Acıpayam Genel Bilgi

Kuşbakışı Acıpayam

Ege Bölgesi’nde, Denizli İli’ne bağlı bir ilçe olan Acıpayam, doğusunda Burdur İli’ne bağlı Çavdır, Yeşilova ve Gölhisar ilçeleri; batısında Tavas ve Beyağaç; Kuzeyinde Serinhisar ve Çardak ilçeleri; güneyinde ise Köyceğiz ve Çameli ilçeleri ile çevrilidir. Acıpayam’ın kuzey-güney yönünde 725 km2’lik bir alanı kaplayan Acıpayam Ovası bulunmaktadır. Bu ova, Batı Torosların uzantısı olan Gölgeli, Eşeler ve Güre Dağları ile sınırlanmıştır. Ova güneyde kuzeydoğu, güneybatı yönünde uzanan Kireniş ve kuzey-güney doğrultusundaki Kelekçi vadileri ile birleşir. İlçe toprakları Eşeler Dağı’ndan çıkan Dalaman Çayı ile sulanır. İlçenin başlıca akarsuyu Dalaman Çayı’dır. Buna bağlı olan Akdere’nin kolları da Acıpayam Ovasını sulamaktadır. Denizden yüksekliği 950 m. olan Acıpayam’ın yüzölçümü 1.700 km2 olup, toplam nüfusu 70.846’dır.

İlçenin ekonomisi tarım, el sanatları ve dokumacılık ile sanayie dayalıdır. Yetiştirilen başlıca ürünler mısır, arpa, tütün, şeker pancarı, üzüm, elma ve baklagillerdir. Ayrıca Acıpayam Devlet Üretme Çiftliğinde damızlık sığır, koyun, tavuk üretimi yapılmaktadır. Akarsu kenarlarında tatlısu balıkçılığı, el dokumacılığı ve küçük sanatlar yöre halkının geçim kaynaklarıdır. Selüloz ve yem üreten iki fabrikası vardır.

Acıpayam'dan Genel Bir Görünüm

Acıpayam’ın en eski adı Hamit Ovası’dır. Daha sonra bu isim, Acıpayam’ın Osmanlı döneminde Isparta Sancağı’na bağlanmasıyla Garbikaraağaç olarak değiştirilmiştir. Germiyanoğulları zamanında ise bu isim, Asi Karaağaç olmuştur. Bölgenin Acıpayam adını alışı tam olarak bilinmemektedir. Bölgede badem ağaçlarının çok oluşu ve de badem ağaçlarının da acı oluşu nedeniyle Acıpayam adı verildiği iddia edilmektedir. Bölgede bademe payam denildiğinden ötürü bu iddia kuvvet kazanmaktadır.

Acıpayam’da ilk yerleşimin M. Ö. 2000’li yıllara kadar indiği sanılmaktadır. M.Ö. 1500 yıllarında bölgede Hititler egemen olmuş ve bu durum 200-300 yıl kadar devam etmiştir. MÖ.1200 yıllarında tarihteki Ege göçü ile Yunanistan’dan gelen kavimler yerli halk ile kaynaşmıştır. Büyük İskender’in Anadolu’ya gelişiyle Makedonyalılar yörede egemen olmuşlardır. Büyük İskender’in ölümünden sonra yöre bir süre el değiştirmiş ve Seleukosların hakimiyetini tanımak zorunda kalmıştır. Pergamon Krallığı’dan sonra Roma İmparatorluğu 133 yılında Acıpayam ve çevresini ele geçirmiş, Roma İmparatorluğu’ndan sonra Bizanslılar yöreye hakim olmuşlardır. Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Türkmen Beylerinden Afşin Bey 1195’te Acıpayam’ı ele geçirmiş, ancak yöre Bizanslılar ile Selçuklular arasında sürekli el değiştirmiştir.

Yazır Köyü Camisi

Beylikler döneminde Acıpayam ve yöresi Hamitoğulları Beyliği’ne bağlanmıştır. Kütahya’da merkezleri olan Germiyanoğulları Hamit Ovası’na gelmişler, buradaki Türkmen boyları ile yakınlık kurmuşlardır. Ancak Germiyanoğulları onların baskısına boyun eğmemiştir. Daha sonra Germiyanoğulları burasını 1381’de Devlet Hatun’un çeyizi olarak Osmanlılara vermişlerdir. Yöre, Yıldırım Beyazıt’ın Ankara Savaşı’nda Timur’a yenilmesinden sonra yeniden Germiyanoğullarının egemenliğine girmiştir. Bu dönemde yörede sürekli ayaklanmalar olmuş bu yüzden de Asikaraağaç ismi buraya yakıştırılmıştır. Sonraki yıllarda Osmanlı topraklarına dahil olmuş, Hamit (Isparta) sancağına bağlı iken 1888’de Denizli sancağına kaza olarak bağlanmıştır.

Yöredeki belli başlı eserler arasında, Yazır Köyü Camisi ve Karahöyük Köyü’nde Pazar Hanı bulunmaktadır.
 

Kenthaber Kültür Kurulu