Türk Dil Kurumu'nun (TDK) hazırladığı Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü'nün internet ortamında kullanıma açılışı Kars Kafkas Üniversitesi'nde (KAÜ) yapıldı.

KAÜ ve TDK işbirliği ile gerçekleştirilen 2. Uluslararası Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Prof. Dr. Necdet Leloğlu Konferans Salonu'nda yapıldı. Çalıştayı; Vali Mehmet Ufuk Erden, KAÜ Rektörü Prof. Dr. Abamüslüm Güven, Belediye başkan yardımcısı Turhan Çiçek, TDK Başkanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın, Emniyet Müdürü İbrahim Demirci ve sayıda akademisyen ile öğrenci izledi.

KAÜ Rektörü Prof. Dr. Abamüslüm Güven, Atatürk'ün olağanüstü öngörüsü sayesinde dilin yabancılaşmaktan kurtarıldığını, bu anlamda dil devriminin büyük devrimlerin tamamlayıcı unsuru olduğunu belirtti. Güven, daha sonra şunları söyledi:
"Dünyada ki tüm gelişmelerden insanımızın yararlanabilmesi için yeni olan her kelimenin Türkçe'de karşılığı bulunabilmektedir. Bu nedenle bütün bilim dallarında yeni terimler Türkçe'ye kazandırılmalı, her alanda usulüne uygun olarak yeni sözcükler türetilmelidir. Öğretim elemanları yalnız çalışmalarıyla değil, aynı zamanda dilimizi kullanmada gösterdikleri özenle de dilin gelişimine hizmet etmelidirler. Son yıllarda hayatın çeşitli alanlarında yaşanan yabancılaşma, yabancı adlar, gerekli gereksiz yabancı kelimelerin kullanılması, özellikle bilişim dilinde hiçbir kalıba sığmayan kelimelerin kullanılması ve dilin hoyratça yıpratılmasına üzülerek şahit oluyoruz. Dilimizin yaşayan bir dil olarak gelişimini sürdürmesi, insanlarımızın doğru Türkçe konuşmaya özendirilmesi ve bu amaçla eğitilmesi Türk Dil Kurumu'nun yanısıra yazarlarımız, sanatçılarımız, bilim adamlarımız ve tüm aydınlarımız ile başta geleceğin öğretmenleri olan siz gençlerin sorumluluğudur. Öz Türkçe'nin kullanımına gereken duyarlılık ve özenin
gösterilmemesi dilimizi bozmakta ve dilin gelişimini istenmeyen yöne sürüklemektedir. Türkçe'nin iyi kullanılması bir maharettir, bir erdemdir ve aynı zamanda gerçek anlamda okur-yazarlığında bir göstergesidir."

TDK Başkanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın da, yeni kitle ortamlarının yaygınlaşmasıyla sözlü kültür ürünlerinin giderek unutulması, kültür zenginliğinin yok olması gibi bir tehlikeyi de ortaya çıkardığını ifade etti. Özellikle radyo ve televizyonların yaygınlaşmasının sözlü kültürde yeni bir iletişim ortamının ortaya çıkmasını sağladığını da hatırlatan Akalın, "Biz çocukluğumuzda efsaneler, masallar ninniler dinleyerek büyüdük. Ama şimdiki kuşaklar televizyon önünde vakit geçiriyor.

Yeni bir iletişim ortamı olarak karşımıza çıktığını görüyoruz. Ağızda düzenli yapılan çalışmaların önemli bir bölümünü söz derleme çalışması oluşturmaktadır. Türkçe'de yüzyıllarca kullanıldıktan sonra zamanla kullanım sıklığını yitiren ve kullanımdan düşen sözlerimizin bölge ağızlarında korunmasıyla ağızlarımız adeta Türkçe'nin belleği özelliğini kazanmıştır. Yazı dilinde kullanmıyoruz unutuyoruz, kullanımdan düşüyor ama bir köyde o sözcük saklanıyor. Yüzyıllardır Türkçe'de kullanılmış o sözcük birde bakıyorsunuz bir köyde o
köyün ağzında yaşıyor. Bu zengin söz varlığında yer alan binlerce sözcük Türkçe'nin geliştirilmesi, zenginleştirilmesi ve özleştirilmesi çalışmalarında yararlanmamız için önemli bir kaynak olarak karşımızda durmaktadır. Türk Dil Kurumu'nun yeni kavramlara ve yeni terimlere karşılık bulmak üzere yürüttüğü çalışmada başvurduğu alanların, kaynakların en başında geleni halk ağzıdır. Bölge ağızlarının söz varlığı o bölgenin kültür zenginliği olduğu gibi alıntı sözlerin kaynağı üzerine yapılacak çalışmalarla
kültür ilişkilerinin ve etkileşimlerinin de göstergesidir. Bir bölgenin söz varlığı o bölge halkının kültür yapısını dünyaya bakışını olayları algılama biçimini kısacası bölge halkının kültür özelliklerini ortaya koymaktadır. Bölge ağızları üzerine yapılacak çalışmalar bir bilim açısından olduğu kadar kültürümüz açısından da çok büyük önem taşımaktadır. Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşuyla birlikte her alanda olduğu gibi dil alanında da bilimsel ölçütlere dayalı çalışmalar başlatılmıştır.

Ancak Türk dili üzerindeki çalışmaların başlangıcı çok daha gerilere yaklaşık bin yıl öncesine uzanır" diye konuştu.
Vali Mehmet Ufuk Erden ise "Güzel çalışmalar yapıldığını görüyoruz. İstifade edeceğimizi düşünüyorum. Hepimize bir ufuk bakış açısı kazandıracak böylesi bir açılışı Kars'ta yapmanın da Kars için şans olduğuna inanıyorum" dedi.
Konuşmalardan sonra TDK'nın internet sitesi veri tabanında yer alan 2 bin 396 atasözü ve 11 bin 209 deyimin bulunduğu sözlüğün internet ortamında açılışı yapıldı. Açılışı da Vali Mehmet Ufuk Erden, TDK Başkanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın, Kafkas Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Abamüslüm Güven, Ardahan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ramazan Korkmaz birlikte yaptılar. Açılış Kars'ta olunca aranan ilk kelime de 'tıngır' oldu. Kars'ta kullanılan 'Tıngır'ın atasözü ve deyimlerdeki anlamı ise 'tıngır elek tıngır saç, elim hamur karnım aç' olarak sözlüğe düştü. Anlamının da 'Çalışmalarımla başkalarına yarar sağlıyorum ancak bundan kendim yararlanamıyorum' olduğu perdeye yansıdı.
KAÜ Rektörü Prof. Dr. Abamüslüm Güven'in, TDK Başkanı Şükrü Haluk Akalın'a ve diğer konuklara isimlerinin yazılı olduğu porselen tabak hediye etmesinden sonra oturumlara geçildi.

İha

Yayın Tarihi : 21 Mayıs 2009 Perşembe 16:38:28