Horasan Genel Bilgi

Doğu Anadolu Bölgesi’nde Erzurum İli’ne bağlı bir ilçe olan Horasan’ın, kuzey ve doğusunda Kars, güneydoğusunda Ağrı, güneyinde Karayazı, batısında Pasinler, kuzeybatısında da Narman ilçeleri bulunmaktadır. Erzurum’un doğu kesiminde yer alan ilçe topraklarının kuzeyini Erzurum-Kars Platosu, güneyini de Aras-Karasu Dağları engebelendirmektedir. İlçenin orta kesimi çöküntü alanı durumundadır. Bu alan Erzincan, Tercan, Erzurum, Psinler, Iğdır çöküntü alanının bir bölümüdür. İlçenin içerisinden geçen Aras ırmağı boyunca alçak düzlükler bulunmaktadır. Horasan’ın en önemli akarsuyu olan Aras Nehri Bingöl Dağlarından kaynaklanır ve ilçeyi boydan boya kat eder. Ayrıca kuzey ve güneydeki dağlardan inen Zars Çayı, Serküllü Çayı başta olmak üzere irili ufaklı dereler de ona katılmaktadır. Deniz seviyesinden yüksekliği 1.530 m.dir. İl merkezine 80 km. uzaklıktaki Horasan’ın yüzölçümü 1.669 km2 olup, toplam nüfusu 44.884’tür.

Horasan ilçesinde sert bir karasal iklim hüküm sürmektedir. Yazlar kısa ve sıcak, kışlar 5-6 ay gibi uzun ve soğuk geçer. Kar genellikle 1 Kasım -15 Nisan tarihleri arasında yağar.

İlçe ekonomisi tarıma dayalıdır. Aras Irmağı kollarının suladığı düzlüklerde buğday, arpa, patates, şeker pancarı yetiştirilir. Az miktarda da çavdar, fiğ, soğan ve baklagiller yetiştirilmektedir. İlçede elverişli yaylaların olmaması nedeni ile daha çok aile tüketimine yöneliktir. Dünya Bankacılığının desteklediği hayvancılığı geliştirme amaçlı kalkınma projesinin uygulanması sürdürülmektedir. Aras bucağının Aliçeyrek Köyü’nde linyit yatakları işletilmektedir. İlçe merkezinin güney sınırlarından Doğal Gaz Boru Hattı ile kuzey sınırlardan Bakü-Ceyhan-Tiflis Ham Petrol Boru Hattı geçmektedir.

Doğuyu Batıya bağlayan eski ipek yolu üzerinde bulunan ve M.Ö. 4000 yılına kadar uzanan bir geçmişe sahiptir.Roma, Asur, Urartu, Med, Pers Devletlerinin istilalarına uğramış; daha sonra Sasani, Arap ve Bizans hakimiyetinde kalmıştır. Bunların birbirleri ile yaptıkları savaşlar sonucu bugünkü Horasan’ı içine alan bölge sürekli el değiştirmiştir. Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Türkmen boyları buraya yerleşmiş, Selçuklular Bizans, Gürcü ve Ermeni Krallıklarına karşı üstünlük sağlamışlardır. İran Horasan’ından gelen Türk toplulukları,o zamana kadar ismi Üskühat olan yere Horasan ismini vererek burada yerleşmişlerdir. Yavuz Sultan selim Mısır Seferi’nden (1517) dönerken burasını da Osmanlı topraklarına katmıştır. Osmanlı-Rus Savaşı (1877-1878) sırasında Ruslar tarafından işgal edilmiş, Berlin Antlaşması ile 1878’de Kars, Ardahan, Batum ve Oltu Ruslara bırakılmıştı. Osmanlı-Rus sınırı Horasan’ın doğusunda Karaurgan Köyü ile belirlendi. I.Dünya Savaşı sırasında 7 Kasım 1914’te Ruslar Ermenilerle birlikte Horasan’ı işgal etmişlerdir. Ancak, Rus İhtilali nedeniyle Ruslar geri çekilmiştir. Rusların çekilmesinden sonra Kazım Karabekir Paşa komutasındaki ordu, Erzurum’la birlikte Horasan’ı da kurtarmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra Horasan, Pasinler’e bağlı bir bucak merkezi iken 1954’te ilçe konumuna getirilmiştir.

Horasan’da Hasanbaba Şehitliği, Azap Şehitliği, Velibaba Şehitliği, Cami-i Kebir Şehitliği olarak anılan Şehitlikler bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu