Çaşır turşusu
Erzurum ve çevresinde yaz aylarının vazgeçilmezlerinden olan çaşır bitkisi, artık kışın da sofralardan eksik olmayacak. Birçok rahatsızlığa iyi geldiği belirtilen çaşırın salamura olarak 5 kilosu 22 YTL'ye satılıyor.
Kongre Caddesi'nde peynir, yağ, bal ve benzeri gıda ürünlerini satan Ömer Esen, son birkaç yıldır çaşır salamurasına talebin arttığını söyledi. Esen, müşterilerin isteği üzerine Tortum, Narman ve Oltu yöresinin çaşırlarının toplanarak salamura yapıldığını ve özellikle tatil için gelenlerin dönüşte sonbaharda çaşır ve benzeri yöre ürünlerini satın aldıklarını belirtti. Çaşırın iştah açıcı özelliği bulunduğunu ve şeker hastalarının da çaşır kullandığını ifade eden Esen, salamura çaşırın 5 kilosunun 22.5 YTL'den satıldığını sözlerine ekledi.
Bilimsel kaynaklara göre çaşır; uyarıcı ve gaz söktürücü etkilerinden dolayı anason meyvesi yerine kullanılıyor. Kökün kimyasal yapısında bulunan gummi-resinanın bağırsaklardan kurt düşürücü etkisi tespit edildi. Hayvan yaralarında oluşan kurtları öldürmek için de toz halinde yaraların üzerine konulduğu, bu bitkilerden izole edilen kumarinlerin birçoğunun kalp adalelerini kuvvetlendirdiği ve kalp çevresindeki damarlarda daralma yada tıkanmayı önlediği saptandı. Ayrıca antitümör, antibakteriyel ve antifungal etkisinin varlığı da tespit edildi. Yine bu bitki afrodisiak (cinsel gücü artırıcı) olarak da kullanılıyor.
Erzurum ve bölgenin diğer illerinde ilkbaharda bitkinin 10-20 santimlik taze sürgünleri tüketilirken, genellikle suda haşlanıp tuzlanarak yenilmekte ya da salamurası yapılıp kış mevsiminde peynir yerine katık olarak kullanılmaktadır. Ayrıca haşlandıktan sonra yumurtaya bulanıp kızartması yapılmakta ya da yumurta ile kavrularak tüketilmektedir. Van ve Bayburt yöresinde otlu peynir yapımında da kullanılan çaşır, Siirt, Hatay ve Van yöresinde bitkinin tümü ya da kurutulmuş yaprakları hayvan yemi olarak kullanıldığında et ve süt verimini artırmaktadır. Bitki, Doğu Anadolu'da sığırların kuyruk altı yaralarını iyileştirmek için de kullanılıyor.
