Soma Genel Bilgi

Ege Bölgesi’nde, Manisa İli’ne bağlı bir ilçe olan Soma, doğusunda Kırkağaç, güneyinde Kırkağaç ve Akhisar, batısında İzmir, kuzeyinde Balıkesir ile çevrilidir. İlçenin kuzeybatıdaki küçük bir bölümü Marmara Bölgesi’nin sınırları içerisinde kalır. Soma’nın toprakları ilin kuzeybatı kesiminde yer alır. İlçe orta yükseklikteki dağlık alanlarla çevrili olup, güney kesimini Soma Dağı (Tarhala Dağı) kuşatır. Soma Dağı’nın Belpınar Tepesi’nde en yüksek noktasına ulaşır (1.111 m.) Batı ve iç kesimlerindeki düzlükler Soma Ovası olarak isimlendirilir. Aynı zamanda Bakırçay Ovası’nın doğu kesimini oluşturan bu düzlükler belli başlı tarım alanlarıdır.

İlçe toprakları tektonik kökenli bir çöküntü alanı üzerinde olup, Batı Anadolu’nun etkin deprem kuşakları üzerindedir. İlçenin kuzey kesimindeki Yağcılı deresi üzerinde kurulan sevişler Barajı’nın suları yapay bir göl oluşturmuştur.

Denizden yüksekliği 175 m.dir. Yüzölçümü ise yaklaşık 826 km2’dir. 2000 Yılı Nüfus Sayım Sonuçlarına göre; toplam nüfusu 89.038’dir.

Soma’nın bitki örtüsü, Akdeniz Bölgesi’nin bitki örtüsü karakterindedir. İlçede ılıman Akdeniz iklimi hüküm sürmekte olup, yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçer.

İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık, madencilik ve sanayie dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler; buğday, arpa, nohut, mısır ve zeytindir. Az miktarda pamuk, susam, kiraz ve üzüm yetiştirilir. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvan besiciliği yapılmaktadır. İlçe topraklarında zengin linyit yatakları vardır. Bu linyit yatakları 1910 yılında işletilmeye başlanmış, Almanlarla Fransızların işlettiği Soma Linyit havzasını 1939’da Etibank satın alarak işletmeye başlamıştır. Günümüzde Türkiye Kömür İşletmesi Kurumunun ve özel teşebbüsün çıkardığı kömürler, Soma termik santralinde değerlendirilmektedir. İlçenin en büyük sanayii kuruluşu Soma termik Santralidir. Ayrıca ilçede un ve bitkisel yağ fabrikaları da bulunmaktadır.

İlçenin Eski Çağ tarihi ile ilgili yeterli bilgi bulunmamaktadır. Bununla beraber günümüze gelebilen bazı kalıntılardan Hititlerin, Lydialıların, Perslerin, Makedonyalıların, Pergamon Krallığının, Romalıların ve Bizanslıların burada hakim olduğu anlaşılmaktadır. Soma’nın ilk kurulduğu yerin Darkale Köyü çevresinde olduğu sanılmaktadır. Bu yerleşim Darkale’den (Tarhala) Yassıtepe’ye yönelmiştir.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Türkmen boyları buraya yerleşmiş, Soma Bizanslılar ile Selçuklular arasında sık sık el değiştirmiştir. Selçuklu Devleti’nin yıkılışından sonra Saruhanoğulları ve Karasi Beyliği buraya hakim olmuş, Yıldırım Beyazıt tarafından 1391’de Osmanlı topraklarına katılmıştır. Timur istilasından sonra 1402’de yeniden Osmanlı topraklarına dahil olmuştur.

Osmanlı döneminde, 1336 yılında Sancak merkezi olan Soma, 1600 yılında kaza olmuş, 1882’de yapılan idari değişiklikle Aydın vilayetine bağlı Saruhan sancağına bağlanmıştır.

I.Dünya Savaşı’ndan sonra 24 Haziran 1920’de Yunan işgaline uğramış, 13 Eylül 1922’de de bu işgalden kurtarılmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra Saruhan (Manisa) vilayetinin bir ilçesi olmuştur.

İlçede günümüze gelebilen eserler arasında; Emir Hıdır Bey (Çarşı) Camisi, Damgacı Cami, Orta Cami, Hacı Ömer Cami (Yeni Cami), Darkale Cami, Minareli Cami, Darkale Hamamı, Çarşı Hamamı, Bedesten ve Türk Sivil Mimari Örneklerinden evler bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.soma.gov.tr ve www.soma.bel.tr adreslerinden alınmıştır.