Türkiye'nin kaz cenneti

Kanatlı hayvan yetiştiriciliğinde, İl için en önemli kanatlı kümes hayvanı Kaz’ dır.

Türkiye kaz varlığının (10 yıllık ortalama;1.592.000 adet) %15,70’i (ortalama; 250.000 adet) Ardahan’da bulunmaktadır.

Kaz üretimi; tarım ve hayvancılıkla uğraşan ailelerin yanında diğer bir çok ailenin de öz tüketime yönelik yaptığı, ek bir üretim koludur. İlkbaharda civciv üretimine müteakiben bir aylıktan itibaren mera ve hasat mevsiminden sonrada anızla doğal şartlarda beslenmektedir. Sonbaharda bir aylık bir süre zarfında, tane yem ile besi olgunluğu sağlandıktan sonra kesimi yapılmaktadır. Büyük çoğunluğu öz tüketimde kullanılmakla birlikte üretim fazlası olanlar mahalli pazarlarda satılmaktadır. Kesim sonrası karkas olarak da pazarlanabilmektedir.

Kazın başlıca verimleri; eti, tüyü ve yağıdır. Bir kazdan ortalama 4-7 kg karkas, 1-1,5 kg yağ ve 100-150 gr temiz tüy üretilebilmektedir. Kaz yağı sevilerek tüketilen bir üründür. Kaz tüyü; ince olanlar olduğu gibi, kuyruk ve kanat üzerindeki tüyler telekten ayırt edilerek (yöresel tabir ile çizimi yapılarak) yastık, yorgan ve yatak yapımında kullanılmaktadır.

İl’de öz tüketime yönelik yapılan kaz eti üretimi önemli bir yer tutmaktadır. Yıllık ortalama 250.000 adet kaz varlığının 200.000’i kış tüketimine yönelik kesilmektedir. Ortalama 4-7 kg karkas ve 1-1,5 kg yağ verimi bulunmaktadır. Bölgede, 1.000 tonun üzerinde üretilen kaz eti ve yağı çoğunlukla aile içi tüketimde değerlendirilmektedir. 

İlimizde kolaylıkla üreyebilen ve yaşayan kaz, üretimi gelişmeye açık önemli bir potansiyeldir.Ticari amaçlı bir sektör olması sağlanabilirse ve sonuçta üretilen eti, yağı, ciğeri ve tüyü pazarlanabilirse, İl için önemli bir gelir kaynağı oluşturulabilir. Üretim yönüne uygun işleme sistemlerinin (kesimhane, tüy çıkarma, ambalajlama) kurulması da üretimi ve pazarlamayı teşvik edecektir.

İlin iklim ve mera yapısının uygun olması nedeniyle; kaz üretimi ticari amaçlı yapılabilecek önemli bir potansiyeldir. Mevcut haliyle yıllık 1.000 tonun üzerinde et ve yağ üretimi ile 25 ton civarında tüy üretimi gerçekleştirilmektedir. Ticari olarak yapılacak üretimle birlikte, kesimhane, tüy çıkarma ve ambalajlama sistemlerinin kurulması gerekmektedir. Üretilen tüyün başta spor giyim olmak üzere tekstil sanayiinde kullanılabilmesi ve yine tüy ve karaciğere olan yurtdışı talep, dikkat çekmektedir.



Ardahan ilinde kaz ve kaz ürünleri üretiminin ticari amaçlı yapılmaya başlanmasının sağlanması ile il genelinde bu yönlü üretim hızla artacaktır. Çünkü kaz merada otlatılarak, hasat sonrası anızdan faydalandırılarak beslenen, soğuk iklim ve hastalıklara dayanıklı, kolay yetişen bir hayvandır. Bu nedenlerle kaz üretimi İl için önemli bir avantajdır.

Kaynak; Tarım Master Planı, 2002, Özcan YILDIRIM, İbrahim MÜFTÜOĞLU