Suşehri Genel Bilgi
Karadeniz Bölgesi’nde, Sivas İline bağlı bir ilçe olan Suşehri, doğusunda Akıncılar, güneyinde İmranlı, güneybatısında Zara, batısında Koyulhisar, kuzeyinde Şebinkarahisar, kuzeydoğusunda da Aluçra ilçeleri ile çevrilidir. Sivas’ın kuzeydoğu köşesinde yer alan Suşehri’nin engebeli bir arazi yapısı vardır. Sivas’ın en yüksek ve en alçak alanları ilçe sınırları içerisindedir. İlçenin kuzeybatı kesimini Giresun Dağlarının güneybatı uzantıları, güney ve batı kesimlerini de Doğu Karadeniz sıra dağlarının iç sıraları engebelendirmektedir. Bu dağlar birbirlerinden Çoruh-Kelkit Vadi Oluğu ile ayrılmaktadır. Kelkit vadisinin genişlediği yerde de Suşehri Ovası yer almaktadır. İlçenin en yüksek noktası batıdaki Köse Dağının doruğu (2.812 m.) ve Canik Dağlarının iç sıralarıdır. İlçenin en alçak yeri de Kelkit Çayı’nın ilçe sınırlarından çıktığı Ağcaağıl Köyü’nün bulunduğu yerdir (700 m.).
İlçe topraklarını buradan kaynaklanan küçük akarsular sulamaktadır. Bu sular Kelkit Irmağında toplanır. İlçe sınırları içerisinde en önemli doğal kaynak, Kelkit Çayı üzerinde kurulan sulama ve enerji amaçlı Kılıçkaya ve Çamlıgöze Barajlarıdır. Sivas’a 143 km. uzaklıktaki ilçenin deniz seviyesinden yüksekliği 950 m.dir. Yüzölçümü 980 km2, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 46.843’tür.
İlçe, İç Anadolu’nun karasal iklimi ile Karadeniz bölgesinin yağışlı iklimi arasında geçiş çizgisinde bulunmaktadır. Yazları sıcak ve kuraktır. Kış mevsimleri ilin diğer ilçelerine daha ılık geçer. Kışın yağışlar kar şeklindedir. İlkbaharı ise bol yağmurludur.
İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık ve ormancılığa dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında; buğday, şeker pancarı, nohut, fasulye, patates, kavun, karpuz, çeşitli sebze ve meyvelerdir. Meyvelerden özellikle elma üretimi oldukça fazla olup, armut, zerdali de yetiştirilir. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvancılık yapılmakta, sığır, koyun, kıl keçisi yetiştirilir. İlçede doğal ve yapay sığır tohumlama istasyonları kurulmuştur. Baraj göllerinde sürdürülmekte olan balık üretimi çalışmaları olumlu sonuç vermiştir. Evlerde halı dokuma atölyeleri bulunur. Ağaç işlemeciliği yapılır.
İlçede sanayii kuruluşu olarak, yem fabrikası, Un Fabrikası, Tekstil fabrikası ile birer adet süt ürünleri, mermer ve peçete imal atölyesi ve Küçük Sanayi sitesinde çeşitli küçük ölçekli tamir atölyeleri bulunmaktadır.
Kızıldağ yöresinde Krom madeni, Kale köyü sınırları içerisinde kurşun, çinko ve gümüş madenleri, Şarköy’de krom ve demir madenleri, Kavşut Köyü’nde mermer yatakları bulunmaktadır.
İlçenin eski tarihi ile ilgili yeterli bir bilgi bulunmamakla birlikte yörede yapılan araştırmalar ilk yerleşimin Bakır Çağı’na kadar indiğini göstermektedir. Eskişar, Çataloluk köylerinde Roma, Selçuklu dönemlerine ait tören yerleri bulunmaktadır. Akşar köyü yakınlarında Roma İmparatoru Hadrianus adına dikilmiş kilometre taşlarına (mil taşı) rastlanmaktadır.
Eski yerleşim yeri bugünkü Suşehri’nin 2 km. doğusunda, Çayırbaşı Mevkiinde bulunuyordu. Bulahi ( Bulalliye) adını taşıyan bu yerleşim yeri depremler sonucunda yıkılınca ilçe, Andıryas adını alarak bugünkü bulunduğu yerde gelişmeye başlamıştır.1906 yılında da suların bolluğu nedeniyle Andıryas olan ismi Suşehri olarak değiştirilmiştir.
Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra yöre Danişmendlilerin ve Anadolu Selçuklularının egemenliğine girmiştir. Anadolu Selçukluları ile Moğollar Suşehri Ovasında, 1243 yılında Kösedağı Savaşı’nı yapmışlardır. Bu savaşta Selçukluların yenilmesinden sonra Anadolu Moğollar tarafından ele geçirilmiştir. Daha sonra Eretna Beyliğinin egemenliğine giren yöre 1413’te Osmanlı topraklarına katılmıştır. Ancak, Osmanlı devletinin doğu sınırında yer alan Safeviler zaman zaman Suşehri ve yöresini ele geçirmişlerdir. Kesin olarak Osmanlı topraklarına 1514 yılında dahil olmuştur.
1865 yılında yeniden yapılan vilayet düzenlemesinde Şebinkarahisar sancağı Trabzon’dan alınarak Amasya ve Tokat ile birlikte Sivas vilayetine bağlanmıştır. Bu düzenleme ile Suşar (Gölova) ve Akşar Subaşılıkları kaldırılmış ve Endires Köyü’ne ilçe teşkilatı kurularak Suşehri adı verilmiştir. XIX.yüzyıl sonlarında Sivas Vilayetinin Şebinkarahisar Sancağına bağlı bir kaza olarak yönetilmiştir. I.Dünya Savaşı’nda, 1917 yılında Ruslarla savaşan Osmanlı ordusu karargahını Suşehri’ne taşımıştır. Rus İhtilali ve ordunun direnmesi sonucunda Ruslar Suşehri’ne girmeden geri çekilmişlerdir.
Mustafa Kemal Paşa (Atatürk), Erzurum Kongresi’ne giderken 28 Haziran 1919 günü Suşehri’ne uğramış, Mehmet Ali Efendi Konağında kalmıştır. Bu sıranda Suşehri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Şubesi Kurulmuştur. Mustafa Kemal Paşa Erzurum Kongresi dönüşünde 1 Eylül 1919’da Suşehri’ne tekrar uğramış, bu tarih ilçenin mahalli günü olarak kabul edilmiş olup, her yıl törenlerle kutlanmaktadır.
Cumhuriyetin ilanından sonra kaza konumunu sürdürmüş, Şebinkarahisar’ın 1934’te ilçe olması üzerine Suşehri de Sivas’a bağlı ilçe konumuna getirilmiştir.
İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Akşar, Eskişar, Kale köyleri ve Çataloluk beldesinde Roma, Bizans ve Selçuklu dönemlerinden kalma kale kalıntıları, Balhatun (Belkıs Hatun) Camisi (1725), Çoban Baba Türbesi bulunmaktadır. Ayrıca ilçede Türk sivil mimari örneklerinden evler vardır.
Kenthaber Kültür Kurulu
Fotoğraflar, www.suşehri.gov.tr ve www.sivastr.net adreslerinden alınmıştır.
