Ulukışla Genel Bilgi

İlçe topraklarının bir bölümü İç Anadolu Bölgesi’nin Orta Kızılırmak Bölümünde, daha büyük bir bölümü de Akdeniz Bölgesi’nde yer alan Ulukışla, Niğde iline bağlı bir ilçedir. Ulukışla, doğusunda Adana İlinin Pozantı ilçesi, güneyinde Mersin İlinin Tarsus ilçesi, batısında Konya ilinin Ereğli ilçesi, kuzeyinde de Niğde’nin Bor ve Çamardı ilçeleri ile çevrilidir. İlçe, Bolkar Dağları, Konya Ovası, Aladağ ve Hasandağı arasında kalan Kırıkgeçit Vadisi arasındaki platoda kurulmuştur. Niğde ilinin güney bölümünde yer alan Ulukışla dağlık ve engebeli bir alanda yer almaktadır. İlçe toprakları güneyden kuzeye doğru alçalmaktadır. Güney kesimini Orta Torosların uzantısı Bolkar Dağları engebelendirmektedir. Bu dağlar aynı zamanda ilçenin güneyindeki doğal sınırı oluştururlar.

İlçe topraklarından kaynaklanan suların büyük bir bölümü ilçe sınırları dışında Çakıt Suyu adıyla Seyhan Baraj Gölü’ne dökülen Çiftehan Çayı ilçenin belli başlı akarsuyudur. Ayrıca ilçenin batı ve kuzeybatı kesiminden kaynaklanan küçük akarsular da Ereğli Ovası içerisinde kaybolurlar. Deniz seviyesinden yüksekliği 1.427 m.dir. İl merkezine 67 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 1.502 km2 olup, toplam nüfusu 30.782’dir.

Bitki örtüsü İç Anadolu Step görünümünde olup, Bolkar dağlarının yüksek yamaçlarında kızılçam, karaçam, sedir ve göknar ormanları bulunmaktadır. İlçede İç Anadolu bozkır iklimidir. Yazlar serin ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır.

İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık, turizm ve madenciliğe dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında buğday, arpa, patates, şeker pancarı, baklagiller olup, yamaçlarda üzüm yetiştirilir. Ayrıca meyve ve sebze de yetiştirilmekte olup, elma, armut, kiraz belli başlı yetiştirilen meyvelerdir. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvan besiciliği ile Arıcılık yapılmaktadır.

İlçe topraklarında altın, gümüş, çinko, demir, jips, linyit ve alçıtaşı ve kurşun-çinko yatakları bulunmaktadır. İlçede sanayi kuruluşu olarak tuğla ve kiremit fabrikaları vardır. Ayrıca ilçedeki Çiftehan Kaplıcaları ve maden suyu yatakları da ekonomisinde önemli yer tutmaktadır.

Bolkar Dağlarının Medetsiz Zirvesi dağcılık sporu yönünden önem taşımaktadır. Buradaki Mağara ve Kanyonlar, Buzul Gölleri ilçeye turist çeken doğal oluşumlardır. Bolkar Dağlarına tırmanış genellikle, Ulukışla ilçesinin dağ eteklerindeki Darboğaz kasabası ve kasabanın 8 km. yukarısındaki Meydan bölgesinden başlamaktadır. Bu bölgeye özgü dağ çiçekleriyle bir tepe ardından çıkıveren dağ gölleriyle Bolkar Dağları Dağ ve Doğa yürüyüşleri için oldukça elverişlidir.

Ulukışla’nın eski bir tarihi bulunmaktadır. Anadolu’nun iç kesimleri ile Akdeniz kıyısına bağlanan yollar buradan geçmektedir. Porsuk Köyü yakınında bulunan Zeyve Höyüğü (Porsuk Höyüğü)’nde ele geçen buluntular ve yapı kalıntıları yörede MÖ.XIV.-XIII. Yüzyıllarda Hititlerin yerleştiğini göstermektedir. MÖ.IX.yüzyılda Tabal Krallığına, ardından Tuvana (Tyana) Krallığına bağlı olmuştur. Hititlerden sonra Asurlular, Frigler, Persler, Makedonyalılar ve Seleukoslar buraya hakim olmuşlardır. Seleukoslar ile Kapadokya Krallığı arasında yöre sürekli çekişmelere neden olmuştur. MÖ.17’de Romalılar buraya hakim olmuştur. Roma döneminde İmparator Marcus Aurelius’un karısı Faustina’dan ötürü buraya Faustinapolis ismi verilmiştir. Faustina’nın mezarı da Ulukışla yakınındaki Başmakçı Köyü’ndedir. Ayrıca Ulukışla’nın yakınında Lülve isminde bir Roma kalesi de yapılmıştır. Roma’nın ikiye ayrılmasından sonra yöre Bizanslıların hakimiyetine girmiştir. Bundan sonra Niğde çevresi ile birlikte Ulukışla da haçlıların ve Ermenilerin eline geçmiştir.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Melik Şah’ın komutanlarından Emir Ahmed Danişmend Taylı ve oğlu Emir Gazi yöreyi ele geçirmiştir. I.Gıyaseddin Keyhüsrev’in ( 1192-1211) oğlu I.İzzeddin Keykavus döneminde ( 1211-19) Ulukışla Niğde’ye bağlanmıştır. Anadolu Selçuklularının Kösedağ Savaşı’nda (1243) Moğollara yenilmesinden sonra Moğolların uç beyliği olan İlhanlıların idaresine geçmiştir. 1357 yılında da yöreye Karamanoğulları egemen olmuştur. Fatih Sultan Mehmet zamanında, 1471’de Niğde ile birlikte Ulukışla da Osmanlı topraklarına dahil olmuştur. İran Seferinden Dönen Kanuni Sultan Süleyman da 1549 yılında Ulukışla’dan geçmiştir.

Osmanlı döneminde Şücaeddin ismi ile tanınan Ulukışla bir kaza merkezi idi. Öküz Mehmet Paşa’nın burada yaptırmış olduğu külliyeden ötürü Kışla ve Ulukışlak ismi ile tanınmış, daha sonra bu isim Ulukışla’ya dönüşmüştür.

Kurtuluş Savaşı sırasında Adana’yı işgal eden Fransızlara karşı mücadele eden Kuvayi Milliye’nin belli başlı üstlerinden birisi de Ulukışla idi. Cumhuriyetin ilanından sonra, 1924 yılında Niğde’ye bağlı ilçe konumuna getirilmiştir.

İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Zeyne Höyüğü, Faustina’nın Mezarı, Öküz Mehmet Paşa Külliyesi (XVII.yüzyıl), Kepez Kalesi, Kadife Han ve Çifte Han bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.ulukışla.bel.tr ve www.nigde.gov.tr adresinden alınmıştır.