Daday Genel Bilgi

Batı Karadeniz Bölgesi’nde, Kastamonu İli’ne bağlı bir ilçe olan Daday, doğusunda Kastamonu, kuzeydoğusunda Küre, batısında Zonguldak ve Eflani ilçesi, kuzeyinde Azdavay, güneyinde Araç İlçesi ile çevrilidir. İlçe merkezi Daday Çayı’nın geçtiği alüvyal topraklar üzerinde kurulmuştur. İlçe, Karadeniz boyunca uzanan İsfendiyar Dağları ile Ilgaz Dağı arasında kalan alçak bir bölgede yer almaktadır. Dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahip olan Daday ilçe merkezi olarak çukurda kalmaktadır. Kuzeyinde Ballıdağ, güneyinde Sarıçam Dağları ile kuşatılmıştır. İlçe topraklarını Devrekâne Çayı’nın bir kolu olan Daday Çayı ile Koldan Deresi sulamaktadır. Ayrıca ilçede sulama amaçlı, Yumurtacı Barajı, Taşçılar barajı, Bezirgan Barajı yapılmıştır. İl merkezine 34 km. uzaklıktadır. İlçenin yüz ölçümü 973 km2. olup, toplam nüfusu 11.181’dir.

Daday’ın jeolojik yapısı taş ve karışık killi topraktan oluşmuştur. Kuzeybatı kesimindeki Ballıdağ’da Paleozik (1.zaman) döneme ait mermerleşmiş kalkerler, doğusunda da 3.zamana ait yumuşak kalker ve greler bulunmaktadır.

İlçenin batı, kuzey ve güney kesimlerinde ormanlık alanlar ve yükseklerde yaylalar bulunmaktadır. Ormanlık alanların eteklerinde yapraklı ve maki türleri, yükseklerde, göknar, meşe, kayın, çam, söğüt , kavak, ceviz, elma, armut, ahlat, erik, ayva, fındık ağaçları bulunmaktadır.

Daday’da Kuzey Anadolu iklimi hakimdir. İsfendiyar Dağları, ilçenin Karadeniz ile bağlantısını kestiğinden deniz iklimi etkisi altına girmemektedir. Ilgaz Dağı da İç Anadolu ile ilçe arasında bir engel oluşturduğundan tam anlamıyla karasal bir iklim de hakim değildir. Bu yüzden de iklimler arasında istikrarsızlıklar yaşanmaktadır. Kışlar uzun ve karlıdır.

İlçenin ekonomisi büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca ürünler, buğday, patates, şeker pancarı, az miktarda da meyvecilik yapılmakta olup elma, erik yetiştirilmektedir. Hayvancılıkta koyun, tiftik keçisi ve sığır besiciliği yapılmaktadır. İlçede ormancılık da ekonomide etkilidir. Arıcılık da yapılmakta olup, yöresel Daday Selalmaz dokumaları ile ünlüdür.

Antik Çağdaki adı Dadybra olarak isimlendirilen bu yöre çeşitli yerleşimlere sahne olmuştur. Dadybra sözcüğünün, orman yetişmesine elverişli toprak anlamına geldiği söylenmektedir. Dadybra sözcüğünün hangi tarihten beri süregeldiği konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır.

Tarih öncesi çağlarda Hititler, Paflagonyalılar, Kimmerler, Lydialılar, Persler, Yunanlılar, Rumlar, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Danişmentler, Selçuklular, Candaroğulları ve Osmanlı dönemlerinde yörede yerleşimler birbirini izlemiştir. Daday ve çevresindeki Sorkun, Küten, Honsalar, Siyahlar ve Çayırlı köylerinde ki buluntular ve yapılan yüzey araştırmaları, Roma ve Bizans çağından önce burada bir yerleşim olduğunu göstermektedir.

Bizanslılardan sonra yörede, Danişmendler, Çobanlar ve Candaroğulları egemen olmuş, Daday ve yöresi 1106 yılında Danişmendlerin eline geçmiştir. Anadolu Selçuklularının dağılmasından sonra Candaroğulları yöreyi egemenlikleri altına almışlar ve 1392 yılında Kastamonu ile birlikte Osmanlı topraklarına katılmıştır. Ankara Savaşı’ndan (1402) sonra Sinop’ta yaşayan İsfendiyar Bey yöreye hakim olmuştur. Osmanlı birliğini yeniden kurmayı başaran Çelebi Sultan Mehmet İsfendiyar Bey’i kendisine bağlamış ve Candaroğullarının Osmanlılara katılmasını sağlamıştır. Bunun ardından 1461’de Fatih Sultan Mehmet zamanında yöre, kesin olarak Osmanlı toprakları içerisine alınmıştır.

Şemsettin Sami, Kâmüsü’l Âlâm’ında Daday’ı, “Kastamonu vilayeti merkez sancağına bağlı bir kaza” olarak tanımlamıştır. Daday 1867 yılına kadar Kastamonu’ya bağlı bir Kadılık olarak yönetilmiş, bundan sonra da ilçe konumuna getirilmiştir.

İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında, Hasanşeyh yakınındaki Tepelerde bulunan höyükler, Daday Hükümet Konağı (1891), Daday Köpekçioğlu Konağı (1330), Hikmet Ağa Konağı (1632), gibi sivil mimari örneklerinden evler bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.daday.gov.tr adresinden alınmıştır.