Arguvan Genel Bilgi

Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Malatya İline bağlı bir ilçe olan Arguvan, doğuda Arapgir, batıda Hekimhan, kuzeyde Sivas ile Divriğ ilçesi, güneyde Malatya Merkez ilçe ve Elazığ ile çevrilidir. İlçe toprakları dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Büyük bir bölümü Sivas’ta bulunan Yama Dağı’nın uzantıları ilçe topraklarını engebelendirmektedir. Güneye doğru alçalan 1.500 m. yüksekliğindeki bu uzantılar ilçenin batısındaki Doyuran Tepesinde en yüksek noktasına ulaşır (1.516 m.). Bu dağlar üzerinde platolar yer alır, burası zengin çayırları ile hayvan yetiştirilmesi yönünden önemlidir. İlçedeki bir diğer yükselti de Göldağı olup, bu dağın güney yamaçlarından Fırat Vadisine doğru alçalan Söğütlü Çay vadisi Arguvan’da genişler ve Arguvan Yazısı ismini alır. İlçenin en büyük düzlüğü olan bu ova tarım yönünden elverişli değildir.

İlçenin doğusundan geçen Fırat Nehri’nin bir bölümü ile Şotik Çayı, Bömere deresi, Morhamam Deresi, Çavuş Çayı ve Söğütlü Çayı yöreyi sulamaktadır.Deniz seviyesinden 1.150 m. yüksekliktedir. İl merkezine 64 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 1.037 km2 olup, 2000 Yılı Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 10.584’tür.

İlçenin bitki örtüsü genellikle çıplaktır. Ancak, kuzey ve kuzeybatısında bozuk baltalık ve orman özelliğini yitirmiş meşe örtüsü bulunmaktadır. İlçe 2. derece deprem kuşağı bölgesindedir. Arguvan ilçe merkezi devamlı yer kayması sebebiyle iki defa değişmiştir. Yeni yerleşim yeri, eskisinin 2 km. kuzeyindedir.

İlçede karasal iklim hüküm sürmekte olup, kışlar çok soğuk ve kar yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçer.

İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler, buğday, arpa, çavdar, baklagillerdir. İlçenin ekonomisinde en büyük önemi meyvecilikte kayısı ve elma yetiştiriciliği taşımaktadır. Dağlardaki yaylalarda hayvancılık yapılır.

Arguvan yöresi tarih ve arkeolojik bakımdan tam olarak incelenmemiş olmakla beraber, eski çağda yörede bir yerleşim olduğu Morhamam, İsaköy ve Karahöyük Köyleri ve civarında bulunan höyüklerden anlaşılmaktadır. Buna göre; ilk yerleşimin Tunç Çağına kadar uzandığı sanılmaktadır. Kalkolitik dönemde de burada yerleşim olmuş, bunu Hitit, Roma ve Bizans dönemleri izlemiştir.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Danişmentli’ler, 1178 yılında Anadolu Selçuklu Devleti, Selçukluların Moğollar’a Köse Dağı Savaşı’nda yenilmesinden sonra Moğolların, Anadolu Beylikleri’nin kurulmaya başladığı dönemde Karakoyunlu’ların eline geçmiştir. Yavuz Sultan Selim’in 1515 Çaldıran Savaşı’ndan sonra Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Osmanlı döneminde Tahir Bucağı adı ile Arapgir’e bağlı olan Arguvan, sonradan ilçe olarak Diyarbakır’a bağlanmış 1873 yılında da Tahir adıyla Keban’a bağlı bir nahiye haline getirilmiştir. Cumhuriyetin ilanıyla merkez ilçesi olarak Malatya’ya bağlanmış, 1954 yılında Tahir nahiyesi merkez olmak üzere, Arguvan ismi ile Malatya iline bağlı bir ilçe konumuna getirilmiştir.

İlçede günümüze gelebilen herhangi bir tarihi eser bulunmamaktadır. Yalnızca Morhamam, İsaköy ve Karahöyük köyleri yakınında höyükler bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu