Erdemli Genel Bilgi
Akdeniz Bölgesi’nde, mersin İline bağlı bir ilçe olan Erdemli, doğuda Mersin Merkez ilçe, batıda Silifke, kuzeyde Karaman ili ve güneyde Akdeniz ile çevrilidir.
İlçe toprakları Akdeniz kıyısı boyunca uzanan dar bir ova şeridinde yer almaktadır. Bu ova şeridinin hemen arkasında dik bir duvar gibi yükselen Orta Torosların önemli kollarından Bolkar Dağları yükselmektedir. Bu dağ şeridi Akdeniz kıyısına paralel ve düzgün sıralar halinde uzanmaktadır. Bolkar Dağlarının en yüksek kesimi, ilçe toprakları içerisinde Yıldız Doruğu’dur (3.134 m.). Sedir ormanları ile kaplı olan bu dağ kütlesi aynı zamanda akarsularla parçalanmıştır. Bu akarsuların en önemlileri de Sorgun Çayı (Alata), Limonlu Çayı (Lamas)’dır. Bu akarsuların taşıdığı alüvyonlar kıyı boyunca 5-8 km. genişliğinde kesintisiz uzanan bir kıyı şeridini oluşturmuştur. Mersin’e 35 km. uzaklıktaki ilçenin, deniz seviyesinden yüksekliği 3 ile 5 m. arasında değişmektedir. Yüzölçümü 2.131 km2 olup, toplam nüfusu 142.355’tir.
İlçede Akdeniz İklimi hüküm sürmekte olup, yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılıman ve yağışlı geçer.
İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık, ormancılık, turizm ve küçük sanayie dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler, dağlık ve yaylalık alanlarda buğday, arpa, nohut, kaynak sularının etrafında şeftali, elma, kiraz; dalgalı arazide ise antepfıstığı, üzüm, zeytin ve incir üretilir. Bağların ve bahçelerin kenarlarında armut, erik, kayısı, vişne, ayva, badem, dut yetiştirilir. Rüzgar almayan sıcak kesimlerde de muz yetiştirilir. Turunçgillerin çoğunluğunu da limon oluşturur. Ayrıca ilçede sebze de yetiştirilmekte olup, sera sebzeciliği son yıllarda yaygınlaşmıştır. Ormancılık ilçenin önemli geçim kaynaklarındandır. Dağlık kesimlerde hayvancılık ön planda gelmektedir. Daha çok küçükbaş hayvan beslenir. Kıyı kesimlerinde balıkçılık yapılır. Erdemli’nin geleneksel el sanatlarından olan dokumacılık yapılmakta, köylerde sepet örülmektedir. İlçenin 2 km. uzağındaki Erdemli Çamlığı turizm yönünden ilçeye gelir sağlamaktadır.
İlçede yetiştirilen turunçgillerin ve muzların ambalajlama tesisleri, hızar, dokuma ve konfeksiyon atölyeleri ile un değirmenleri bulunmaktadır.
Erdemli isminin XV.yüzyılda İç Anadolu’dan geldiği sanılan Erdemoğulları isimli bir Türkmen aşiretinden kaynaklandığı sanılmaktadır.
Yörenin tarihi ile ilgili yeterli bir bilgi bulunmamaktadır. Bununla beraber yöreye Hititlerin, Perslerin, Makedonyalıların, Seleukosların, Romalıların, Bizanslıların, 1448’de Karamanoğlu İbrahim Bey tarafından Karamanoğulları topraklarına katılmıştır.
İlçe sınırları içerisinde Eliaussa Sebaste (Ayaş) ve Korikos (Kız Kalesi) antik kentleri ve Kanyteleis (Kanlıdivane) ören yeri bulunmaktadır. Silifke-Mersin ana yolu üzerinde, bugünkü Ayaş’ın olduğu yerdeki Elaioussa antik kenti, Helenistik dönemde, MÖ.II.-I.yüzyılda kurulmuş, en parlak dönemini de Roma ve Erken Bizans dönemlerinde yaşamıştır. Burası da liman kenti ve zeytinyağı ihraç limanı olarak kullanılmıştır. Elaioussa’nın kuruluş yeri, İlkçağda, kıyıya çok yakın bir ada durumunda idi. M.S.74 yılında Vespasianus’un, son Kommagene Kralı IV.Antiokhos’un kızı İotape ile kocası Alexandros’a bağışladığı, bir adadan oluşan küçük bir krallık olabileceği sanılmaktadır. Sebaste kenti ise, Elaioussa’nın hemen bitişiğinde kurulmuştur. Kurucusu ise Arkhelaos idi. O sıralarda Elaioussa, yönetim örgütü açısından kent sayılmıyordu ve Elaioussa Adası, Sebaste kentine bağlı bir arazi içerisindeydi. Daha sonraları iki kent birleşerek Elaioussa Sebaste olarak tanınmıştır. Geç Orta Çağ sonlarında Korykos kenti gelişmeye başladıktan sonra Elaioussa Sebaste önemini yitirmiştir.
Yörede Roma ve Bizans döneminde yoğun bir yerleşim olmuştur. Korykos’un nekropol alanında ortaya çıkan eserler Mö.IV.-I.yüzyıllar arasında önemli bir yerleşim olduğunu göstermiştir. Aynı zamanda bu kent Kilikya bölgesinin önemli bir limanı olduğundan sürekli el değiştirmiştir. MÖ.IV.yüzyılda Seleukos Nikator Silifke kentini kurarken burasını da egemenliği altına almıştır. Yöre MÖ.72’de Roma egemenliğine girmiş, bu dönemde tarım alanında büyük gelişme göstermiş ve zeytinyağı ihraç merkezi olmuştur. Bizans döneminde sürekli Arap istilalarına uğradığından kentin etrafı surlarla çevrilmiştir. XIII. Kilikya Ermeni kralları burasını ticaret limanı olarak kullanmıştır.
Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra yöre bir süre Selçukluların egemenliğinde kalmış, ardından Selçuklulardan kaçan Ermeniler buraya göç etmişlerdir. Ermeni Krallığı’ndan sonra Karamanoğulları Beyliği yöreye hakim olmuştur. Fatih Sultan Mehmet’in Karamanoğlu Beyliği’ni ortadan kaldırmasından sonra 1461’de Osmanlı topraklarına dahil olmuştur. Mısır Hidiv’inin Osmanlı İmparatorluğu’na isyanı sırasında, bir süre onların egemenliğinde kalmış, ardından 1845’ten sonra başlayan Osmanlı-Memluk savaşları sonrasında, yöreyi Ali Paşa yeniden Osmanlı topraklarına katmıştır.
Cumhuriyet döneminde, Silifke’ye bağlı bir köy olan Erdemli, Silifke’nin Yağda bucağı ile Mersin’e Bağlı Elvanlı bucağının birleşmesiyle 1953 yılında ilçe konumuna getirilmiştir.
İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Çatıören Ören Yeri, İmirzeli kent kalıntıları, Kanlıdivane'deki Bizans Bazilikaları, sarnıçları ve Lamas Köprüsü, Kız (Korykos) Kalesi, Akkale (Tırtar Kale), Paşa Türbesi, Adam Kayalar bulunmaktadır.
Kenthaber Kültür Kurulu
Fotoğraflar, www.mersin.gov.tr adresinden alınmıştır.
