Espiye Genel Bilgi

Doğu Karadeniz Bölgesi’nde, Giresun İli’ne bağlı bir ilçe olan Espiye, kuzeyinde Karadeniz, doğu ve güneydoğusunda Tirebolu ve Güce ilçeleri, batısında Keşap ve Yağlıdere ilçeleri, güneyinde Şebinkarahisar ve Alucra ilçeleriyle güneybatısında da Dereli ilçesi ile çevrilidir.

Espiye’nin dar kıyı düzlükleri ve bunların arkasında yükselen dağlardan oluşan coğrafi bir konumu vardır. İlçe topraklarının büyük bölümünü Giresun Dağları kaplar. İlçede iç kısımlara (Alucra ve Şebinkarahisar’a) doğru gidildikçe yükselti artmaktadır. Bu dağların en yüksek noktası Zuhur Tepe (2.528 m.) olmak üzere Akıl Baba Dağı (2.528 m.), Çakıl Dağı (2.476 m.) ve Olucak Tepesi (1.500 m.) diğer önemli yükseltilerdir. Espiye arazisi genel olarak derin vadilerle yarılmış çok engebeli bir yapı göstermektedir. Kıyı şeridinin arkasında yükselen Giresun Dağlarının yamaçları fındık bahçeleri ile kaplıdır. Dağ yamaçları gürgen, kızılağaç, akçaağaç, meşe ve kestane ağaçları ile kaplıdır. Yüksek kesimlerde bunların yerini sarıçam, kayın, ladin ve göknarlar alır. İlçe arazisi genellikle dağlık olmasına karşın iç kısımlardaki yüksek dağlık kesimlerde yüksek düzlükler bulunmaktadır. Karaovacık Yaylası bu düzlüklerin en tanınmışıdır. İlçe topraklarını, ilçe sınırları dışından kaynaklanan Özlüce deresi ile Yağlıdere sulamaktadır. Giresun’a 27 km. uzaklıktadır. Yüzölçümü 463 km2 olan ilçenin toplam nüfusu 28.595’tir.

İlçe, Karadeniz iklim kuşağı içinde yer alması nedeniyle ılıman bir iklime sahiptir. Her mevsim bol yağışlıdır. Bu nedenle ilçe toprakları bitki örtüsü yönünden çok zengindir. İlçe oldukça geniş ormanlara sahiptir.

İlçe ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayalı olup, fındık önemli başlıca ürünüdür. İlçede çay üretiminden başka mısır, patates ve karalahana, fasulye ve diğer yerel sebze üretimi de yapılmaktadır. Bunların yanı sıra meyvecilikte yapılmakta olup, elma, armut yetiştirilmektedir. İlçede mera hayvancılığı yapılır. Koyun, keçi ve sığır beslenir. İlçenin kıyı kesiminde de balıkçılık yapılır. İlçe topraklarında bakır madeni yatakları bulunmaktadır.

XIII.yüzyılda Bizans’ın Komnenoslar döneminde kurulduğu sanılmaktadır. Ancak, Miletosluların buraya yerleşerek koloni kurduğu da iddia edilmektedir. Nitekim Plinius’un Naturalist Historia isimli eserinde “Miletosluların Karadeniz’de 90 kadar şehir kurduğu” yazılıdır. Xenephon Anabassis isimli eserinde MÖ:401’de Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Kolhların, Drillerin, Haliblerin, Tibarenlerin yaşadıklarına değinmiştir. İstanbul’un Latin istilasından sonra (1204) Aleksios Komnenos Trabzon’da Trabzon Rum İmparatorluğu’nu kurmuş, Espiye de bu imparatorluğun sınırları içerisinde kalmıştır.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Oğuz boylarından Çepniler bölgeye yerleşmiş, mesudiye bölgesinde Hacı Emirli Beyliğini kurmuşlardır. Bu beylik Giresun yöresi ile birlikte Espiye’yi de sınırları içerisine almıştır. Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon Rum İmparatorluğu’nu ortadan kaldırmasından sonra, Osmanlılar buradaki Çepnileri vergiden muaf tutmuşlardır. Espiye ismi de ilk defa Osmanlı tahrir defterlerinde Espiyelü olarak yer almıştır. 1515 tarihli Osmanlı tarihi kayıtlarına göre, o günlerde Espiye 16 haneden Andoz’un ise 6 haneden oluşmaktadır. Buradaki Andoz Kalesi denizi kontrol altında gözetleme amaçlı kurulmuştur.

I. Dünya Savaşı sırasında Espiye, Yarbay Topal Osman’ın topladığı gönüllülerle Ruslara karşı koymuştur. Cumhuriyet döneminde 1957 yılına kadar Tirebolu’ya bağlı bucak olan Espiye, 1957 yılında ilçe olmuştur.

İlçede günümüze gelebilen eserler arasında; Zefre mevkiinde Cenevizlilerden kaldığı söylenen bir tersane kalıntısı, Şahinyuva Köyü’ndeki kilise, Çağlayan Köyü’nde Gebe Kilisesi kalıntısı, Harova Köprüsü, Sınır Köprüsü ve Ericek Köprüsü adıyla anılan kemer köprüler, Espiye Merkez Camisi bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.giresun.gov.tr, www.giresun-bel.gov.tr adreslerinden alınmıştır.