Lonca (Yemeniciler Arastası) Çarşısı

Karabük Safranbolu ilçesinde bulunan Lonca Çarşısı’nda Osmanlı döneminde Lonca örgütlerinin bulunduğu bu çarşı içe dönük dükkanların karşılıklı dizildiği iki sokaktan oluşmaktadır. İki uzun sokak ve bunları kesen iki kısa yoldan meydana gelmiştir.

Bu çarşının girişleri denetlenecek biçimde yapılmıştır. Ayrıca çeşitli toplantıların yapılabilmesi için de çarşıdaki kahvehanenin önü meydan niteliğinde geniş bırakılmıştır. Aynı zamanda bu meydan esnafın toplanarak dua ettikleri yer olduğundan “Dua Meydanı” olarak da nitelendirilmiştir. Bunun yanındaki kahve diğer dükkanlardan ayrı bir görünüm ve hacim taşımaktadır. Kahvehane 6.50x8.00 m. ölçüsünde olup, orta kısmında değişik kullanıma olanak veren bir açıklık bulunmaktadır. Pencerelerin önlerine ve iç duvarların önüne boydan boya sedirler yerleştirilmiştir. Kahvehanenin batı köşesi servis hizmetleri için ayrılmıştır. Burada ocak, tezgâh ve dolaplar yer almaktadır. Kahve birbirlerine eşit pencerelerle dışarıya doğru açılır.

Çarşının dükkanları üretim ve alış-veriş yapılabilmesi için düzenlenmiştir. 8-15 m2 ölçüsünde değişen küçük boyutlu dükkanlarda alış-veriş sokağa açılan bir tezgâh üzerinde yapılmaktadır. Dükkanın iç kısmında mal üreten usta ve yardımcıları bulunmaktadır. Dükkanların döşemesi sokaktan 40-50 cm. kadar daha yüksektir. Çarşıyı oluşturan dükkanların saçak, kepenk ve diğer elemanları kullanılış biçimlerine göre ayrı ayrı şekillerdedir.

Kapı girişlerinde kapının açılabilmesi için küçük bir antre bulunur. Aynı zamanda burası içeriye girenlerin ayakkabılarını çıkardıkları yerdir.

Çarşıyı çevreleyen dış duvarlar kalın ve sağır olarak yapılmıştır. Bunun da nedeni çarşının kontrol altında tutulması ve hırsızlığı önlemek amacıdır. Dükkanlar ve bunları çevreleyen duvarlar kesme ve moloz taştan yapılmıştır.

Günümüzde bu çarşı “Yemeniciler Arastası” ve “Demirciler Çarşısı” olmak üzere iki ayrı sokakta toplanmıştır. Yemeniciler Arastası Köprülü Mehmet Paşa Camisi’ne bitişik 48 ahşap dükkandan meydana gelmiştir. Burası “Yemeni” denilen ayakkabıların yapıldığı Eski Lonca Çarşısıdır. Çarşı restore edilmiş olup turizm yönünden önem taşımaktadır. Bu çarşıda Ahmet Demirezen’in özel Yemenicilik Müzesi bulunmaktadır.

İzzet Mehmet Paşa Camisi’nin altından geçen Akçasu Deresi’nin iki yakasında Demirciler Çarşısı bulunmaktadır. Günümüzde demircilik el sanatının yapıldığı tek lonca çarşısıdır. Sıcak ve soğuk demirciliğin yanı sıra bakırcı ve kalaycı esnafı da bu çarşı içerisinde toplanmıştır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraf, www.safranbolu.gov.tr adresinden alınmıştır.