Hayvanların uluması ölüm işaretiymiş
Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi (KKEF) Türkçe Eğitimi Bölümü öğretim üyelerinden Halk Bilimi Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Lütfi Sezen, halk inanmalarında ölümü önceden haber verdiği sanılan belirtiler arasında hayvanların önemli bir yerinin olduğunu belirtti.
Hayvanların insanlarda bulunmayan kimi yetenekleri, sezişleri, biçimsel özellikleri, uğurlu ya da uğursuz sayılmaları bu türden inanmaların oluşmasında ve evrensel bir çizgiye erişmesinde büyük bir rol oynadığını kaydetti.
Yard. Doç. Dr. Lütfi Sezen, "Evcil ve yabani hayvanların ötüşleri, ulumaları, kişnemeleri, böğürmeleri, belli hareketleri, uçuş yönleri, alışılmışın dışındaki davranışları, yaklaşan bir ölünün ön belirtileri ve işareti olarak yorumlanmaktadır. Bu tür hayvanlar içerisindeki köpek, kedi, at, koyun, keçi, inek ve öküz gibi evcil olanları; tilki, kurt, çakal, yarasa, yılan gibi yabani olanları; horoz, tavuk kaz gibi kümes hayvanları; baykuş, karga ve leylek gibi yabani kuşları sayabiliriz. Bunların içerisinde özellikle köpek ve Başkuşla ilgili inanmalar çok yaygındır. Evcil sadık ve sezi yeteneği çok gelişmiş olan köpeğin sadece uluması ile değil uluma biçimi, uluma zamanı ve uluduğu yere de yaklaşan bir ölümü haber verdiğine inanılmaktadır. Köpeğin bu türden ulumasını önlemek için de köpek kovalanır, taşlanır, önüne ekmek doğranır, "başını ye" denir. Baykuşun sesinin de sesinin ve yüzünün sevimsizliği, yıkıntılarda ve terkedilmiş yerlerde yuva yapması bir ölüm kuşu olarak bilinmesinin temelinde yatan nedenlerdendir. Baykuşun da tıpkı köpek gibi salt ötmesi ile değil, aynı zamanda ötüş biçimi, ötme zamanı, konduğu ve öttüğü yerle de ölüm habercisi olduğu görülmektedir" diye konuştu.
Halk Bilimi Uzmanı Yard. Doç. Dr. Lütfi Sezen, kuş ve hayvanlarla ilgili olarak söylenenlerden tesbit edilenlerden bazılarının şöyle sıraladı: "Akşam ve yatsı ezanları okunurken köpek ulursa o civarda biri ölür. Gece vakitsiz horoz öterse savaş çıkar. Tavşan, tilki ve kara kedi yolu keserse, uğursuzluk gelir. Bir yere giderken yılan görülürse, uğura işarettir. Kara karga kimin evinde öterse, o haneden cenaze çıkar. Baykuş kimin evinde öterse o haneden cenaze çıkar. Baykuş kimin evinde öterse o haneye ya belâ gelir, ya da ölüm. Ala karga kimin evinde öterse o eve müjde gelir. Kurbağalar sesini yükseltirse yağmur yağar."
