğini hem de sanık hakları ihlallerinin söz konusu olacağını söylediler.

TBB Başkanı Avukat Özdemir Özok, Anayasa'ya ve Avukatlık Yasasına göre ücretsiz olarak avukatın hizmet vermesi mümkün değil. Bu işin sonu yok" dedi.

İzmir İşkenceyi Önleme Grubu'ndan avukat Nalan Erkem, "Hükümetin ödenek ayırmaması savunma haklarına önem vermediğinin açık göstergesi. CMK kapsamını daraltmayı amaçlıyorlar. İşkence artacak. Sanık hakları ihlali söz konusu" derken Diyarbakır Barosu'ndan CMK Uygulama Merkezi avukatlarından Barış Yavuz'a göre nasıl ki sosyal güvenceyle sağlık sektöründe doktorun, ilacın ücreti ödeniyor, anı durumun hukuki platformda olması zorunlu.

Özok: Ücretlerin ödenmemesi Anayasa'ya aykırı

TBB başkanı Özok, CMK kapsamında alacakların barolarca karşılanmamasının aslında Anayasa'ya ve Avukatlık Yasası'na aykırı olduğunu vurguladı.

Özok, "Biz de bu yasalara dayanarak bir iç düzenleme yaptık. Yaklaşık beş aydır avukatlar kaos yaşıyor. Ücret olmadan hizmet sunulması mümkün değil" dedi.

Bu sorunun barolara kaynak ayırmayan siyasal iktidarın sorunu olduğunu söyleyen Özok, sanıkların mağdur olabileceğine ilişkin herhangi bir çözüm önerisi sunup sunmadıklarına ilişkin olarak "Bu durumun sonu yok. Ancak barolar ya da avukatların bilebileceği bir durum" dedi.

Erkem: Bir yerden gelen hak ve özgürlükler başka bir yere gidiyor

CMK kapsamında işkence gibi kritik konuların ve davaların nasıl etkileneceğine dair değerlendirme yapan İzmir İşkenceyi Önleme Grubu avukatlarından Erkem, öncelikle ücretsiz avukatlık uygulamasının neden durdurulduğu üzerinde durulması gerektiğinin altını çizdi.

"İşkence artacak"

"Acaba sadece ücretlerin ödenmemesinden mi, yoksa CMK kapsamı daraltılmak mı isteniyor? Bu önemli bir soru" diyen Erkem, TBMM'de Adalet Komisyonunca kabul edilen "Temel Ceza Kanunlarına Uyum Amacıyla Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı" ndaki "istem aranmaksızın müdafi görevlendirilmesini gerektiren suçların; 'alt sınırı beş yıl hapis cezasını gerektiren suçlar' olarak sınırlanmasına değiniyor.

"Beş yıl üzerinde hapis cezasını öngören suç çok az. Türkiye'de üst sınırı beş yıl ceza öngören hırsızlık gibi suçlar yaygın. Mahkemeleri dolduran dosyalar bu yönde. Dolayısıyla çok geniş bir kesimin avukatlık yardımından yararlanmadan hukukla baş başa kalması işkencenin artmasına neden olacak"

Gözaltı birimlerinde kişilerin doğrudan avukat yardımından yararlanamamasının işkenceyi artıracağı görüşünde olan Erkem "Eğer bugün' işkence azalıyor' diyebiliyorsak hukuki yardım sayesinde oluyor. Güvenlik güçleri bilgilendirmediği için insanlar göz altı birimlerinde avukat talep etmedi ve yalnız kaldılar. İşkence de yaygındı. Yeniden aynı şekilde geniş bir kesim hukuki yardımdan yoksun kalacak" dedi.

"Bir yerden gelen hukuki hak ve özgürlükler başka bir yerde kaybediliyor" diyen Erkem, altı aydır hükümetin bir çok yere ödenek ayırırken avukatlara ödeme yapmamasını savunmaya değer vermemsi olarak yorumladı.

Erkem'in talebi şöyle:

"CMK kapsamında ücretler en azından asgari ücret seviyesine çekilsin. Ödemeler yapılsın. CMK kapsamı daraltılmasın ki sanık hakları da ihlal edilmesin."

Yavuz: Diyarbakır Barosunda istifalar başladı

CMK Uygulama Merkezi avukatlarından avukat Yavuz, TBB'nin 64 milyon YTL alacağı olduğunu ve Diyarbakır Barosu'nun da bu alacak içinde 2 milyon 300 bin YTL alacağı olduğu bilgisini verdi.

Diyarbakır Barosu'nda 295 avukatın ücretsiz çalışamayacaklarını ifade ettiklerini, hatta istifaların başladığını söyleyen Yavuz, "Avukatların bu şekilde çalışmak istemedikleri kesin" dedi.

TBB'nin 10 Temmuz tarihli açıklamasında ilan ettiği yönetmeliği de uygulayamadıklarını bildiren Yavuz, "Avukatların kendi haklarını savunmaları için ne yapabiliriz, onu düşünüyoruz. Bugün yapılan bir hizmetin karşılığını olan ücreti 2007 yılının ortalarında alıp alamayacağımız bile belirsiz" dedi.

"CMK'da aldığımız görev kamusaldır" diyen Yavuz, ücretlerin karşılanmadığı takdirde görevi kötüye kullanmak unsurunun oluşacağından kaygılı.
"Hem hiç bir ücret almadan görev yapacaksınız hem de en ufak bir hatanız karşılığında hakkınızda görevi kötüye kullanmaktan suç duyurusunda bulunulacak."

"Uygulamanın alt yapısı yok"

Bir avukatın dosya başına 180 YTL aldığını belirten Yavuz, bu dosyanın örneğin üç yıl da sürebileceğini, bu dönemde duruşmaya katılmayan avukatın yasal olarak suçlanacağını ifade etti.

Yavuz sanık hakları açısından mağduriyetlerin doğacağına dikkat çekti. "CMK AB'ye uyum dahilinde sanık hakları açısından doğru bir uygulama ancak alt yapısı olmadan uygulanması süreci kriz noktasına getirdi" diyen Yavuz, avukatlık mesleğinin bağımsızlığının zedeleneceğini söyledi ve "Avukat hem müvekkiline hem de mesleğine karşı sorumlu ve bağımsızlığını koruyabilir olmalı" dedi.

"Sistem avukat üzerinden meşrulaşırken ücret ödenmezse tıkanır"

"Sistemi avukatlar üzerinden meşrulaştırıyorlar. Örneğin karakolda avukat danışmanlığında verilen ifadeyle bile hukuka aykırı bir çok durum engellenmiş oluyor. Bu doğru olan sistem. Ama ücretini alamayan avukat görevini nasıl yapabilir?

Avukatın ücretini değil savunmasını düşünmesi gerektiğini söyleyen Yavuz, kamusal faaliyetin karşılığında ücretsiz çalışarak zor duruma düşen avukatların zaman kaybetmek istemediklerini ve çalışmayı devam ettirmek istemediklerini söyledi.

Nasıl ki sosyal devlet, sosyal güvencesi olan vatandaşlarına ücretsiz sağlık hizmeti veriyorsa, hukuki yardım da vermek zorunda. Doktora ücret ödediği gibi avukata da ödemek zorunda."

"İsteyen avukat hizmet verecek"

1992 yılından beri yürürlükte olan "Zorunlu Müdafailik Uygulaması"nın kapsamı, yeni Ceza Yasası'nda genişletildi. Daha önce sadece 18 yaşından küçükler için yapılan ve masrafı Maliye Bakanlığı tarafından karşılanan ücretsiz avukat ataması, yeni yasayla birlikte zanlılar ve mağdurların tamamı için uygulanmaya başladı.

CMK 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe girdi. Ceza Muhakemeleri Kanunu Uyguluma Merkezleri tarafından atanan avukatlar, Maliye Bakanlığı'nın verdiği ücret karşılığı hukuki destek veriyor. İstem dahilinde davalara parasız giren avukatların Türkiye genelinde 70 milyon YTL'ye ulaşan alacakları için Adalet Bakanlığının ödenek aktarmaması sonucunda TBB yönetmelikte yeni bir iç düzenleme yaptı.

TBB ilan yönetmelikte yaptığı değişiklikle devlet borcunu ödeyene kadar "parasız avukatlık" uygulaması durduruldu. TBB değişikliği şöyle ilan etti:

"Eğer avukat talepte bulunmazsa müdafi/vekil olarak görevlendirilmiyor. Müdafi/vekil ücretinin ödenmesi için baroya aktarılan ödeneğin tükenmesi durumunda bu konudaki ücret eksiği giderilene kadar görevlendirme yapılmayor. Müdafi/vekil olarak görevlendirilen avukatın yetki belgesi düzenlenerek bir başka avukatı yetkilendirmesine olanak tanınıyor."