Diyadin Genel Bilgi

Diyadin Genel Görünüm

Ağrı'ya bağlı bir ilçe olan Diyadin,il merkezinin Güneydoğusunda E 80 Devlet Karayolunun 55. Km’de ve bu transit karayolunun 7 km. güneyinde Murat nehri kıyısında kurulmuştur. Doğusunda Ağrı ili Doğubeyazıt ilçesi, güneyinde Van ilinin Çaldıran ve Muradiye ilçeleri, batısında Van ilinin Erciş ilçesi ile Ağrı ilinin Taşlıçay ilçesi, kuzeyinde Ağrı ilinin Doğubeyazıt ve Taşlıçay ilçeleri bulunmaktadır.

Dağlar, bölgede sıradağlar şeklindedir. Yükseklikleri birbirlerinden farklıdır. Aladağ ( 3763 m ) Hamur vadisinin doğusunda, Yakınca tükenmez, Sino ve Kös Köyden itibaren başlar. Yer olarak Hamurun doğusunda, Ağrının güney doğusunda, Taşlıçay, Diyadin ve Doğubeyazıt’ın güneyinde, Patnos’un Kuzey Doğusunda, Erciş ve Çaldıran ’nın Kuzeyinde bulunur. Oldukça geniş alanları vardır. Arazi tamamı ile yayla görünümündedir. Tendürek dağı ( 3533 m ) Aladağ ’ın bir uzantısıdır. Diyadin ilçesinin Güneydoğusunda bulunur. Yakın bir jeolojik zamanda sönmüş taze volkanik dağlardandır. Volkanik koni şeklindedir ve büyük de bir krateri vardır. Ayrıca İlçe sınırları içerisinde irili ufaklı tepeler ve dağlar bulunmaktadır.

İlçe topraklarını Murat Irmağı ve kolları sulamaktadır. İl merkezine 62 km. uzaklıktaki ilçenin deniz seviyesinden yüksekliği 1.825 m. yüzölçümü 1.274 km2.dir. 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 40.768'dir.

İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. İlçede şeker pancarı üretimi yapılmakta olup, hububat ekimi tarımsal üretimde ilk sırayı almaktadır. Hayvancılık en önemli ekonomik etkinliktir.

Ağrı İli'nin en eski ilçelerinden biri olan Diyadin'in tarihi ile ilgili pek fazla bilgi bulunmamaktadır. İlçenin bulunduğu yere tarihi çağlarda yerleşim yapılıp yapılmadığı konusu karanlıktır. Yörede arkeolojik araştırmalar yapıldığında bu konudaki karanlıkta kalmış noktalar aydınlatılacaktır.

Diyadin'in geçmiş tarihi ile ilgili bilgiler Seyahatname ve günümüze ulaşan kalıntılardan öğrenilmektedir. Evliya Çelebi'den öğrenildiğine göre; Diyadin adını, Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın oğlu Ziyaeddin’ in burada kendi adına bir kale yaptırdığını, Ziyaeddin Kalesi adının zamanla halk ağzıyla değişikliğe uğrayarak " Diyadin " şekline dönüşmüştür. Ancak Uzun Hasan'ın bu isimde bir oğlu olduğu bilinmemektedir. Oğuz Türklerinin, İranlıların ve Selçukluların akınlarına uğrayan zaman zaman onların egemenliğine giren Diyadin, Osmanlılar döneminde Erzurum Eyaletinin Bayezit Sancağına (bugünkü Doğubeyazıt) bağlanmıştır. 1878 ve 1914 yıllarında Rus işgaline uğramış, 14 Nisan 1918'de de kurtarılmıştır. Cumhuriyet döneminde ilçe yapılmış Ağrı-Doğubeyazıt karayolu ilçenin 10 km. kuzeyinden geçirilmiştir.

Diyadin'de günümüze gelebilen eski eserler şunlardır:

Diyadin Kalesi
Tokluca Kalesi
Avnik Kalesi
Kuje (Miraşe) Kalesi
Günbuldu (Meya) Mağaraları

Ayrıca İlçenin güneyindeki Diyadin Kaplıcaları (Davut, Köprü, Tazekent, Yılanlı) günümüzde turistik ve sağlık yönünden önemli birimleridir.

Kenthaber Kültür Kurulu