KuzeyDoğa Derneği Bilim Koordinatörü Emrah Çoban, Kars çevresinde bir günde 94 kuş türünün görüldüğüne dikkat çekerek bu rakamın Türkiye ölçeğinde önemli bir rakam olduğunu söyledi.

Kuş gözleminin çok güzel bir spor olduğunu söyleyen Çoban, "Doğada saatlerce yürüme, bazen koşma, dağlara tırmanma ve tüm bunları yaparken birbirinden güzel, bazen de çok benzeyen kuş türlerini tanımlama, sporu, bilimi, estetiği, arkadaşlığı ve doğayı bir araya getiren eşsiz bir spordur.

Her spor gibi, kuşçuluğun da yarışları vardır. Bunların en iyi bilineni, 'Big Day' yani 'Büyük Gün'dür. Kural çok basittir. 24 saat içinde bir bölgede mümkün olduğu kadar kuş türü görmek. Dünya Big Day rekoru, 1982'de
Peru yağmur ormanlarında 24 saate görülen ve duyulan 332 kuş türüyle kırılmıştır. Bu sayı Kars civarında görülen tüm kuş türlerinden fazla olduğu için, tabi bizim böyle bir hedefimiz yoktu. Ama yine de, KuzeyDoğa Derneği Başkanı Çağan Şekercioglu'nun yakın kuşçu dostu Barış Karadoğan'ın Kars'a günübirlik gelmesi bahanesiyle, ilk Kars 'Big Day'ini yapmaya karar verdik" dedi.

Temmuz ayının başlangıcının Türkiye'de kuşçuluk için en kötü günler olduğunu da ifade eden Çoban, kuş gözlemleme macerasını şöyle anlattı:
"İlkbahar göçmenleri gitmiştir ve sonbahar göçmen kuşları daha gelmemiştir. Ama Kars ve civarında şimdiye kadar 300'den fazla kuş türü tespit ettik ve bunların 100'den fazlası yazın da görülen türlerdir. Sarıkamış Ormanı, Ani'nin yanındaki Arpaçay Kanyonu, Kuyucuk ve Çalı gölleri, Kars Çayı'nın böldüğü Kafkas Üniversitesi çayırları gibi zengin bir habitat çeşitliliği olan Kars'ta, yaz ortasında bile 24 saat içinde 80'den fazla kuş turu göreceğimize emindik. Serüvenimiz saat 14.45 de Barış Karadoğan'ın uçaktan inmesiyle başladı. Çantaları eve atıp ufak bir kahve molası verdikten sonra, 15.25 de aracımızın yönünü Kars'ın 20 kilometre güney doğusunda ve Kars-Digor karayolunun kenarındaki Çalı Gölü dünyaca Önemli Kuş Alanına çevirdik. Çalı Gölü nesli dünya çapında tehlike altında olan dikkuyruk ördeğinin (Oxyura leucocephala) ürediği step çayırlarla çevrili küçük bir göldür.

Yaklaşık 35 dakikalık bir gözlem yaparak hem dikkuyruk ördeğini hem de yuvalarına yiyecek taşıyan saz delicelerini (Circus aeruginosus) gözlemledik. Toplamda ise 25 tür görerek yönümüzü bu sefer tarihi Ani Ören yerine çevirdik. Yol boyunca Kızıl Şahin ve Şahinler arasında dikkatimizi Kerkenezler çekti ve dikkatli bir kontrol sonucunda soyu dünya çapında tehlikeye açık Küçük Kerkenezi de listemize eklemiş olduk. Bu sürpriz, Küçük Kerkenezinin bölgede ürediğine işaretti. Yaklaşık 50 dakikalık bir yolculuğun ardından Ani'ye ulaştık ve bizi ilk karşılayan Kaya Sıvacısı oldu. Ani Antik Kenti'nde hem tarihi mekanları görüp hem de kuş gözlemlemenin zevki çok başkadır. Kars'ın doğusunda bulunan ve birçok imparatorluğa ev sahipliği yapmış Ani, Anadolu'nun ilk camisine sahip eski ve muazzam bir yerleşim yeridir.

Havanın yavaş yavaş kararmasıyla birlikte 50 dakikada listemize 14 yeni türü eklediğimiz Ani'den ayrılmanın vakti gelmişti. 39 tür ile günü bitirmenin mutlu yorgunluğu ile Kars'a dönerek akşam yemeğimizi yedik. Günün değerlendirmesi ve ertesi günkü stratejiyi belirledikten sonra, saatlerimizi 03.30'a kurduk çünkü Kars'ta güneş erken doğar. Kalktığımızda hava daha karanlıktı ama Sarıkamış Ormanları-Allahuekber Dağları Milli Parkı'na ulaşmak için 40 kilometre yolumuz vardı.

Ormana vardığımızda, güneşin ilk ışıkları etrafı aydınlatmaya başlamıştı. 22 bin 980 hektar alanı kaplayan Sarıkamış Milli Parkı, 3 bin metreye varan yüksekliği ve Sarı Çam (Pinus sylvestris) ormanları, akarsuları, kayalıkları ve alpin çayırları gibi farklı ekosistemleri ve muhteşem manzarasıyla görülmeye değer bir yerdir. Biz de bu farklılıkları göz önünde bulundurarak milli parkın Kızılcubuk mevkiinde kuş gözlemlemeye başladık. Orman Ağaçkakanları, Çam Baştankaraları, Sakalar, Dağ Kuyruksallayanı, Dere Düdükçünü ve Çütreler ile sabahı selamladık. Kars'ın uçsuz bucaksız çayırlarından başka bir dünyaya gelmiştik sanki"

KÜÇÜK İSKETE SÜRPRİZ OLDU
"Bizim için sürpriz olan ise Kara ve Küçük İskete oldu" diyen Çoban, daha sonra şunları söyledi:
"Bu mevsimde onları daha yukarı irtifalarda bekliyorduk. 24 türle milli parktaki 4 saat süren gözlemimizi saat 09.30'da sıcak bir çorba ile sonlandırarak yönümüzü Doğu Anadolu'nun İlk Ramsar alanı ve Türkiye'nin ilk doğa koruma amaçlı adasının sahibi Kuyucuk Gölü'ne çevirdik. Sarıkamış ile Kuyucuk Golü'nün arası 96 kilometreydi ve 24 saatimizin dolmasına 6 saatten az kalmıştı. Yollarda hiç oyalanmadan Kuyucuk Gölü'ne vardık ve gölün kuzey kısmında bulunan kıyı şeridine taramakla işe başladık.

Bataklık Düdükçünleri, Uzunbacaklar, Yeşil ve Orman Düdükçünleri beslenmekle meşguldüler. Daha sonra gölün içini tarayarak yeni türleri listemize eklemeye devam ettik. Listemiz giderek büyürken, termal hava akımlarından yararlanan 2 turna dikkatimizden kaçmadı. Binlerce Angıt ve Sakarmekeler ise bu sırada yavrularını yüzdürmekle meşguldüler. Saat 12.15 de Kuyucuk Gölü'nden ayrılarak Kafkas Üniversitesi Kampüs alanına doğru yola çıktık. Kafkas Üniversitesi mevsimsel olarak sulak alan özelliği gösteren, Kars Çayı'nın ikiye böldüğü ve huş, karaağaç ve çam ağaçlarından oluşan genç ve küçük bir ormana sahip, muhteşem bir kampustur. Bu kampüste tespit ettiğimiz 147 kuş turu, Türkiye'deki tüm kuş türlerinin yaklaşık üçte biridir. Ancak ayın Temmuz saatinde öğleden sonra olması listemize sadece 3 tür eklememiz demek oldu. 24 saat dolmak üzereydi ve büyük kuş gözlem günümüzü saat 15.10'da bitirdik."

İŞTE BİR GÜNLÜK GÖZLEM SONUÇLARI
Çoban şöyle devam etti:
''Kars il sınırları içinde Temmuz başında 24 saat içerisinde toplamda sadece 8,5 saat arazide kalarak yapılan kuş gözleminde 94 tür kuş tespit edildi. Yani Türkiye'deki tüm kuş türlerinin beşte birinden fazlası, bir gün içerisinde Kars'ta görüldü. Kaliforniya'da yaşayan Barış Karadoğan ise, 75 yeni tür görerek Türkiye kuş listesini 87 yükseltti. Böylelikle günübirliğine Kars'a gelmesi, Barış'ın Türkiye ziyaretindeki en iyi karar olmuş oldu. Bundan sonraki hedef; Kars'ta 24 saatte 100 kuş turu görmek."

İha

Yayın Tarihi : 5 Temmuz 2009 Pazar 15:05:57