Hozat Genel Bilgi

Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Tunceli İline bağlı bir ilçe olan Hozat, doğusunda Tunceli Merkez, güneyinde Pertek, batısında Çemişgezek, kuzeyinde de Ovacık ilçeleri ile çevrilidir. Tunceli’nin orta kesiminde yer alan Hozat’ın toprakları dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir. İlçe topraklarını kuzeyde Munzur Dağlarının güneybatı uzantıları engebelendirir.

İlçe topraklarını Munzur Dağlarından kaynaklanan, Keban Baraj Gölüne dökülen Hozat (Singeç) Deresi ile küçük akarsular sulamaktadır. İl merkezine 51 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 804 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre, toplam nüfusu 9.143’tür.

İlçede Karasal iklim hüküm sürmekte olup, arazi yüksekliğinden ötürü iklimi oldukça serttir. Yazları sıcak ve kurak, kış ayları soğuk ve sürekli yağışlıdır.

İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalı olup, hayvancılık ön plandadır. Koyun ve keçi yetiştirilmektedir. Elverişsiz arazi koşullarından ötürü çok az miktarda buğday, arpa, patates, nohut, ceviz, elma ve armut yetiştirilmektedir.

Hozat’ın İlk Çağ tarihi konusunda yeterli bilgi bulunmamaktadır. Bazı kaynaklarda VII.yüzyılda Araplar tarafından kurulduğu belirtilmektedir. Bazı kaynaklara göre de Urartuların Hazaniş ismi ile ilk defa bu kenti kurduğu ileri sürülmüştür. Bununla beraber yöre tarihi dikkate alınacak olunursa ilk kez Urartular buraya yerleşmiş, MÖ.1200’lerde Muşkilerin egemenliği altına girmiştir. Daha sonra, MÖ.VII.yüzyılda Medler, Persler yöreye egemen olmuştur. MÖ.334’te Büyük İskender İsos Savaşında Persleri yenmiş ve yöreye hakim olmuştur. Makedonyalıların bu bölgedeki hakimiyeti sırasında Akilisene ve Kapadokia halkı İskender’e karşı direnmişse de isyan MÖ.322’de bastırılmıştır. Bundan sonra Kapadokia Krallığının hakimiyeti altına giren yöre, Seleukoslarla Kapadokia Krallığı arasında birkaç kez el değiştirmiştir.

MÖ.I.yüzyılda Ermeni krallarından II.Dikran buraya egemen olmuş, bunu Roma dönemi izlemiştir. Roma’nın ikiye ayrılmasından sonra Bizanslıların eline geçmiştir. Bizans döneminde uzun süre Sasaniler tarafından yönetilen Tunceli ve yöresi 639’da Arapların egemenliği altına girmiştir. XI.yüzyılda yöre Bizans’ın IV.Armania Theması’nın sınırları içerisinde kalmıştır. Bundan sonra Arapların eline geçmiştir.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Türkmenler buraya yerleşmiş, Selçuklu egemenliğinden sonra Mengücekler, Artuklular ve Anadolu Selçukluları arasında yöre sık sık el değiştirmiştir. XIII.yüzyılda Moğolların yönetimine giren yöre XIV.yüzyılın ortalarında Eretna Beyliğinin ve Erzincan yöresinde bağımsız bir yönetim kuran Mutahharten’in egemenliğine girmiştir. Bunu Timur yönetimi izlemiştir. Otlukbeli Savaşı’ndan (1473) sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Osmanlı döneminde Hozat, bugünkü yerinin 2,5 km. kuzeybatısındaki vadide küçük bir köy idi. Erzurum’a bağlı Dersim (Tunceli) sancağının 1847’de kurulmasından sonra 1848’de Hozat’ın bugünkü yerinde bir kışla yapılmıştır. Daha sonra Hozat bu kışlanın çevresinde gelişmiştir. XIX.yüzyılın sonlarında Mamuretü’l Aziz (Diyarbakır) vilayeti, Dersim (Tunceli) sancağına bağlı kaza merkezi konumunda idi. Cumhuriyetin ilanından sonra Dersim 1925’te ilçe olarak Elazığ’a bağlanmıştır. Dersim 1936’da Tunceli adı ile il olunca Hozat da ilçe olarak Tunceli’ye bağlanmıştır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.tunceli.bel.tr ve www.hozat.net web adreslerinden alınmıştır.