Yargının durumu vahim

Bir hâkime düşen dosya sayısı 1998’de 734’ken, bu yıl 948’e çıktı. Üç dosyadan ikisi sonraki yıla devrediyor. Mahkeme kararlarına yapılan itirazlar da son 10 yıl içinde yüzde 155 arttı

Türkiye’de adaletin terazisi zor günler yaşıyor. 1998’de hâkim başına düşen dosya sayısı 734 iken, bu sayı 2008’de 948’e çıktı. Mahkeme kararlarına yapılan itirazlar da son 10 yılda yüzde 155 arttı. İdari yargıda verilen kararlara yapılan artış daha fazla olurken, Yargıçlar ve Savcılar Birliği (YARSAV) Başkanı Ömer Faruk Eminağaoğlu, bu artışın, Kabahatlar Kanunu gibi yasalarla getirilen ‘temyiz dışı itiraz’ hakkından kaynaklandığını söyledi.
Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü, 2007 adalet istatistiklerini 28 Kasım 2008’de yayımladı. ‘Adalet İstatistikleri 2007’ye göre son 10 yıl içinde özellikle Yargıtay cumhuriyet savcılıklarına gelen dosya sayısındaki önemli artış dikkat çekiyor. Adalette son manzaralar özetle şöyle:

* Yargıtay cumhuriyet savcılıklarına gelen dosya sayısı 1998 yılında bir önceki yıldan devredenlerle birlikte 208 bin 474 iken, bu sayı 2007 yılında 531 bin 660’a yükseldi. 2006’da Yargıtay Başsavcılığı’na gelen dosya sayısı ise 411 bin 121’di. Mahkeme kararlarına yapılan itirazlar 2007 yılında yüzde 129 oranında arttı.

Sonuçlanan dosya sayısı az
* Bu yoğun itirazlara rağmen, Yargıtay Başsavcılığı kendisine gelen işlerin ancak yüzde 34’üne denk düşen 181 bin 771’ini sonuçlandırabildi. Yüzde 66’lık kısım ise 2008 yılına devretti. Yargıtay Başsavcılığı, 2006 yılında gelen dosyaların yüzde 41.9’unu, 2005 yılında ise yüzde 77’sini sonuçlandırmıştı.

* Yargıtay ceza dairelerine 1998 -2007 yılları arasında gelen dosya sayısında da önemli artışlar gözlendi. Dairelere 1998 yılında 136 bin 6 dosya geldi, bu dosyalardan 121 bin 341’i karara bağlandı ve 14 bin 666 dosya ise bir sonraki yıla devretti. 2007 yılında ise gelen dosya sayısında son 10 yılda yüzde 138 oranında artış oldu. 2007 yılında ceza dairelerine 323 bin 738 dosya geldi, bunların 129 bin 420’si karara bağlandı ve 194 bin 318’i 2008 yılına devretti. Yargıtay’da bulunan 11 ceza dairesi, kendilerine gelen dosyaların yüzde 40’nı sonuçlandırırken, yüzde 60’ını 2008 yılına devretti.

* Yargıtay’ın hukuk dairelerine gelen dosya sayısı ise 10 yılda yüzde 62 arttı. Yargıtay’ın 21 hukuk dairesine 2007 yılında 422 bin 81 dosya geldi. Gelen dosyaların 326 bin 128’ini karara bağlanırken, 95 bin 953’ü 2008 yılına devredildi.

‘İdare’ye itiraz yağmuru
* İdare mahkemelerinin son 10 yıllık çalışma trendine bakıldığında toplam dava sayısında (geçen yıldan devir, yıl içinde açılan ve bozularak gelen toplam dava sayısı) artış olduğu görülüyor. 1998 yılında idari yargı mahkemelerinde gelen toplam dava sayısı 155 bin 468 iken yüzde 207.3’lük artışla 2007 yılında 478 bin 339’a ulaştı.

* Bir hâkime düşen yıllık dava sayısı 1998 yılında 734 iken 2007 yılında yüzde 29.2’lik artış oranı ile 948 yükseldi.

Yasal değişiklikler etken
YARSAV Başkanı Ömer Faruk Eminağaoğlu’a göre itirazlardaki artışların nedeni, hak arama anlayışının gelişmesi değil:
“2001 yılında çıkarılan afla, kamu davasının kesin hükme bağlanmasının ertelenmesi itiraza bağlıydı. Onlar da itirazları artırdı. 2005 yılında temel yasalarda yapılan değişiklik nedeniyle kabahat kanunlarının Yargıtay’a değil, itiraza tabi olması, eski kanunlar dönemindeki kesinleşen dosyaların yeniden ele alınıp uyarlama şeklinde verilen kararlar, hükmün açıklanmasının geriye bırakılmasının getirilmesi ve bunu itiraza tabi olması... İtirazlardaki artışların ana nedeni normal prosedürün dışında birtakım yasalar getirip o yasalara göre temyizin dışında itiraz yolunun açık tutulması oldu. Yani yasal değişikliklerin yarattığı tablodur.”