Patnos Genel Bilgi

Patnos Genel Görünüş

Doğu Anadolunun Yukarı Murat-Van bölümünde yer alan patnos İlçesi, doğuda Van'ın Erciş İlçesi, batıda Muş'un Malazgirt İlçesi, kuzeyde Ağrı'nın Tutak ve Hamur İlçeleri, güneyde Bitlis İlinin Adilcevaz İlçeleri ile çevrilidir. İlçenin Ağrı-Van, Ağrı-Muş ve Ağrı Bitlis karayollarının kesişme noktası üzerinde kurulmuş olması önemini artırmaktadır.

İlin güneyinde yer alan ilçe toprakları yüksek ve dağlık bir alandadır. İlçenin kuzeydoğusunu Aladağlar'ın batı uzantıları, güneyini Süphan Dağı'nın kuzey uzantıları, batısını da Top Dağı engebelendirmektedir. İlçenin bazı bölgelerinde Süphan Dağı ile Aladağlar'dan çıkan lavların oluşturduğu platolar vardır.

İlçe topraklarını, buradan kaynaklanan küçük akarsu ve dereler sulamakta olup, bunlar ilçe sınırları dışında Murat Irmağı'na katılır. İlçedeki başlıca göl Patnos Baraj Gölü'dür. Deniz seviyesinden yüksekliği 1.640 m.dir.Yüzölçümü 1.424, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 135.100'dür.

İlçe ekonomisi tarıma dayalıdır. Buğday, arpa, şeker pancarı, soğan, kauısı, elma ve patates belli başlı yetiştirilen ürünlerdir. Ayrıca hayvancılık önemli bir geçim kaynağı olup, hayvancılığa bağlı olarak da peynir üretimi yapılmaktadır.

Süphan Dağı

Bölgede yaşayan en eski halkın Subarlar olduğu iddia edilmiştir. Onlardan sonra Hurriler 200 yılı aşkın süre burada yaşamışlar, Mittannilerle beraber Doğu Anadolu'ya egemen olmuşlardır. Onların ardından yörede Urartular yeni bir devlet kurmuşlardır.

Patnos ilçesinin tarihi MÖ.XIII. yüzyıla dayanmaktadır. Urartular döneminde idari, askeri ve kültürel merkez konumunda olan Patnos, stratejik konumundan ötürü de bir çok devletin istilasına uğramıştır. Patnos'ta bulunan Anzavur Tepe, Urartu mimarisinin en önemli kalıntı ve buluntularını vermektedi

Patnos'un Anzavur Tepe ve Girik Tepe'de 1960 yılında Ankara Üniversitesi adına Prof.Dr.Kemal Balkan'ın başlattığı kazılarda Urartu dönemine ait eserlerle karşılaşılmıştır. Bunlardan Anzavur Tepe Patnos'dan 2 km. uzaklıkta olup, Tanrı Haldi'ye ait bir mabet ile kral İşpuini döneminde yapılan savunma sistemleri ortaya çıkarılmıştır. Bunlar kral Menua dönemine aittir. Bunlardan Haldi tapınağı MÖ.815-706 yıllarına ait olup, 450 m. yüksekliğinde, 1500 m2'lik bir tepenin orta kısmında kurulmuş olup, çevresi üç surla çevrilmiştir.

Girik Tepe (Değirmentepe)

Girik Tepe (Değirmentepe) Patnos'un 4 km. güneyinde, 15 m. yüksekliğinde bir höyüktür. Burada yapılan kazılarda höyüğü çevreleyen sur ve tepenin en üst noktasında da saraya benzer yapı kalıntıları ile karşılaşılmıştır. Kazılarda ortaya çıkan izlerden büyük bir yangın geçirdiği anlaşılan bu yapıda bir iç avlu, salonlar, taht odası, kiler, mutfak ve iri küplerin bulunduğu mekânlarla karşılaşılmıştır. Ayrıca burada ortaya çıkan mangal, değirmen, havan gibi mutfak eşyaları da oldukça ilginç örneklerdir. Harem dairesi olduğu sanılan odada 37 tane yanmış iskeletle karşılaşılmıştır. Bunların üzerlerinde yüzük, küpe, bilezik, kemer, iğne gibi altın ve tunç süs eşyaları, boncuklar ve mühürler de ele geçmiştir. Yazılı bir belge ile karşılaşılamamakla beraber taş temelli, kerpiç duvarlı bu yapının kral Menua veya oğlu I.Argişti döneminde (MÖ.789-766) yapıldığı ve MÖ.714'den sonraki bir tarihte Urartu Devletine son veren istila sırasında yıkıldığını yangın izleri göstermektedir. Urartulardan sonra Seleukoslar yöreye hakim olmuş, daha sonra Romalılar ve Persler bölgede egemen olmuşlardır. 1347 yılında karakoyunlular Patnos, Erciş, Malazgirt, Adilcevaz ve Ahlat'ı kontrolleri altında tutmuşlardır. Patnos yöresi, Yavuz Sultan Selim'in Çaldıran Seferi (1514) sırasında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Cumhuriyet döneminde bir süre Malazgirt İlçesine bağlı bir bucak merkezi olmuş, 1936'da yapılan bir düzenlemeyle de İlçe olmuştur.

İlçede Tarihi eser olarak; Patnos Kalesi (Anzavurtepe) ve Giriktepe bulunmaktadır. Ayrıca ilçede Süphan Dağı yörenin dağ turizmi ve görsel olarak dikkati çeken tabiat güzelliklerindendir.

Kenthaber Kültür Kurulu