Yenifakılı Genel Bilgi

İç Anadolu Bölgesi’nde, Yozgat İline bağlı bir ilçe olan Yenifakılı, kuzeyinde, doğusunda ve güneydoğusunda Boğazlıyan ilçesi, güneyinde Boğazlıyan ve Nevşehir, kuzeybatısı da Şefaatli ilçeleri ile çevrilidir. Yozgat’ın güneydoğusunda yer alan Yanifakılı geniş bir vadi tabanında kurulmuştur.

İlçe topraklarını Fehimli Deresi ile Kozan Çayı sulamaktadır. Deniz seviyesinden 1.036 m. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 415 km2 olup, 2000 Yılı genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam 15.600’dür.

İlçede Karasal iklim hüküm sürmekte olup, yazları, sıcak ve kurak, kışları; soğuk ve kar yağışlıdır. Doğal bitki örtüsü, bozkırlardır. İlçe sınırları içerisinde ormanlık alanı yoktur ve dağlar çıplaktır. Dere ve çay kenarlarında söğüt ve kavak toplulukları bulunmaktadır.

İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında arpa, buğday gibi tahıllar ve patates, fasulye, yeşil mercimek, nohut, ayçiçeği, şeker pancarı gelmektedir. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvan besiciliği yapılmakta olup, sığır, koyun, kıl keçisi ve tiftik keçisi yetiştirilir. Yün ve yapağı, yağ, peynir üretimi önemlidir. İlçede sanayii kuruluşu olarak un fabrikaları bulunmaktadır.

İlçenin İlkçağ tarihi ile ilgili herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak çevresindeki ilçelerin tarihi ile paralellik gösterdiği sanılmaktadır. Buna göre yörenin Hititler döneminde yerleşime açık olduğu, MÖ.1200’lerde Friglerin, MÖ.VII.yüzyılda Kimmerlerin, MÖ.VI.yüzyılda Lydialıların ve ardından Perslerin yönetimi altına girmiştir. MÖ.334’te Büyük İskender tarafından ele geçirilmiş, İskender’in ölümünden sonra kısa bir süre Kapadokya Krallığı buraya hakim olmuş, ardından Anadolu’yu istila eden ve göçebe bir kavim olan Galatlar buraya yerleşmiş, İç Anadolu’da kurdukları Galatia Devletinin bir bölümü de Yozgat ile birlikte burasının da bulunduğu toprakları içerisine almıştır. MÖ.II.yüzyılın başlarında kurulan Galatia Krallığı bir süre Pergamon ve Pontus krallıklarına bağlı kalmış ve MÖ.85’te Roma’nın egemenliğini kabul etmişlerdir. Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılmasından sonra Anadolu ile birlikte Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğunun sınırları içerisinde kalmıştır. XI.yüzyılın sonlarında Danişmendlilerin yönetimine girmiştir.

XII.yüzyılın ikinci yarısından sonra da yöre, Anadolu Selçuklularının hakimiyetine girmiştir. XIV.yüzyılın başlarında da İlhanlı, Eretna Beyliği, Dulkadiroğulları ve Kadı Burhaneddin Devleti yöreye hakim olmuştur. Kadı Burhaneddin’in 1398’de öldürülmesinden sonra Yıldırım Beyazıt yöreyi Osmanlı topraklarına katmışsa da Timur 1402-1403’te Yozgat ve çevresini ele geçirmiştir. Yenifakıllı, 1514 yılında da Yavuz Sultan Selim’in Dulkadiroğullarını ortadan kaldırmasıyla tekrar Osmanlı topraklarına dahil olmuştur.

XIX.yüzyılın başında Kırşehir sancağı Arapsun’a bağlı olan Karafakühlü (Yenifakılı) daha sonra Avanos’a bağlanmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra Kırşehir’in Avanos ilçesine bağlı olan Karafakılı, 1929’da Yozgat’ın Boğazlıyan ilçesine bağlanmış ve ismi de Fakılı olarak değiştirilmiştir. 1990 yılında Boğazlıyan’a bağlı Fakılı bucağının yedi köyü ile birleştirilerek merkezi Yenifakılı’da olmak üzere ilçe konumuna getirilmiştir.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.yozgatburada.com  adresinden alınmıştır.