Deve süslemek ucuz değil

Ege ve Akdeniz bölgelerinin vazgeçilmez kış eğlencelerinden olan deve güreşleri ile 2 bin yıllık geçmişi bilinen boğa güreşleri; halk arasında ilgiyle izlenen geleneksel eğlenceler olmakla birlikte gün geçtikçe büyük rekabetlerin yaşandığı bir faaliyet kolu haline geliyor.

Bir yandan güreşlerde galip gelen deve ve boğalar büyük çekişmelerin ardından astronomik rakamlara alıcı bulurken, öbür taraftan şampiyon güreşçileri süslemek için sahipleri büyük para harcıyor. Deve ve boğaları süslemek için harcanan rakamlar en az bin YTL'den başlarken bu rakam çoğu zaman lüks bir otomobil alınabilecek rakamlara ulaşabiliyor.

Yaklaşık 50 yıl önce bu işe kendi devesini süslemek için başlayan Aydınlı saraç Zeki Korak; zamanla bu işi oğlu Süleyman'a da öğretti. Son 30 yıldır baba oğul birlikte yürüttükleri mesleklerinde aranılan süslemeciler haline geldi. Ege, Marmara ve Akdeniz bölgesindeki süslü develerin çok büyük bir kısmının giyimleri bu iki ustanın elinden çıkıyor.

Bugüne kadar hem deve hem de boğa giyimleri hazırladıklarını belirten Süleyman Korak, daha çok deve süslerinin rağbet gördüğünü söyledi. Deve süslemesinin havut, üst giyim, yular, karın keçesi, çul, havan gibi 6 ana aksesuardan oluştuğu bilgisini veren Korak, her süslemenin ana malzemesi olan bu aksesuarların haricinde gelen taleplere göre değişik birçok süs malzemesi yapılabildiğine dikkat çekti. Bir deveyi süsleyecek malzemelerin 2 ila 3 ay gibi uzun bir sürede tamamlanabildiğini anlatan Korak, dilgöz veya boncuklu süsleme tercih edilmesi durumunda bu sürenin daha da uzayabileceğini ifade etti. Süslemede kullanılan her parçanın ayrı ayrı kişi ve yerlerden temin edildiğini belirten Korak, Antalya, Bodrum, Çanakkale, Ezine, Edremit, İzmir, Ulucak ve Aydın gibi deve güreşlerinin yapıldığı merkezlerden deve giyimi siparişleri aldıklarını söyledi. "Ülkemizde bu işi yapan son kişilerden birileri biziz" diyen Korak, "Deve süslemesinin en önemli parçası havuttur. Bu parçayı ülkemizde sadece bir kişi yapıyor.

Ülkemizdeki tüm deve havutları Aydınlı Kazım Usta'nın elinde yapılmıştır" ifadelerini kullandı.

Tam teşekküllü bir deve süsü fiyatlarının 7 bin YTL'den başladığını anlatan Korak, sözlerine şöyle devam etti: "Eğer bu işe çok meraklı iseniz bir devenizi en iyi bir şekilde en az 10 bin YTL'ye giydirebilirsiniz. Giyim fiyatları bu kadar pahalı olduğu için herkes devesini süsleyemiyor. Birçok insan sadece havut ve çul ile bunu geçiştiriyor. Son olarak 160 bin YTL'lik devenin giyim siparişlerini aldık. Bu deveye A'dan Z'ye komple bir giyim hazırlıyoruz. Halen devam eden hazırların 3 ayda tamamlanacağını
tahmin ediyorum. Bu süsleme deve sahibine 10 bin YTL'den fazla bir bedele mal olacak."

Mesleğe başlamalarından bu güne kadar geçen sürede yaklaşık 200 deveyi giydirmiş olabileceklerini ileri süren Süleyman Korak, fiyatların çok yüksek olmasından dolayı bir yılda en fazla 2 veya 3 deveyi giydirdiklerini söyledi.
Süsleme malzemelerin develerin vücut ölçülerine göre yapıldığını belirten Korak, diğer giyim malzemelerinin standart ölçülerde üretildiğini bildirdi. Süslemede kullanılan malzemenin kalitesi ve yapılan işçiliğe göre fiyatların değişkenlik gösterdiğini beyan eden Korak'ın açıkladığı fiyatlar şöyle: "Havut 750-bin YTL, giyim 3 bin 500 bin- 7 bin YTL, havan bin 500-2 bin YTL, yular 400-500 YTL, keçe 100-200 YTL ve çul 750-800 YTL.

Boğa süslemeleri, yular, bellik ve ayak paçalıkları olmak üzere 3 ayrı parçadan oluşuyor. Bu süsler deveninkilere göre gayet ucuz. Yular 500- bin YTL, bellik 150-500 YTL ve paçalar 100-500 YTL olmak üzere bir boğa süslemesi de en az 750 YTL ile en fazla 2 bin YTL'ye tamamlanabiliyor.

2006 yılında son 20 yılın en yoğun ve en karlı yılını yaşadıklarını iddia eden Aydınlı bir diğer süslemeci Müjdat Korak da artık insanların belli bir doyuma ulaştığını ve önemli bir ölçüde adet ve geleneklere dönülmeye başladığını belirtti. 10 yıl öncesine kadar Aydın'da nam salmak isteyen kişilerin en iyi ve en bakımlı arabaya sahip olması gerektiğini anlatan Korak, şöyle konuştu: "Teknoloji gelişince herkesin bir arabası oldu. İnsanlar, arabayla reklam yapamaz hale geldi. Vatandaşların araç
teknolojisinde doyum noktasına ulaşmasıyla birlikte, zenginler nam salmak için tekrar boğa, at ve deveye döndü. Aydın ve Ege Bölgesi'ndeki tüm zenginler, kendilerini yazın boğa, kışın da deveyle tanıtmaya başladı. Bu sayede, aynı zamanda hayvan süslemeciliği mesleği olan saraçlık mesleği yeniden canlandı. Son 5 yıldır çok iyi para kazanıyoruz." Süslemeler ve giyimin haricinde deve ve boğalar için süslü yazı hazırlandığını anlatan Müjdat Korak, sözlerine şöyle devam etti: "Bu iş fazla bir ekonomik yük getirmediği için daha fazla rağbet görüyor. Tanesi 100 ila 200 YTL olan bu yazılardan yılda 60-70 kadar sipariş alıyoruz. Deve süslemesinin ardından boğa süslemeciliği de son 2 yıldır çok popüler bir hale geldi. Durum böyle devam ederse boğa süsleri de deve süsleri kadar pahalı olabilir."

HER BİR PARÇA DEĞİŞİK YERLERDE İMAL EDİLİYOR

Deve süslemesinde en önemli parçayı havut oluşturuyor. Bu kadar önemli olmasına rağmen Türkiye genelinde sadece bir tane havut ustası bulunuyor. Develerini süslemek isteyen tüm deveciler havut alabilmek için Aydınlı Kazım Özhavutçu ustaya başvuruyor. Hatapda da (havutun üzerindeki ahşap kısım) aynı durum söz konusu. Bu parçayı da sadece Umurlu'da Mehmet Usta hazırlıyor. Kıl keçeler; Bozdoğan'dan geliyor. Keçeler; Tire ve Balıkesir'den sağlanıyor. Sazlar; Denizli Çivril'de üretiliyor. Çilbir, birçok yerden temin edilebiliyor. Dilgöz ve beyaz boncuk; çok değerli parçalar. Nil'den ya da Filipinlerden geliyor. Havan; devenin en kıymetli parçalarından. Bilinen adı deve çan. En son 1911 yılında üretildi. Yeni çanlar eskileri gibi olmadığından çok kıymetli. Bulunması zor. Ağız bağı ipi, Tire'den getiriliyor. Süslemeleri; Aydın'da Saraç Zeki yapıyor. Süs ürünleri; koza, peş, maşallah, karın altı keçesi, kul, kolon, ip, kıl ve torba gibi aksesuarlardan oluşuyor. Deve süslemesini oluşturan tüm parçalar
süslemeciler tarafından temin edi'lerek tek bir elden teslim ediliyor.