Eşme Genel Bilgi

Ege Bölgesi’nin İçbatı Anadolu Bölümünde, Uşak İline bağlı bir ilçe olan Eşme, doğusunda Uşak Merkez ve Ulubey, batısında Manisa’ya bağlı Sarıgöl ve Alaşehir ilçeleri, kuzeyinde Manisa, güneyinde Denizli ili ile çevrilidir. Eşme Ege Bölgesi’ni İç Anadolu Bölgesi’nden ayıran İçbatı Anadolu eşiğinde yer almaktadır. İlçe toprakları dalgalı platolardan oluşmaktadır.

İlçe topraklarını Gediz Nehri ve Banaz Çayı sulamaktadır. Gediz Nehri’nin vadi tabanı çöküntü alanı olup, alüvyonlu topraklarla kaplıdır. Banaz Çayı üzerinde Adıgüzel baraj Gölü’ne dökülen küçük akarsular ilçenin diğer su kaynaklarıdır. Deniz seviyesinden yüksekliği 823 m.dir. İl merkezine 61 km uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 1.338 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 38.869’dur.

İç Anadolu ile Ege bölgesi arasında geçiş ikliminin bütün özelliklerini taşıyan İlçede yıllık yağış oranı düşük seviyededir. Bu sebeple genelde seyrekçe meşe ağaçları ve bodur ağaçlar görülür. Güllü ve Akça köy civarında az da olsa çam ormanı bulunmaktadır.

İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık ve dokumacılığa dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında buğday ve arpa gelmektedir. Az miktarda da nohut, üzüm, elma, armut yetiştirilir. Hayvancılık ilçe halkının önemli geçim kaynaklarından olup, sığır, koyun ve kıl keçisi yetiştirilir. Doğal boya kullanılarak el tezgahlarında Eşme Kilimleri dokunmaktadır. Bu kilimler Türk halı ve kilim sanatı yönünden son derece önemlidir.

İlçenin eskiçağ tarihi yeterince bilinmemekle beraber, kaynaklardan ilk kez Friglerin yöreye yerleştiği öğrenilmektedir. MÖ.VII.yüzyılda Kimmerler, ardından Lydialılar ve Persler buraya hakim olmuştur. Büyük İskender’in Anadolu’da Pers hakimiyetine son vermesinden sonra Makedonyalılar yöreye hakim olmuştur. Bunu Pergamon Krallığı izlemiştir. Pergamon Krallığı’nın vasiyet yolu ile Roma’ya bağlanmasından sonra Roma’nın egemenliğine girmiştir. Roma’nın ikiye ayrılmasından sonra MÖ.IV.yüzyılda Bizanslılar yöreye hakim olmuşlardır.

Bizans döneminde Anatolikon Theması’nın sınırları içerisinde olan yöre, zaman zaman Selçuklular ile Bizanslılar arasında el değiştirmiştir. Selçuklu sultanı II.Kılıçarslan ile Bizans İmparatoru Manuel Komnenos arasında yapılan Miryakefalon Savaşı sonucunda yöre, Selçukluların yönetimine geçmiştir. Orta Asya’dan gelen Türk aşiretlerinden Eşmeli Kacar, Harmandalı, Kızılkeçeli, Karatekeli, Sarıkeçili, Sarıtekeli, Sarıkeçeliler de buraya yerleşmiştir. Bu aşiretlerden bazıları günümüzde de varlığını sürdürmektedir.

Sultan II.Kılıçarslan 1185’te topraklarını on bir oğlu arasında paylaştırmıştır. Bunun sonucunda da Kütahya, Uşak ve Uluborlu bölgesi Gıyaseddin Keyhüsrev’in payına düşmüştür. I.Gıyaseddin Keyhüsrev 1192 tarihinde devletin başına geçmeyi başarmışsa da bu durum fazla uzun sürmemiş, 1196’da kardeşi II.Süleyman Şah tarafından sürgüne gönderilmiştir. Selçuklu sultanlarının aralarındaki bu mücadeleden yararlanan Bizanslılar da Kütahya ve Uşak yöresini yeniden ele geçirmişlerdir. Bu durum 1233 tarihine kadar sürmüştür.

XIII.yüzyılın ilk yarısında Alaaddin Keykubat Uşak yöresini Anadolu Selçuklu topraklarına katmış ve bu dönemde Malatya yöresinden gelen Germiyanoğulları Uşak ve çevresine yerleşmişlerdir. Germiyanoğulları 1300 yılında burada bağımsızlığını ilan etmiş, bu durum Yıldırım Beyazıt’ın 1390’da yöreyi Osmanlı topraklarına katmasına kadar sürmüştür. Ancak Yıldırım Beyazıt Ankara Savaşı’nda (1402) Timur’a yenilince, Timur yöreyi yeniden Germiyanoğullarına vermiştir. Uşak ve yöresi 1429’da Germiyanoğullarının son hükümdarı II.Yakup Bey’in vasiyeti ile kesin olarak Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Osmanlı döneminde Denizli’ye bağlı bir kaza olan Eşme, Cumhuriyetin ilanından sonra bu konumunu sürdürmüştür. Uşak’ın 1953’te il olması ile Uşak’a bağlanmıştır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.usak-cevreorman.gov.tr ve www.kara-kule.de/usak adreslerinden alınmıştır.