Sylla, Silene, Silenos, (Sille)

Sille, şehir merkezine 8 km. mesafede bir yerleşim yeridir. Arkeolojik buluntular bu yerleşim yerinin 6000 yıl öncesinde kurulduğuna işaret etmektedir.

Adının nerden geldiği konusunda bir çok söylence bulunmaktadır. Bunlara göre; 'Sille' adı önceleri Roma kumandanı Slyll'ya nispet edilmiştir. Sivas ilindeki 'Zela' nın' bir naziri olarak düşünülmüştür. Bu konuda yapılan bazı araştırma ve incelemeler Sille' nin , Azyanik ler devriyle bağlantılarını ortaya koymuştur. Buna göre 'Sille', Silen (Silene)' den gelmektedir.

Mitolojiye göre Firikya Kralı Midas, Sileni içtiği suya şarap katarak yakalar ve esir eder. Sumer' de Larsa sülalesinden (Leonardo Wavley ) ın adı, Silli Abad diye geçmektedir. Roma konsüllerinin birinin adı 'Sylla' dır. Sille adının bu isimlerle ilgili olduğu düşünülmüştür. Sille 'nin Silenos'dan geldiği fikri üzerinde durulmuştur. 'Silenos' , 'kaynayıp, coşarak köpürüp akan su'' anlamındadır. 'Sel' şeklinde kullandığımız Arapça 'seyl' kelimesi ile yakınlığı, üzerinde durulmaya değer bu noktadır.

Sille bir sel yatağında,dere vadisinde kurulmuş olup, Sille adının 'Siella'dan geldiği de öne sürülmüştür. Sielladaki 'Si', 'Su' kelimesinin Öz Türkçesi olduğu; 'Ella' nın' da Allah kelimesinden geldiği ve Türkçe köke bağlı olduğu belirtilir. Böyle olunca Sille halkının Hıristiyan olanlarının bile aslen Türk oldukları; Sillenin Etiler dahil, altıbin yılı aşkın süredir bir Türk ili olduğu kabul edilmektedir.

Roma, Bizans, Kudüs yolu üzerinde yer aldığı için önemli bir dini merkez olmuştur. Dünyanın en eski ve en büyük manastırlarindan biri "Hagios Khariton Manastırı", "Deyr-i Eflâtun" (Ak Manastır) bu köyde bulunmaktadır. Ak Manastır Konya'da yaşayan Mevlevi dervişleri tarafından ziyaret edilmiş ve bahçesinde küçük bir de mescit yaptırılmıştır. Günümüzde askeri alan içinde kaldığı için ziyarete kapalıdır.

Selçuklu ve Osmanlılar döneminde de tarihi İpek ve Baharat yolları üzerinde olması nedeniyle önemini hiç yitirmemiştir.

Yörede yumuşak volkanik kayalara oyulmuş pek çok küçük kilise, Osmanlı mezar taşları ve günümüze kadar gelebilmiş Aya Eleni Kilisesi bulunmaktadır. Kilise, ilk Bizans imparatoru Konstantin'in annesi Helena tarafından Michael Archangelos adına MS. 371'de yaptırılmıştır.

Sille yerleşim bölgesinde bu güne kadar bir arkeolojik herhangi bir araştırma yapılamamıştır. Yörede geniş tabanlı tetkik, Sillenin üst tarafındaki Sızma höyüğünde yapılandır.

Prof. Ramsay tarafından yapılan bu arkeolojik kazı ve incelemelerde Fryg' lere ait çok kıymetli materyaller gün ışığına çıkarılmıştır. Anadolu’daki Hitit egemenliğine son veren Fryg’ler, bıraktıkları Tümülüs, kaya mezarları ve boya ocakları ile dikkati çekerler. M.Ö.VII. Yüzyıl ve VIII.yüzyıllarda Konya 'Kawania' adıyla bilinen Fryg kentidir. Konya'nın kuzeyinde bulunan Sızma köyü kazıları, bu konuda çok önemli sonuçlar ve belgeler vermiştir. Sille çevresinde yapılacak arkeolojik araştırmaların, Frgy öncesi devirlere ve prehistorik dönemlere ait bilimsel verilerin elde edilmesini sağlayacaktır. 


Ak Manastır (Haglos Kharitan-St. Choritan)

Ak Manastır Konya ile Sille arasında kayalara oyulmuş bir manastırdır. Bu manastır ilk defa St.Horion isimli bir aziz adına 274 yılında yapılmıştır. Manastırın tümü kayalar içerisine oyulmuş odalar ve onları birbirine bağlayan dehlizlerden meydana gelmiştir. Ayrıca bu kayaların önünde bir de yapı bulunmaktadır. Manastırı çeviren duvarlar ve bu yapı yıkılmış olup, günümüze manastırdan herhangi bir iz gelememiştir.


Hagia Eleni Kilisesi (Siyata Manastırı) 

Konya, Selçuklu ilçesi, Sille bucağında, il merkezine 7 km. uzaklıkta bulunan Siyata Manastırı, Bizans imparatoru Constantinius’un annesi Helena tarafından 327 yılında yaptırılmıştır. Helena Kudüs’e hac için giderken buraya uğramış ve Erken Hıristiyanlık dönemine ait mabetleri görünce bu manastırı yaptırmak istemiştir. Mikhael Arhankolos adına bu kilisenin temel atma töreninde bulunmuştur. Manastır kilisesi sonraki dönemlerde onarılmış ve günümüze iyi bir durumda gelebilmiştir.

Kilise bazilika planında, üç nefli bir yapı olup, üzeri kırma çatı ile örtülmüştür. Kilisenin girişi tonozludur. Naos (ibadet mekânı) iki sıra halindeki sütunlarla üç nefe ayrılmıştır. Orta nefin üzerinde silindirik, kule biçiminde kubbesi yer almaktadır. İç mekân Hz.İsa, Meryem ve havarilerden oluşan resimlerle bezenmiştir. Ayrıca onların dışında kalan alanlara İncil’den alınma sahneler resmedilmiştir. XX. yüzyılın ortalarında onarılan kilise günümüze iyi bir durumda gelebilmiştir.