Kars Belediye Başkanı Nevzat Bozkuş, İller Bankası Erzurum Bölge Müdürlüğü yetkilileriyle makamında bir araya gelerek kentin su ve kanalizasyon sorununu masaya yatırdı.

Kars Belediye Başkanı AK Partili Nevzat Bozkuş, İller Bankası Erzurum 14. Bölge Müdürü Sönmez Ata, Bölge Müdür yardımcısı Metin Yılmaz, Şube Müdürü Selçuk Özyay ile makamında bir araya geldi. Kars Belediyesi Fen İşleri Müdürü Tekin Avşar, İmar Müdürü Turan Atalay ve SOM Müdürü Kutfettin Çelebi’nin de hazır bulunduğu toplantıda kentin su ve kanalizasyon sorunu enine boyuna tartışıldı.
Başkan Bozkuş kentin toplam su ihtiyacının 531 litre, mevcut suyun da 424 litre olduğunu söyleyerek, “Şehrin geneline 24 saat su akmasa bile 12 saat su alsın istiyoruz. Biz, yüzde 55’lik su kaybını geçici de olsa nasıl önleyebilirize bakmalıyız. Her mahallede 2-3 saat su akıyor. Bu zamanı biraz uzatmamız lazım. Bu 10 saatte olabilir, 12 saatte. Ama asıl amacımız ilk etapta bu süreyi uzatmaktır. Bu süreç içinde böyle bir çalışma yapmamız lazım. Vatandaşı biraz da olsa rahatlatmamız gerek. Geçici sözümde olsa bir adım atmalıyız. Şebekelerin yenilenmesi ister istemez zaman alacak ama biz bu arada neler yapabiliriz bunları değerlendirmeliyiz. Şimdilik acilen toprağın altında değil toprağın üstünde bir çalışma yapmalıyız. Özellikle gecekondu bölgelerde, kenar mahallelerde ciddi su sorunlar var. Bu konuda çok şikayetler alıyoruz. Su ve kanalizasyon şebekesi yenilenecekse ikisi de bir arada olmalıdır” dedi.

Daha sonra SOM Müdürü Kutfettin Çelebi, mevcut olan sıkıntıları dile getirerek, “Mevcut içme ve kullanma suyunun fiziki su kayıplarına sebebiyet veren boruların değişimi için İller Bankası 14. Bölge Müdürlüğü’nce 04.02.2007 tasdik ve onaylı Kars merkez içme suyu şebeke kesim projesi çerçevesinde yapımı uygun görülen güzergahların şebeke hattı yapımı değişim proje inşaat çalışmalarının yürütülmesi gerek. Mevcut su depolarının tam otomatik klorlama sistemlerinin kurdurulması aciliyet gerektirmektedir. 5 terfi, 12 tane de ana depomuz var. 1’i bin metreküp hacimli 2 tanesi 500 metreküplük, bir tanesi 800 metreküplük, bir tanesi 300 metreküplük bir tanesi de eski terfi olarak bilinen 80 metreküplüktür. Bunların tem otomatik klorlama sistemini Sağlık Bakanlığı bizden istemektedir. Katotik korumaya tabi olan çelik borularının periyodik bakım işlerinin İller Bankası Müdürlüğü tarafından ihale edilip işin ehilleri tarafından bu işlerin yürütülmesi gerek. Katotik koruma zaman aşımına uğrayan anot-katot elektrotlarında çürüme oluyor. Onun için buna benzer ilave çalışmaların yapılması gerekmektedir” dedi.

TOKİ KUYUSUNUN EKSİKLERİ BİR AN ÖNCE GİDERİLMELİ

Çelebi ayrıca Şubat ayında hizmete sokulan 30 Ekim mahallesindeki Toplu Konut İdaresi (TOKİ) konutları civarında açılan TOKİ kuyusunun aciliyetinden söz ederek, “En önemli acil işimiz ve şu an gündemde olan yeni açılan ve arsenik oranı düşük olan TOKİ kuyusudur. 30 Ekim Mahallesi bölgesine hitap etmektedir. Bu kuyuyu bir an önce faal duruma getirmek için terfi hattı, elektrik projesinin hazırlanması, uygun dalgıç motopomp kurulması gerekmektedir. İşletme debisi saniyede 22 litre olarak ölçüldü. 80 metre derinlikteki bu kuyu çalışacak. Arsenik oranı ise 3.2’dir. Yani Dünya standartlarının altındadır. Sağlık açısından içme ve kullanmaya da müsaittir. Devlet Su İşleri (DSİ) 24. Bölge Müdürlüğü ile yapılan yazışmalar sonucu geçtiğimiz Şubat ayı içinde bu kuyu açıldı ve bize teslim edildi. İller Bankası’nın teknik elaman yönünden sağlayacağı imkanlar çerçevesinde bu kuyumuzu aktif hale getirmeyi düşünüyoruz. DSİ’nin teknik personelince yaptığımız yer altı jeolojik araştırma sonucu uygun görülen yer seçimi şehir merkezinde TOKİ kuyusu Şubat ayı içinde açıldı. Hem Sağlık Müdürlüğü hem de DSİ’nin yetkili elamanlarınca analizler yapıldı. Bu kuyu ana depomuza 2.5 kilometre mesafededir. Yer ve boru seçimi, yapımı, boruların döşenmesi aciliyet gerektiren bir durumdur” diye konuştu.

BİR PATLAĞIN BEDELİ 1000 TL’Yİ BULUYOR

Çelebi su sorunuyla ilgili yaşanan sıkıntılar ve alınması gereken önlemlerle ilgili olarak da şunları söyledi:

“AS-PES boruların tamamen değişmesi gerek. Piyasada üretimi de yok ve tamiri de oldukça zor. Geçen yıldan beri çelik kelepçelerle tamiratları yapıyoruz bunun da maliyeti çok külfetli oluyor. Bir patlağın bile Belediyemize maliyeti 1000 TL’yi bulabiliyor. 2000 yılından beri bu işin başındayım. Kontrolsüzlükten kaynaklanan sorunlar var. Günlük 20 bin metreküp su üretimimiz olduğunu varsayarsak bunun yaklaşık 6 bini tahakkuka geçiyor. Diğer kalan kısmı yer altı şebekesinde kaybolur ki By-Past kısımlarında eski ve yeni hatları bağlantı yapılmış o zaman alternatif su sunulmamış. Eski hat ve yeni hattın ikisi de su alsın diye düşünülmüş. Onun için de bu kontrolsüzlükten şu anda 3 metre derinlikte bulunan cihazlarla bile tespit edemediğimiz noktalarda yeni şebekeden eski şebekeye, eski şebekeden de yer altına su kaybı söz konusu. Abone kayıp kaçakları bu yüzde 55’in içinde yüzde 15 ise bunun yüzde 40’ı tamamen şebeke kayıplarıdır. Eski şebekelerin bizim yeni depoyla bağlantısı söz konusu değil. Bizde zaten ana depolarda eski hatların bağlantısı söz konusu olsaydı vanalardan kesik olacaktı. Çoğu patlaklar bodrum katlarda sızıyor. Biz zaten tespit ettiğimiz yerlerdeki eski hatları iptal ettik. Çoğu yerde ise 4 metre derinlikte eski pik borular var ki bunlar Selçuklular dönemine ait borulardır. Onların hepsi birbirine bağlantılı yapılmış. Su zaten bir metreden basınç yapar, 4 metreden basınç yapmaz. Çoğu yerler çürümüştür. Sular zaten yer altında kayboluyor. Bazı işyerlerinin depolarında motopomplarla su çekiyorlar. Özellikle İstasyon Caddesi Göl Yeri mevkiinde durum böyle. Sürekli 24 saat su çekilen yerler var. Temel sorunumuz altyapıdaki şebekeden kaynaklanan su kayıplarıdır. Rezervi ne kadar artırırsak artıralım kaybın önüne geçemeyiz”

SU ŞEBEKESİNİN YENİLENMESİ VE DEĞEŞTİRİLMESİNİN MALİYETİ 14 MİLYON TL

İller Bankası Erzurum 14. Bölge Müdürü Sönmez Ata, proje hatlarıyla ilgili önce durum tespiti yapılması gerektiğini vurgulayarak, “Sonra da sizin talibiniz doğrultusunda İller Bankası aracılığıyla bunun teminine gidilmesi gerek. Önce ölçümleri yapalım. Bu proje büyük çaplı ele alınması gereken projedir. Eski hatların değişimi, yeni imara açılan bölgelere ilave gelecek hatların döşenmesi gerek. Şehir merkezindeki sıkıntı oluşturan, sık sık arıza veren noktalar vardır. Bu iş büyük ve kapsamlı bir iş. Bunun toplam 10 milyon TL gibi bir proje maliyeti var. Bu da şehrin tam genelini kapsamıyor. Yeni yapılacak hatlar için birinci kademede 97 kilometre. Bir de değiştirilmesi düşünülen hatlar var. Bu da yaklaşık 130 kilometre. Toplam 14 milyon TL bir gider oluyor. Avrupa Birliği (AB) ve Çevre Bakanlığı fonlarından yararlanmak gerek. Olmasa biz zaten kendi takibimizi ve çalışmalarımızı yapacağız. Biz bunun planlamasını zaten yapacağız. AB sağlıklı projeler istiyor o zaten sizde mevcut. İvediliği ve aciliyeti iyi anlatılmalı ve projenin sunumu da çok önemli. Kayıp kaçakla ilgili depolara giren su miktarını tespit ettikten sonra aboneden tahsis edilen suyun çıkışı ne kadardır buna bakmak gerek. Ne kadar metreküp su tahsilatı var. Bu aradaki farkın çıkartılması lazım. Çünkü, aradaki farkın tamamı kayıp kaçak olarak geçiyor. Kaçak bağlantı yapanlar olabilir, abone almayanlar olabilir, çift çeşme kullananlar olabilir, şebekenin gözükmeyen, dışarıya çıkmayan noktalarında ince sızıntılar olabilir. Veya çok eski hatlar vardır ve bu eski hatlardan kaçaklar vardır. Bu da büyük bir kaçak oranı oluyor demektir. Sadece arızadan dolayı değil, usulsüz kullanımdan dolayı da olabilir. Dolayısıyla elektrik abonesiyle su abonesi karşılaştırıldığında aradaki su abonesi olmayan yerler ortaya çıkar. Bunların bir disiplinize edilmesi gerek. Resmi abone sayısı disiplinize edilecek ondan sonraki miktar şebekenin bizzat kendisindeki kaybı çıkaracaktır. Eski hat yeni hatla müşterek çalışıyor hepsi birbirinin içine geçmiş durumda. Durum değerlendirmesinden sonra konu enine boyuna sık sık ele alınmalı. Sonuçta İller Bankası Belediyelerin yanındadır” şeklinde konuştu.

KANALİZASYONUN YENİLENMESİ 38 MİLYON TL

İller Bankası Erzurum 14. Bölge Müdürlüğü Şube Müdürü Selçuk Özyay, Kars merkez su ve kanalizasyonunun 1977 yılında ve 1986 yılında iki defa ele alındığını belirterek, “Projeleri yapılmış ve inşaatı tamamlanmış. Birisinin kesin kabulü 1990 yılında yapılmış diğerinin kesin kabulü de 1994 yılında yapılmış. Şehrin nüfusunun artması ve şehrin genişlemesinden dolayı İller Bankası’na müracaat edilmiş ve yeni proje yapılmış. Bu proje 2007 yılında onaylandı. Hazırda beklemekte bugün yapalım derseniz yaklaşık maliyeti 38 milyon TL’dir. Kanalizasyon hepimiz biliyoruz ki bir çocuk gibidir. Bunu yılda bir defa temizleyeceksin. Değişecek çaplarda olanda var ilave olanlarda var. Örneğin yeni TOKİ alanları gibi. 87 kilometre yeni yapılacak hat var. Bir kısmı eskisiyle değişiyor bir kısmı yeni hat döşeniyor. İçme suyu şebekesi de kanalizasyon şebekesi projesi de yeni” dedi.

Kars Belediyesi Fen İşleri Müdürü Tekin Avşar da kanalizasyonla ilgili şu değerlendirmeleri yaptı:

“Ana arterlerin olduğu caddelerde 1976 ve 1986’da yapılan projeler artık iş görmüyor. Bugün Kars’ın nüfusu oldukça arttı. Mevcut hatlar artık bu yükü kaldırmıyor. Mevcut hatların ıslahını istiyoruz. Kentimizde 30 bine yakın büyük ve küçükbaş hayvan var. Bunun da göz ardı edilmemesi gerek. Evsel atıklarda bazı ahırların kanalizasyona bağlandığını biliyoruz. Bundan dolayı da büyük problemler yaşıyoruz. Kanal temizleme aracı 24 saat boş durmuyor. Yıllardır büyük çalışmalar yapıyoruz ama mevcut ana arterlerde 200’lük borular olduğu için şehir şebekesini topladığımız bölgelerde büyük sorunlar oluyor. Örneğin en işlek olan Faikbey Caddesi bu cadde bile yükü kaldırmıyor”

Toplantı sonunda şu kararlar alındı:

Ana depolara giriş noktasında debi ölçümü yapılacak. Usulsüz su kullanımının önüne geçilecek. Yer altı su kaybı önlenecek.