Han Genel Bilgi
İç Anadolu Bölgesi’nde, Eskişehir’e bağlı bir ilçe olan Han’ın, doğusunda Çifteler, kuzey ve batısında Seyitgazi, güneyinde Afyon İli’nin Bayat ve İscehisar ilçeleri yer almaktadır. Dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahip olan Han, Yazılıkaya Platosu üzerinde yer almaktadır. Buradaki dağların büyük bir kısmı Türkmen Dağlarının uzantısı olup, bunların üzerindeki Ardıçlı Tekke (1.499 m.), Büyük Tepe (1.657 m.), Deveeriği Tepesi ( 1.511 m.), Akpara Kale (1.424 m.), Üçkayalar (1.644 m.), Göktepe (1.780 m.) en yüksek noktalardır. İlçenin 1200-1500 m. yüksekliğindeki belli başlı yaylaları, Göl Yaylası, Çukur Yayla, Karakuyu Yaylası, Samanlı Yaylası, Akhisar Yaylası, Gökçeyayla Yaylası, Yazılıkaya Yaylası’dır. Eskişehir’e 86 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 166 km2 olup, toplam nüfusu 3.695’tir.
İlçe genelinde yayla iklimi hakimdir. Yazlar serin, kışlar soğuk ve uzundur. Don olaylarına sık rastlanır. İlkbahar ve sonbahar aylarında yağmur şeklinde yağışlar görülür.
İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık ve madenciliğe dayanmaktadır. Büyük ve küçükbaş hayvancılık yapılmaktadır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında buğday, arpa, çavdar, patates gelmektedir. Çevrede, Peçenek Köyü’nde oniks mermeri, İskankuyu’da beyaz mermer yatakları bulunmaktadır. Ayrıca ilçe topraklarında talk madeni, demir, kuvars madeni ve perlit yatakları bulunmaktadır.
Yazılıkaya’daki Midas kentine ait Hitit rölyefleri ve Hitit kalıntıları Hititlerin MÖ.3500’de buraya yerleşmiş olduklarını göstermektedir. 1937-1939 yıllarında İstanbul Fransız Arkeoloji Enstitüsü adına Albert Gabriel burasını ayrıntılı olarak incelemiş ve daha sonra Prof.Dr.Halet Çambel’in yapmış olduğu kazılar izlemiştir. Bu kazılar da yörenin İlk Tunç Çağından bu yana yörenin yerleşime açık olduğunu, Frig, Lydia dönemlerinde de yaşandığını ortaya koymuştur. MÖ.1200 yıllarında Balkanlardan gelen Frigler buradaki Hitit egemenliğine son vermiştir. Bundan sonra Friglerin başkenti Gordion’un buraya yakın oluşu, Han’ın bulunduğu yerleşimin önemli bir Frig merkezi olmasında etkili olmuştur. MÖ.VI.yüzyılın başlarında önemli bir kültür ve ticaret merkezi olan bu yörede bazı antik yerleşim merkezleri kurulmuştur. Kimmerlerin Frig egemenliğine son vermesinden sonra da Lydialılar buraya kadar uzanmışlardır. Bu dönemleri Perslerin, Makedonyalıların, Romalıların ve Bizanslıların egemenlikleri izlemiştir.
Eskişehir Müzesinin burada yaptığı kazılarda Roma Dönemi’ne ait, galerilerden oluşan bir yeraltı şehri ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca kazılarda mermerden yapılmış adak figürinleri ile Zeus, Kybele, Attis, Apollon, Afrodit ve Hekate heykelleri de ortaya çıkarılmıştır. Yeraltı şehrinin 15 m. batısında ana kayaya oyularak yapılmış olan kaya bulunmuştur. Yazılıkaya, Erten, Akhisar, Gökçeyayla, Başara, Karakuyu, Alevkilise, Üççeşmeler gibi daha birçok yerde Roma-Bizans döneminden kalma çok sayıda yerleşim yeri ve tarihi kültür varlığı kalıntısı bulunmaktadır. İpek Yolu’nun bir kolunun buradan geçmesi ilçe topraklarını, her dönemde önemli kılmıştır. Orta Çağ’ın ikinci yarısında Haçlı ordularının buradan geçmesi, Türk Beylikleri, Bizanslılar arasında savaşların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Ayrıca Emeviler zamanında da bölgeye Arap akınları yoğunlaşmıştır. Osmanlı Devletinin ilk dönemlerinde çevre yerleşim alanları ile beraber, imparatorluğun topraklarına katılmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra önce Ayonkarahisar Emirdağ ilçesine, sonra da Çifteler ilçesine bağlı bir bucak olan Han, 1990 yılında ilçe konumuna getirilmiştir.
Osmanlı döneminde Sultan IV.Murat’ın Vezir-i Azamı Hüsrev Paşa Bağdat seferine giderken bölgenin önemini görmüş ve buraya bir kervansaray, cami, hamam ve çeşmeler yaptırılmasını istemiştir. Bu nedenle de ilçe Han-i Hüsrevpaşa olarak anılmıştır.
Kenyhaber Kültür Kurulu
