Kangal Genel Bilgi

Bir bölümü Doğu Anadolu, bir bölümü de İç Anadolu Bölgesi’nde, Sivas İline bağlı bir ilçe olan Kangal, kuzeybatısında Ulaş, kuzeyinde Zara, doğusunda Divriği, güneydoğusunda Malatya’ya bağlı Hekimhan ilçesi ile Malatya’ya bağlı Kuluncak ilçesi, güneyinde Gürün ilçesi, güneybatısında Kayseri’ye bağlı Pınarbaşı, batısında da Altınyayla ilçesi ile çevrilidir. Sivas’ın güney kesiminde yer alan Kangal yüksekliği fazla olmayan dağlar ve akarsu vadileri ile yarılmış plato niteliğinde bir arazi yapısına sahiptir. İlçenin kuzeybatısında uzanan Kolmuş Dağları Sivas ile olan bağlantısında bir sınır oluşturur. Kuzeyinde ise Hafik sınırına doğru Tecer Dağları vardır. Yine Zara Kangal arasında Yılanlı Dağı yer alır. İlçe topraklarının doğusunu Yama, kuzeybatısını da Gövdeli Dağının uzantıları engebelendirir.

İç Anadolu’nun başlıca platolarından olan Uzunyayla’nın doğu kesimi ilçenin batısında yer alır. İlçe topraklarını Tecer Suyu, Kangal Çayı ve Tohma Çayı sulamaktadır. Sivas’a 86 km. uzaklıktaki ilçenin deniz seviyesinden yüksekliği 1.540 m.dir. Yüzölçümü 3.792 km2, toplam nüfusu 14.372’dir.

Bir yüksek yayla görünümüne sahip olan ilçede yüksek dağlar bulunmaktadır. Bu dağlar önemli derecede tahrip edilmiş ormanların kalıntıları ile kaplı olup bitki örtüsü bozkırdır.

İlçenin iklimi Karasal iklimdir. Kışlar uzun, soğuk ve kar yağışlı geçer. Yazlar sıcak ve kuraktır.Yağmurlar genelde İlkbahar ve Sonbahar aylarında yağar.

İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık ve kaplıca turizmine dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler, buğday, arpa, çavdar, patates, şeker pancarı, baklagiller ve az miktarda da meyvedir. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yapılmakla birlikte ilçe arazisi küçükbaş hayvan yetiştirilmesine uygundur. Başta Kangal Akkaramanı diye isimlendirilen koyun, ünlü Kangal çoban köpeği, Uzunyayla’da da at yetiştirilmektedir.

Ayrıca ilçe merkezine 13 km uzaklıktaki bulunan Balıklı Çermik; Kalsiyumlu, Magnezyumlu, Bikarbonatlı izotermal oligometalik bir maden suyudur. Suyun PH’sı 7.2’dir. Suyun içerisinde ki selenyum yara iyileşmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Cilt hastalıkları, kadın hastalıkları yılancık ve Romatizmal hastalıklara iyi geldiği gibi su içme kürleri halinde Mide, Bağırsak, Böbrek ve Metabolizma hastalıklarda da etkisi vardır.

İlçe yeraltı kaynakları bakımından oldukça zengindir. İlçenin en önemli madeni Linyit Kömür Ocaklarıdır. Çıkarılan linyit kömürü 1974 yılında kurulan yılda yaklaşık 1.9 Milyar KW enerji üretim kapasiteli 2.150 MW gücündeki Hamal Köyü civarında çalışmakta olan Termik Santralde değerlendirilmektedir. Ayrıca ilçenin Çetinkaya beldesinde de demir madeni, krom, Yeşildere Köyü’nde kurşun, Kalkım Köyü’nde civa, Avşarören Köyü’nde de manyezit yatakları vardır.

İlçenin İlkçağ tarihi ile ilgili kesin ve yeterli bilgi bulunmamaktadır. Bununla birlikte yörede tesadüfen ele geçen buluntulara dayanılarak Hititlerin burada yerleştikleri sanılmaktadır.Yöredeki Yukarı Höyük, Tilki Höyük ve diğer höyüklerde araştıma yapılmamıştır. MÖ.1400 yıllarında Hititler yöreye yerleşmiş, onları MÖ.VI.yüzyılın başlarında Medler ve Persler izlemiştir. MÖ.IV.yüzyılın ikinci yarısında Persleri ortadan kaldıran Makedonya Krallığı bir süre yöreye hakim olmuş, İskender’in ölümünden sonra Kapadokia Krallığına bağlanmıştır. Uzun bir süre Pontus ve Ermeni Krallıklarının yönetiminde kalan yöre, MS.17’de bütün Kapadokia ile birlikte Roma egemenliği altına girmiştir. Bu dönemde kısa sürelerle Partların ve Sasanilerin eline geçmiş, Bizans döneminde ise Armeniakon Themasının sınırları içerisinde kalmıştır. XI.yüzyılda ise Bizans’ın Sebasteia Themasına bağlanmıştır.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Türkmen boylarının yöreye yerleşimi hız kazanmıştır. Bu yöreye yerleşenlerin Oğuzlardan Kangar boyu olduğu sanılmaktadır. Kısa bir süre Selçuklu egemenliği altında kalan Sivas’ta Danişmendli Beyliği kurulmuştur (1075) . Danişmendlilerden sonra yöre yeniden Selçukluların yönetimine girmiş 1243’te de Moğol istilasına uğramıştır. Ardından 1340’ta Eretna Beyliği yöreye hakim olmuştur. 1413’te Osmanlı topraklarına katılmıştır.

XIX.yüzyıl sonlarında Sivas Vilayeti Merkez sancağına bağlı nahiye merkezi konumunda idi. Osmanlı-Rus Savaşları’nda (1877) doğuya doğru ilerleyen Rus ordusundan kaçan Türk aileleri bugün Uzunyayla (Çerkez) bölgesine yerleşmiş, 1. Dünya Savaşı sonrasında ve Kurtuluş Savaşı’nda da yöreye göçler devam etmiştir 1901 yılında ilçe merkezi olmuş, Cumhuriyet döneminde de bu konumunu sürdürmüştür.

İlçede günümüze gelebilen eserler arasında; Abdurrahman Paşa Camisi, Deliktaş Camisi, Samut Baba Türbesi, Alacahan, Mancılık Köyü Kilisesi bulunmaktadır. Ayrıca ilçede Balıklı Kaplıca (Balıklı Çermik) bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.yerelnet.org.tr, www.sivaskangal.tripod.com adreslerinden alınmıştır.