Kars'ın Arpaçay ilçesine bağlı Kuyucuk köyü sınırları içinde bulunan ve Kuş Cenneti olarak adlandırılan, 204 çeşit kuş türünün bulunduğu Kuyucuk Gölü'nde Türkiye'nin doğa koruma amaçlı ilk yapay adası yapıldı.

Doğu Anadolu'nun ilk Ramsar alanı adayı Kars Kuyucuk Gölü Kuş Cenneti'ni ikiye bölen eski toprak yol, kuşların emniyetle üreyebileceği bir adaya dönüştürülerek, çevre korumada bir Türkiye ilki gerçekleştirildi. Kars Valisi Mehmet Ufuk Erden'in desteğiyle iki ay gibi rekor bir sürede tamamlanan 200 metre uzunluğundaki ada, Türkiye'de doğa koruma amacıyla yaratılan ilk ada olarak tarihe geçti. Denizi bile olmayan Kars'ta yapılan ve İstanbul Galatasaray Adası'ndan daha büyük olan bu adanın, Doğu
Anadolu'daki ilk insan yapımı ada olduğu tahmin ediliyor. Eski Kars-Akyaka yolunun ikiye böldüğü dünyaca önemli doğa alanı Kuyucuk Golü'nün kuzey ve güneyinin tekrar birleşmesi de, göldeki doğal su döngüsünü geri getirdi. İstanbul'a yapay ada yapılmasının halen tartışıldığı gönümüzde Dubai'deki The World (Dünya) yapay ada projesi ekonomik krizden dolayı durmuşken, Kars'ta çok az masrafla ve sadece iki ayda tamamlanan Türkiye'nin doğa koruma amacıyla yapılan ilk adasının, bölgedeki turizmi de arttıracağı
düşünülüyor.
Adanın açılışı, Kafkas Üniversitesi'nin ev sahipliğiyle Doğu Anadolu'da ilk kez gerçekleştirilen ve Türkiye'nin her köşesinden doğaseverlerin katıldığı 11. Türkiye Kuş Konferansı'nda yapıldı. Konferansın büyük sürprizi olan ada, Türkiye'nin kuş severlerini çok sevindirdi. Adanın açılışına, Arpaçay Kaymakamı Murat Demirci, Akyaka Kaymakamı Karahan Daşdan, Kars Çevre Orman İl Müdürü Erol Bilgir, Kars Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürü Murat Doğanay, KuzeyDoğa Derneği Başkanı ABD Stanford Üniversitesi
ekoluğu Dr. Çağan Şekercioğlu ve ekibi, Kuyucuk Köyü Muhtarı Turan Demir, konferans katılımcıları ile köylüler katıldı.

KENYALI KUŞ HALKACISI JAMES KURİA NDUNGU KUYUCUK'A HAYRAN KALDI
Yaklaşık 110 kişiden oluşan gruba Kuyucuk köyü halkı göl kenarında muhteşem bir köy kahvaltısı hazırladı. KuzeyDoğa Derneği çalışmalarına gönüllü olarak Kenya'dan katılan James Kuria Ndungu da törene uluslararası bir boyut kattı.
Kenyalı kuş halkacısı James Kuria Ndungu, Kars'ta bulunma sebebinin de Kuş Konferansı olduğunu söyleyerek, "KuzeyDoğa Derneği'nin Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi'nde kuş halkalama çalışmalarına yardımcı olmak ve burada göç esnasında bulunan, üreyen kuşların daha sonraki göçlerini takip etmek için kuşları halkalama çalışmalarına katılmak da istiyorum. Kars, kuşlar açısından çok zengin ve burada bir çok kuş türü gördüm. Hayatımda ilk kez soyu dünya çapında tehlikede olan dik kuyruk ördeğini burada
gördüm. O yüzden çok mutluyum. Onun dışında angut ve suna ördeklerini gördüm. Ak kanatlı sumrulardan büyük sayıda burada olması yine çok güzel. Ak pelikan gördüğümden dolayı da çok mutluyum" dedi.

TÜRKİYE'DE EKOLOJİK RESTORASYON ÇALIŞMALARI ÇOK KISITLI
ABD Stanford Üniversitesi ekoluğu Dr. Çağan Şekercioğlu da Türkiye'de ekolojik restorasyon çalışmalarının çok kısıtlı olduğunu vurgulayarak, "Kuyucuk Gölü'ndeki yapay ada Türkiye'deki en büyük doğal ekolojik restorasyon çalışması. Türkiye'de daha önce değil kuşlar için başka amaç için bile ada yapılması söz konusu olmamış. Hele de doğa için bir adanın yapılması dünya ekolojik restorasyon tarihi içinde çok önemli. Dünya da eşi benzeri az olan çalışmalardan birisi. Ada yapmak kolay bir iş değil, Kars
Valiliği, DSİ ve Çevre Orman İl Müdürlüğü, Kaymakamlıklar ve yerel yönetimlerin desteği ile bu çalışmayı tamamladık. 2 ay çalışıldı 19 Mart'ta başladı. 18 Mayıs'ta bitti" şeklinde konuştu.
Şekercioğlu, yapay ada açılışını tarihi bir açılış olarak değerlendirerek, "Bugün, Doğu Anadolu'daki ilk Türkiye kuş konferansının üçüncü günü. 11. Türkiye Kuş Konferansını bu sene Kafkas Üniversitesi'nin ev sahipliğiyle Kars'ta gerçekleştiriyoruz. Bu Kuş Konferansı esnasında da üzerinde aylardır çalıştığımız, yıllardır planladığımız çok güzel bir projenin sonucunu duyuruyoruz. Türkiye'nin ilk yapay adası ve bu kuyucuk gölündeki eski yolun, kuyucuğu ikiye bölen toprak yolun kepçelerle açılarak iki
tarafından 50 metre alınarak bir yapay ada haline getirilmesi projesi. Kars Valisi Mehmet Ufuk Erden'in desteğiyle Kars Çevre Orman İl Müdürlüğüyle ve diğer yerel kurumlarla iş birliği içerisinde Kuyucuk, Duraklı, Carcıoğlu halkıyla beraber Türkiye için, özellikle Türkiye'nin çevre koruma tarihi için bir ilk gerçekleştirdik. Şuanda Kuyucuk Gölü'nde 200 metre uzunluğunda bir ada oluştu" diye konuştu.

ADIM ADIM RAMSAR'A
Kuş Konferansı'na 9 üniversitenin, Kenya'dan, İsviçre'den ve Türkiye'den 100'den fazla katılımcının geldiğini, ilk günde 104 kişinin hazır bulunduğunu, daha sonra da diğer gelen katılımcılarla 120'yi geçtiğini ifade ederek şunları söyledi:
"Türkiye'nin 11. Kuş Konferansı Doğu Anadolu'da ilk kez düzenleniyor. Kuyucuk Gölü Ramsar alanı olmaya resmi aday şuan da. 8 Ekim 2008'de Türkiye Sulak Alan Komisyonu ve yerel katılımcılarla köy halkıyla ve Çevre Orman İl Müdürlüğü ve diğer şubelerle bütün alanı gezdik, alanın koruma haritalandırmasını Ramsar sınırlarını çizdik. Ramsar bir nevi altın madalya. Dünya çapında bir sulak alanın önemli olduğunu belgeliyor. 2 Nisan'da Sulak Alan Komisyonu bu kararı onayladı. Şuan da resmi gazetede yayınlanmasını
bekliyoruz. Ramsar adaylığıyla Kuyucuk Gölü, Türkiye'nin 13. Doğu Anadolu'nun ilk Ramsarını yapacak ki bu da Samsun, Adana hattının doğusunda ki 350 bin kilometre alanında ki tek Ramsar alanı demek"

EYLÜL 2008'DE KUYUCUK'TA HALKALANAN BİR ÖRDEK, ŞUBAT 2009'DA KAZAKİSTAN'DA Bofemalarına katılmak da istiyoruİR FRANSIZ AVCI TARAFINDAN VURULDU
Şekercioğlu kuş halkalamanın önemine de değinerek, "Kuyucuk Gölü'nün önemi bizim bilimsel çalışmalarımızda da ispatlandı. Tespit ettiğimiz 205 kuş türü yanında kuş halkalama çalışmalarımız devam ediyor. 2 binden fazla kuşa halka taktık. Kimlik görevi taşıyan kuşlardan Eylül 2008'de halkaladığımız bir ördek Şubat 2009'da Kazakistan'da bir Fransız avcı tarafından vuruldu. Bu çok üzücü bir şey. Buradaki kuşların dünya çapında karşılaştıkları zorlukları da gösteriyor. Ama sevindirici kısmı Fransız avcının
halkalamanın ne olduğunu bilmesi ve o bilince sahip olması sayesinde bize bu kuşu duyurması biz de bu sayede Kuyucuk'taki bir ördeğin Kazakistan'a gidip kışı orada geçirdiğini öğrenebildik. Bölgede Aras Nehri'nde halkaladığımız diğer kuşlarda Macaristan, İsrail, Kıbrıs, Rusya, Zambiya ve Güney Afrika gibi 3 kıtada bir çok ülkeye gittiğini gösteriyor. Bu da Doğu Anadolu kuş göç rotasının dünya çapında ki önemini tekrar tekrar gösteriyor" dedi.
Kuyucuk golü doğa koruma ve eko turizm projesiyle 2008 yılında İngiltere'nin en önemli çevre koruma ödülü ve 'Çevre Nobelci' olarak da bilinen Whitley Gold ödülünü alan KuzeyDoğa Derneği Başkanı ve ABD Stanford Üniversitesi öğretim görevlisi Dr. Çağan Şekercioğlu, açıklamasını şöyle sürdürdü:
"Sayın Kars Valisine Türkiye'deki bu önemli ilki gerçekleştirdiği için çok teşekkür ediyoruz. Kendisinin doğa sevgisi, vizyonu ve çevre konusundaki hassasiyeti, bu tarihi projenin hızla başarıya ulaşmasında en önemli etkendir. Deniz kıyısı bile olmayan bir ilde kuşlar için bir ada yapılması, çevresel duyarlılığın doruk noktasıdır. Dünyaca önem taşıyan Kuyucuk Golü'ndeki kuşların korunması için çok önemli olmasının yanında, bu ada Kars'ı Türkiye ve dünyada tanıtacak, bölgedeki doğa turizmini de
arttıracaktır. Kuyucuk Golü'ndeki ekolojik restorasyon çalışmalarımızın temeli olan bu ada, aynı zamanda Türkiye'deki diğer doğa koruma ve ekolojik restorasyon projelerine de önemli bir örnek olacaktır. Zaman zaman 40 binden fazla kuşu barındıran Kuyucuk Golü'nde şimdiye kadar 205 kus turu tespit ettik. Türkiye'deki 465 kus turunun yarısından fazlasını barındırdığını tahmin ettiğimiz gölde, aşırı otlatma nedeniyle kuşların saklanıp üreyebileceği sazlıklar yok olmuş durumdadır. 219 hektarlık gölün 7.8
kilometre çevresinde 5 bin 500'ün üzerinde hayvan otluyor. Gölün etrafında yaşayan tilkiler, göl kıyısında yuva yapan kuşları tehdit eden diğer bir faktör. Saklanabilecekleri sazlıklardan mahrum olan ve tilkiler tarafından avlanan kuşlar için, tilki, evcil hayvan ve insanların ulaşamayacağı bu ada, önemli bir yuva yapma alanı haline gelecek ve bölgedeki kuş nüfusunu arttıracaktır. Yolun kestiği Kuyucuk Gölü'nün iki yarısının tekrar birbirine bağlanması, gölün ekolojisi için de çok faydalı olmuş ve gölün
kurumaya doğru giden kuzey kimsinin tekrar hayata dönmesini sağlamıştır. Adada otlatma olmayacağı için, adada sazlıkların oluşacağını tahmin ediyoruz. Manyas Kuş Cenneti'ndeki gibi önemli bir su kuşu kolonisinin ortaya çıkacağını umuyoruz. Bu girişimler ile artan kuş sayısı ve adanın duyulması, yöredeki doğa turizmini de arttıracak, çevredeki Kuyucuk, Duraklı, Carcioğlu ve diğer köylerin ekonomilerine önemli katkılarda bulunacaktır. Ekim 2008'deki Kuyucuk Doğa Festivali'ni Kültür ve Turizm Bakanımız
Ertuğrul Güney ve Valimiz Mehmet Ufuk Erden şereflendirmiş, bölgedeki doğa turizm çalışmalarını destekleyeceklerini söylemişlerdir. Türkiye için bir ilk ve dünyadaki ender örneklerden biri olan bu ada, Kuyucuk Gölü'nü tam anlamıyla bir kuş cenneti haline getirecek ve Kars'ın ismini dünyaya duyuracaktır."

KUYUCUK GÖLÜ'NÜN KORUMA SINIRLARI 2008'DE BELİRLENDİ
KuzeyDoğa Derneği'nin Kafkas Üniversitesi ve Kars İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile beraber yürüttüğü Kars-Iğdır Doğal Zenginlik projesi kapsamında, Kars Valiliği, Kars Belediyesi, Arpaçay ve Akyaka Kaymakamlıkları, Kuyucuk, Duraklı ve Carcıoğlu köylerinin desteğiyle 2004'ten beri yürüttüğü çalışmaların sonucu olarak Kuyucuk Gölü'nün koruma sınırları 2008'de belirlenmişti. Kars İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ve KuzeyDoğa Derneği, 2008 ilkbaharında Çevre ve Orman Bakanlığı Sulak Alanlar Şubesi'ne başvuruda
bulunmuştu. Sulak Alan Komisyonu, Kars'taki ilgili kurumlarla beraber Kuyucuk Gölü koruma ve Ramsar sınırlarını 8 Ekim 2008'de çizdi. Bu çalışmada tampon bölge, sulak alan sınırı, ekolojik etkilenme bölgesi ve mutlak koruma bölgesi olmak üzere sınırlar belirlendi ve gölü keserek ekolojisini bozan eski yolun kaldırılmasına da karar verildi. KuzeyDoğa Derneği, hem daha az masraf ve zaman gerektireceğinden, hem de kuşların taciz edilmeden üreyebilecekleri bir sığınak oluşturacağından dolayı, bu yolun bir
kimsinin kaldırılarak kalan 200 metrenin bir adaya dönüştürülmesini önerdi.

ADA, İNSAN, EVCİL HAYVAN VE TİLKİLERİN GİREMEYECEĞİ, YÜZLERCE KUŞUN EMNİYET İÇİNDE ÜREYEBİLECEĞİ BİR SIĞINAK HALİNE GELDİ
12 Mart 2009'da Kars Valiliği, Arpaçay Kaymakamlığı, KuzeyDoğa Derneği, Kafkas Üniversitesi, Kars İl Cevre ve Orman İl Müdürlüğü, Kars il özel idaresi, DSİ ve çevre köylerden gelen temsilcilerle yapılan bir toplantıdan sonra, Kars valisi Mehmet Ufuk Erden, Kuyucuk Golü'nün içinden gecen eski yolun, ekolojik prensiplere uygun olarak kuşlara sığınak olacak bir ada haline getirilmesi direktifini verdi. 19 Mart'ta başlayan ada yapım çalışmaları, KuzeyDoğa Derneği ekibi, Kaliforniya Eyalet Üniversitesi sulak
alan restorasyon profesörü Dr. Seans Anderson ve Stanford Üniversitesi ekoluğu Dr. Çağan Şekercioğlu'nun gözetiminde ve bilimsel kuş üreme adası yapım metodolojisi takip edilerek gerçekleştirildi. Kars Valiliği, Arpaçay Kaymakamlığı, Kars İl Özel İdaresi ve DSİ'nin sağladığı araçlarla büyük bir hızla ilerleyen ada, 17 Mayıs 2009'da tamamlandı. Adanın yapımı için yolun iki tarafından 50'şer metre kepçelerle alındı ve geride kalan 200 metrelik kısmın güneyine eklenerek adanın alanı genişletildi. Bu sayede
daha da fazla kuşun üreyebileceği adanın kuzey kıyısına, Kars Çevre Orman İl Müdürlüğü tarafından bölgenin ekosistemine uygun ağaçlar dikildi. Farklı kuş türlerini barındırması için, güney kısmı suya kademeli olarak alçaltıldı. Karabatak ve balıkçılların üreyebilmesi için yuva platformları da dikilmesi planlanan ada, insan, evcil hayvan ve tilkilerin giremeyeceği, yüzlerce kuşun emniyet içinde üreyebileceği bir sığınak haline geldi.

RAMSAR NEDİR?
İran'ın bir şehri olan Ramsar'da 1971'de imzalanan anlaşma sonucu dünyanın en önemli sulak alanlarının tescillenmesine karar verilmişti. Ramsar statüsü kazanmak, bir sulak alanın bir nevi altın madalya ya da beş yıldız kazanması demektir. Bir yerin Ramsar alanı olması için Dünya Ramsar Sekreterliği'nin belirlediği bilimsel kriterlere uygunluk göstermesi ve dünya çapında önem taşıması gerekiyor. Bu kriterlere uygunluk sağlayan alanları değerlendirip, Ramsar Sekreterliği'ne yollama kararını, sadece ülkenin
sulak alanlar komisyonu verebiliyor. Dokuz kriterden birini karşılamak Ramsar alanı olmaya hak kazanmak demek oluyor. Son beş yıldır KuzeyDoğa Derneği'nin, Kuyucuk Gölü'nde topladığı bilimsel veriler ise, alanın bir değil, beş ayrı Ramsar kriterini karşıladığını gösterdi.

iha

Yayın Tarihi : 19 Mayıs 2009 Salı 10:46:40