Halfeti Genel Bilgi
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde, Şanlıurfa İline bağlı bir ilçe olan Halfeti, doğusunda Bozova, güneyinde Birecik ilçeleri, batısında Gaziantep, kuzeyinde de Adıyaman illeri ile çevrilidir.
İlçe merkezinin Fırat sahili, yeşil bir kıyı şeridi şeklindedir. Sahilden itibaren en geniş yerde 200 m.den sonra sarp kayalıklar başlar. İlçe merkezi bu kıyı şeridi üzerinde ve sarp kayalıkların eteklerinde kurulmuştur. Şanlıurfa Platosunun batı kesiminde yer alan Halfeti, ilin alan bakımından en küçük ilçesidir.
İlçe topraklarını Fırat Irmağı sulamaktadır. Fırat ırmağı aynı zamanda kuzeyde Adıyaman, batısında da Gaziantep ile doğal sınırını oluşturmaktadır. Deniz seviyesinden 525 m. yüksekliktedir. Şanlıurfa’ya 112 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 646 km2, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 33.467'dir.
İlçede Karasal İklim hüküm sürmekte olup, yazlar sıcak ve kurak , kışlar nispeten ılık ve az yağışlı olarak geçer.
İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır.Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında buğday, arpa, mercimek, pamuk, kendir, kenevir, üzüm, zeytin ve Antep fıstığıdır. İlçede geniş yer kaplayan bağlar bulunmaktadır. Hayvancılıkta küçükbaş hayvan yetiştirilir. En çok koyun ve kıl keçisi yetiştiriciliği yapılır. Yazın çok kurak ve sıcak geçmesinden ötürü bitki örtüsü zayıflamakta olduğundan sürüler, yüksek yaylalara çıkarılmaktadır.
Halfeti’nin eski bir tarihe sahip olduğu bilinmekle birlikte Romalılar öncesine ait bilgiler yetersizdir. Ancak yakınındaki yerleşim yerleri ile aynı tarihe sahip olduğu sanılmaktadır. Buna göre yöre, MÖ.2000’lerde Hititlerin ve Asurluların hakimiyetine giren yöre MÖ.612’de Babillerin sınırları içerisinde kalmıştır. Daha sonra Medler ve Persler yöreye egemen olmuş, Büyük İskender’in MÖ.332’de Anadolu’daki Pers hakimiyetine son vermesinden sonra Urfa yöresi ile birlikte Birecik de Makedonya Krallığının egemenliği altına girmiştir. Büyük İskender’in ölümünden sonra Seleukoslar yöreye hakim olmuş, bunu Osrhoene Krallığı izlemiştir.
Halfeti’nin bilinen ilk tarihi Romalılar tarafından Ekamia adı ile kurulduğudur. Roma’nın 395’te ikiye ayrılmasından sonra Doğu Roma (Bizans) sınırları içerisinde kalmış, Bizanslılar ile Sasaniler arasında sık sık el değiştirmiştir. Bizanslılar döneminde Romaion Koyla adı ile anılmıştır. Yöre MS.640 yılında Arap istilasına uğramış, 661 yılında Emevilerin, 750’de Abbasilerin hakimiyeti altına girmiştir.
Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Selçuklular buraya kadar uzanmıştır (1087). Daha sonra Eyyubiler ve Selçuklular arasında zaman zaman el değiştirmiştir. Moğol istilasına uğrayan yöreyi, 1280 yılında Beysari komutasındaki Memluk ordusu Halfeti’yi kuşatmış, ele geçirememiş ancak yağmalamıştır. 1290 yılında Eşref komutasındaki Mısır ordusu Halfeti’yi yeniden ele geçirmiş ve Kal’at-ül Müslimin adını verilmiştir. Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferi (1517) sırasında Osmanlı topraklarına katılmıştır.
XIX.yüzyıl sonlarında Halep Vilayeti Urfa Sancağına bağlı Rumkale kazasının merkezi idi. Daha önce bucak merkezi olan Halfeti’nin 1954’te Belediye teşkilatı kurulmuş, 1954’te de Şanlıurfa iline bağlı ilçe konumuna getirilmiştir.
İlçede günümüze gelebilen eserler arasında Norhut Kilisesi ve Sivil Mimari Örneklerinden Halfeti evleri bulunmaktadır.
Kenthaber Kültür Kurulu
Fotoğraflar, www.aramcommunity.com adresinden alınmıştır.
