Umut Doğu Kapısı'nda

Türkiye'nin en düşük ihracat gerçekleştiren iller sıralamasında bin dolarlık ihracatıyla ilk 5 arasında yer alan Kars, küresel kriz ile birlikte yeniden göç endişesi yaşıyor. 

"Dünyada kriz var, Türkiye de bu krizden mutlaka etkilenecek ama Kars'ta kriz her zaman vardı" diyen Kars Ticaret ve Sanayi Odası (KTSO) Başkanı Ali Güvensoy, son bir yılda kentte kapanan işyeri sayısının 200'ü aştığını söyledi. Kars'ın krizden çıkış umudu ise Ermenistanla ticaret imkanı sağlayacak Doğu kapısının açılması.
İşsizlik oranının yüzde 45, kişi başına milli gelirin 838 dolar olan kentin geçim kaynağı tarım ve hayvancılığa dayanıyor. 

Kars ile özdeşleşen kaşar peyniri üretimi yapan mandıralar, kentin üretim yapan neredeyse tek merkezi konumunda. Yıllık 5000 tonun üzerinde kaşar peyniri üretimi yapan mandıralar krizle birlikte talebin azalması nedeniyle zorda.

Göç yeniden gündemde
Kriz öncesinde en azından yerel esnafın kendi yağıyla kavrulmaya çalıştığını söyleyen KTSO Başkanı Güvensoy, "Kriz piyasaları alt üst etti. Sadece bizim odamıza kayıtlı 85, Kars genelinde ise 200'ün üzerinde işyeri kapandı. Sokağa çıktığınızda iki adımda bir 'satılık işyeri' tabelası ile karşılaşıyorsunuz. Karşılıksız çekler, protesto edilen senetler, esnafın hali perişan" dedi. Güvensoy Kars'tan umudunu kaybeden insanların yeniden göç planları yapmaya başladığını söyledi. 

Kars Akkaya Tarım Kredi Koopertafi Başkanı Yücel Öztürk ise "Kooperatifte bin 600 üye var. Kredi borçlarını ödeyenlerin sayısı sadece 350. Hayvancılık bitiyor. Alım satım durdu. Çiftçi para kazanamayınca, çoluk çocuk bir iş buluruz umuduyla yola dökülüyor" dedi. 

Birkaç yıl önce sahibi olduğu süt fabrikasını kapatarak çiftçilik yapmaya başlayan Metin Aksoy'a göre ise, Kars krizin etkisini asıl bir yıl sonra hissedecek. Aksoy "Kars üretim merkezlerine çok uzak bir il olduğu için tüketim ürünleri diğer illere göre çok pahalı. Bu da Kars'ta yaşam koşullarının çok yüksek maliyetli olmasına neden oluyor. İstanbul, Ankara ve diğer büyük illerde hissedilen kriz buraya biraz daha gecikmeli ama katlanmış fiyatlarla yansıyacaktır."

Talep azaldı kaşar elde kaldı
Krizin etkisini bölgede en çok mandıracıların hissetttiğini söyleyen Akın Enginsoy ise kaşarda talebin azalması ile elde stokların kaldığını söyledi. "Satışlarımızın önemli kısmını İstanbul, Ankara, İzmir gibi illerdeki özel müşterilerimiz oluşturuyor. Krizle birlikte özellikle bu tip müşterilerin taleplerinde azalma oldu. Fiyatları düşürmemiz bile talebin artmasına çare olmadı" diyor. Normal koşullarda ağustosta ürünün elden çıkması gerektiğini söyleyen Enginsoy, "Geçen yıl bu zamanda satacak kaşar bulamazdık. Şimdi kime satacağımızı düşünüyoruz" dedi. 

1993'te Ermenistan'a uygulanan ambargo nedeniyle kapatılan Doğu Kapısı, krizde de Karslı'nın en büyük umudu. Özellikle Dünya Kupası eleme maçları çerçevesinde oynanan Türkiye-Ermenistan arasındaki maç ve sonrasındaki gelişmeler Karslılar'ın umudunu daha da artırdı. Karslı işadamı Alican Alibeyoğlu, "Kriz, tüm ülkeyi etkiliyor, bizi de etkileyecek. Bunun en basit göstergesi kentin belki de en önemli üretim malı olan kaşara talebin azalması. Bu mandıracıları, dolaylı olarak da çiftçiyi etkileyecek. Kars'ın krizlere karşı tek şansı var. O da, Doğu Kapısı. Doğu Kapısı açılsın ticaret başlasın, Kars'ı hiçbir kriz yenemez" dedi. Güvensoy ise "Karslı işadamları olarak bu kapının açılması konusunda umutluyuz. Doğu kapısının açılması Kars'a önemli alternatifler sunacaktır. Buna Ermenistan kadar bizim de ihtiyacımız var" diye konuştu.

RAKAMLARLA KARS
* Nüfusun yüzde 77'si tarım ve hayvancılıktan geçiniyor
* Tarımın Gayri Safi Hasıla içindeki payı yüzde 31,6
* Nüfusun yüzde 3'ü sanayide istihdam ediliyor
* İşsizlik oranı yüzde 45
* Kişi başına milli gelir 838 dolar
İşsizliğin yüzde 45, kişi başına milli gelirin 800 dolarlarda bulunduğu Kars, krizin pençesinde. Son bir yılda 200 esnafın kepenk indirdiği kentin sim...
( KB)