Keban Genel Bilgi

Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Elazığ İli’ne bağlı bir işçe olan Keban, doğuda Elazığ, batıda Arapgir, kuzeyde Çemişgezek, kuzeybatıda Ağın, güneyde ise Baskil ile çevrilidir. Elazığ’ın batı kesiminde yer alan ilçe topraklarını, Güneydoğu Toroslar ile Munzur Dağları arasında kalan derin akarsu vadileri ile yarılmış bu dağların uzantıları engebelendirir. Murat Nehri kuzeybatıdan gelen Karasu Nehri ile birleşerek Fırat Nehri’ni oluşturur ve ilçe topraklarını sular. Yapımına 1965’te başlanan Keban Barajı, Karasu, Murat ve Fırat nehirleri vadilerinin bazı bölümlerinde yapay bir göl oluşturmuştur. Bu göl kuzeyde ilçenin doğal sınırını oluşturmaktadır. Ayrıca Fırat Nehri de batıda Malatya ile doğal sınırı oluşturmaktadır. İlçedeki başlıca ovalar Fırat Vadisinde bulunmaktadır. Denizden 780 m. yükseklikteki ilçenin yüzölçümü 543 km2 olup, toplam nüfusu 9.210’dur. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır.

İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca ürünler, buğday, arpa ve üzümdür. Ancak Baraj yapımı sırasında halkın büyük bir kısmı göç etmiş ve ilçe nüfusu azalmıştır. Hayvancılıkta koyun ve kıl keçisi besiciliği yapılır.Ayrıca ilçede yöresel motifli kilim dokunmaktadır.

Keban kazılarında ele geçen kalıntı ve buluntular ilçenin çok eski bir yerleşim alanı olduğunu göstermektedir. 1966 yılında Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nin gerçekleştirdiği arazi çalışmalarını İstanbul Üniversitesi ve Michigan Üniversitesi’nin araştırmaları izlemiştir. Bunu Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün Türk Tarih Kurumu’nun öncülüğünde yerli ve yabancı bilim adamlarının ve kurumların çalışmaları izledi. Bu çalışmalar sonunda bölgenin Paleolitik Çağdan günümüze kadar kesintisiz iskân edildiği anlaşıldı. Kurtarma kazıları, Ağın, Aşvan, Çayboyu, Değirmentepe, Fatmalı-Kalecik, Han İbrahim Şah, Haraba (Şimsat), Kalaycık, Kilise Alanı, Korucu Tepe, Körtepe, Pagnik Öreni, Pulur, Taşkın Kale, Taşkun, Tepecik ve Tülin Tepede yoğunlaştırıldı. Keban ilçesinin dışına da taşan bu alanlarda yapılan araştırmalar Paleolitik Çağları izleyen dönemleri de kapsayan geniş arkeolojik verileri ortaya koydular.

Kalkolitik Çağa (MÖ.5500-3500), İlk Tunç Çağı (MÖ.3500-2000), Orta Tunç Çağı (MÖ.2000-1500), Hititlere ait kalıntılar bu bölgede ortaya çıkmıştır. Bölgede Pers, Roma, Bizans, Selçuklu, Artukoğulları, Dulkadiroğulları, Akkoyunlular dönemleri birbirini izlemiştir. Bu bölge Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Savaşı’ndan (1515) sonra Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı dönemindeki madencilik çalışmaları ile tanınan Keban, XIX.yüzyılın sonlarında Mamuret-ül Aziz vilayetinin Elazığ sancağına bağlı bir kaza merkezi olup, 1954’te ilçe durumuna getirilmiştir.

İlçeden günümüze gelebilen eserler arasında; Yusuf Ziya Paşa Külliyesi , Denizli Kervansarayı (Vakıf Han), Yusuf Ziya Paşa Külliyesi Hanı, Hacı İbrahim Paşa Kervansarayı, Ermeni Kilisesi, Yusuf Ziya Paşa Çeşmesi, Surp Kevork Manastırı, Kömürhan Köprüsü bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.elazig.gov.tr ve www.keban.gov.tr adreslerinden alınmıştır.