İsrail'in gözdesi Ceylanpınar

  
Peki özellikle İsrail'in ilgisine mahzar olmuş Ceylanpınar, nasıl bir tarımsal zenginliği bünyesinde barındırıyor?

Osmanlı döneminde uygulanan toprak sisteminde, bugünkü Ceylanpınar Tarım İşletmesi 'Has Arazisi' olarak adlandırılıyordu ve son sahibi İbrahim Paşa'ydı.

İmparatorluğun parçalanması sonrasında, ülkenin çeşitli yerlerinde boş, ıslaha muhtaç, verimsiz arazilerin değerlendirilmesi ve işlenmesi, aynı zamanda beslenme ihtiyacının giderilmesi, hububat yetiştirilmesi amacıyla has arazisinin 1940 yılında Ceylanpınar Tarım İşletmesi olarak değerlendirilmesi kararı alındı. Bu karar, Ceylanpınar'ı, 1milyon 762 bin 374 dekara ulaşan büyüklüğü ile Türkiye'nin en büyük zirai işletmesine dönüştürmekle kalmadı, aynı zamanda Avrupa'nın 23 ülkesinden daha büyük bir yüzölçümünün de sahibi yaptı.

Kuruluş yıllarında sadece koyunculuk yapılan geniş meralar halindeki araziler, devlet çiftliği olduktan sonra modern tarım uygulamalarıyla tanıştı. Türkiye'nin ihtiyaç duyduğu kaliteli ve döl kalitesi yüksek tohum, fide, fidan ve damızlık hayvan temin etmek gibi önemli görevler üstlenen Ceylanpınar, gelişen tarım teknolojilerinin yakından takibiyle birlikte, tarım makineleri ve tarımsal ilaç metotlarının çiftçiye ulaştırılması görevini de üstlendi. İşletme, yarım yüzyılı geçen yaşıyla, bölgede yaptığı ve elde ettiği tarımsal üretim, yetiştirme ve eğitim faaliyetleriyle bilgi ve deney birikimine sahip büyük bir tarım laboratuarı haline gelmeye başardı.

Ceylanpınar, Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü'nün toplam arazi varlığının yüzde 46'sını oluşturuyor. Bu arazi büyüklüğünün yaklaşık bir milyon dekarını tarla, 477 bin dekarını ise çayır-mera arazileri oluşturuyor. İşletmenin, 47 bin dekarında bahçe bitkileri ekimi yapılıyor. İşletmede, 456 bin dekarda buğday, 80 bin dekarda mercimek, 12 bin dekarda nohut, 7 bin 600 dekarda pamuk, 37 bin dekarda mısır üretimi gerçekleştiriliyor. Sulu tarım yapılan arazi ise 57 bin dekara yaklaşıyor. Tüm rakamlar ışığında, 2003 yılı raporlarında Ceylanpınar'da 20 bin ton mısır, 2 bin 600 ton pamuk üretimi gerçekleştirildiği bilgisi yer alıyor. Çiftlikte, yer alan yol ve kanalların kapladığı alan da 18 bin dekarı buluyor ve tüm tarımsal faaliyet merkezle birlikte Gökçayır, Habur, Akrepli ve Beyazkule adında dört ayrı işletme bölgesiyle sürdürülüyor.

İşletmede, 2004 rakamlarına göre 863 ana kadro büyük baş hayvan bulunuyor. Sayısı 636 olan ineklerin sağılmasından 4 bin 249 ton süt, 15 bin ton gübre elde ediliyor. İnek başına düşen yıllık süt ortalaması 6.5 tona ulaşıyor.

Ceylanpınar'da, tarıma dayalı sanayi tesisi olarak birer Çırçır Fabrikası, Süt Fabrikası, Yem Fabrikası, Mısır Kurutma Tesisi bulunuyor. Öte yandan, işletmesinde tarımsal faaliyet, 319 traktörle yürütülüyor. Her bir traktöre yaklaşık 10 bin dekar alan düşüyor, ve bu alanlarda yürütülen tarımsal faaliyet traktör başına 818 saati buluyor. Traktörlerin yıllık yakıt tüketimi ise 3 milyon litreye yaklaşıyor. İşletmenin makine- araç parkında yer alan diğer önemli ekipmanları arasına 3 itfaiye, 25 servis, 54 kamyon, 70 biçerdöver, 88 tır/ römork aracı ile 5 ot toplama, 9 balya, 32 ilaçlama, 45 çapa, 51 gübre, 134 ekim makinesi dikkat çekiyor.

İşletmede, 2004 yılı itibariyle bin 365 işçi çalışıyor. Bir müdür, dört müdür yardımcısı ve 3 işletme amiri ve 37 teknik eleman görev yapıyor. Bu rakam sözleşmelilerle birlikte 166'ya yükseliyor. Toplam personel sayısı ise 1993 kişiye ulaşıyor. İşletmenin toplam nüfusu işçi aileleriyle birlikte, on bin kişiye yaklaşıyor. İşletme, ihale yoluyla alınan tarımsal hizmetlerde çalışanlarda dahil edildiğinde, dışarıya hizmet (ihaleyle) alımı ile yaptırılan işlerden yaklaşık olarak yılda ortalama 5 bin kişiye istihdam sağlıyor. Bu büyüklükte bir nüfusun ihtiyaçlarının karşılanması için ise işletme bünyesinde 3 güvenlik ve işçi yatakhanesi ile 3 ilköğretim okulu, 3 spor sahası, 4 market, 5 çocuk bahçesi, 6 futbol sahası, 13 adet lokal ve 192 lojman bulunuyor. Ayrıca 110 yataklı beş adet misafirhane işletme içinde hizmet veriyor.

TİGEM'in 2003 yılı rakamlarına göre gerçekleştirdiği 279 trilyonluk net satışının, 88 trilyonunu Ceylapınar karşılıyor. Ceylanpınar'ı 25 trilyon ile Altınova Tarım işletmesi izliyor. TİGEM'in Genel Müdürlükle birlikte, 39 olan işletmelerinin dönem zararı 4.5 trilyona yaklaşırken, Ceylanpınar'ın aynı dönemdeki karı 9 trilyonu buluyor. Bu rakamsal karşılaştırmalar bile Ceylanpınar'da gerçekleştirilen tarımsal faaliyetin büyüklüğünü gözler önüne sermeye yetiyor. Ceylanpınar'ın karının büyük çoğunluğunu, GAP bölgesinde de üreticilerin kullandığı tohumluğun ve damızlığın sağlanmasından elde ediyor.

Ceylanpınar Tarım İşletmesi'nin, Türk tarımına olan katkısını Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurul Üyesi Başdenetçi Necdet Topçuoğlu, "Ceylanpınar işletmesi uyguladığı modern tarımla çevredeki çiftçilere önderlik ve örneklik yapıyor. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesindeki insanlara üretimi gösteriyor. Mercimek üretimini bölgeye yerleştiren Ceylanpınar işletmesidir. Mercimek, buğdaydan sonra ekilen ikinci üründür. Türkiye'yi dünyada mercimek üretiminde sıraya sokan, Ceylanpınar'daki üretim biçimidir. Nohut üretimi de öyle. Bunların faydasını gören, buğday, yem bitkileri, mercimek, nohut, mısır üretiminde bölge halkına önderlik yapıyor. Bu ekilişler görüldükçe de bölgede yaygınlaşıyor" sözleriyle açıklıyor.

Tarım alanındaki çalışmalarıyla tanınan Topçuoğlu, Ceylanpınar'ın İsrail'e kiralanması tartışmalarına "Ceylanpınar'ın İsrail'e verilmesi, öncelikle Türkiye'nin 200 bin ton tohumluğunu ülkenin başka yerlerinde üretmek zorunda kalmasıyla sonuçlanacak. Oysa tohumculuk için çok büyük araziler lazım. Bu büyüklük yalnızca verim için değil, farklı tohum türlerinin üretim sırasında birbirlerine karışmaması için de geçerli. Mesela, Bursa yöresinde Hollandalılar arazi kiralıyorlar. Orada sebze ve endüstri bitkilerinin tohumunu üretiyorlar. Tohumları numaralandırıp Hollanda'ya götürüyorlar. Hollanda'dan paketler halinde gramının milyonlara vardığı fiyatlarla bize geri satıyorlar" diyor.