Sattığı fındık nedeniyle Fiskobirlik'ten 150 milyon YTL alacağı bulunan fındık üreticilerinin, afet zararları nedeniyle devletten de 260 milyon YTL alacağı bulunuyor.

2004 yılında yaşanan don nedeniyle fındık ağaçları zarar gören çiftçilerin, 322 milyon YTL'nin üzerinde zararının ilgili yasa kapsamında devlet tarafından karşılanması gerekiyordu. Bu kapsamda çiftçilere şimdiye kadar ancak 50 milyon YTL ödeme yapılırken, kalan bölüm hala ödenemedi. Ödemenin 47 milyon YTL'lik bölümü Ordu, Samsun, Giresun ve Trabzon'daki çiftçilere yapılmıştı.

Edinilen bilgilere göre, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, 2004 yılından beri bekleyen 260 milyon YTL dahil, doğal afetlerden zarar gören çiftçilere yapılacak tazminat ödemeleri için, 2007 yılı bütçesine 360 milyon YTL ödenek konulmasını istedi.

İlgili mevzuat uyarınca, doğal afetlerden, tüm varlıkları yüzde 40 ve üzerinde zarar gören çiftçilere, tekrar üretime devam edebilmeleri için devlet tarafından tazminat ödeniyor. 

Doğal afetten zarar gören çiftçilere tazminat ödenmesine ilişkin mevzuat uyarınca, bakanlık bütçesine bu yıl 46.9 milyon YTL ödenek kondu. Bunun serbest bırakılan bölümü ile çiftçilerin hayvan kayıplarının tamamı ile 2005 yılına kadar bitkisel kayıplarının bedeli ödendi.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Başkanı Şemsi Bayraktar, fiyatların düşmesi nedeniyle “zarar ettirilen” çiftçinin mağdur olmaması için, don zararlarının bir an önce edenmesini istedi. 

Tarımda devlet destekli tarım sigortası bu yıl yürürlüğe girmesine karşın, henüz bu kapsamda kesilen poliçe sayısı fazla değil.
Türkiye çapında ve tüm ürünlerde dolu, fırtına, hortum, yangından kaynaklanan tüm zararlar, sigorta kapsamında karşılanabilecek. Don sigortasında kapsama alanı 81 ilçe ile sınırlı olduğu için doludan kaynaklanan zararların, çiftçinin tüm mal varlığının yüzde 40'ın zarar görmesi halinde, yine devlet tarafından karşılanması gerekiyor.

-FINDIKTA ARZ FAZLASI SORUNU

Bu arada fındıkta sorunların büyük bölümü, arz fazlasından kaynaklanıyor. Üretimin yüksek olduğu “var yıllarında”, ortalama- 150 200 bin ton arz fazlası ortaya çıkıyor. 

Fındık alanlarının sınırlandırılarak arzın dengelenmesi amacıyla 1983 yılında çıkarılan 2844 sayılı yasa ve buna bağlı mevzuat uyarınca, Artvin, Bartın, Düzce, Giresun, Kocaeli, Kastamonu, Ordu, Rize, Sakarya, Sinop, Sakarya, Trabzon ve Zonguldak illerinin bazı
ilçelerinde 0-750 m. rakım arasında yüzde 6 dan daha yüksek eğimli 3'üncü sınıf ve daha yukarı sınıf arazilerde fındık üretimine izin veriliyor. Çarşamba, Terme, Bafra, Düzce ve Sakarya ovaları birinci sınıf tarım arazileri olması nedeniyle fındık üretimine izin verilmemesine rağmen buralarda da fındık yetiştiriliyor. 

Dünyada yıllık ortalama 500-550 bin ton kabuklu fındık ticareti yapılabiliyor. Türkiye'de ise yıllara göre 400-450 bin ton kabuklu fındık ihrac edilirken, en fazla 70 bin ton fındık iç piyasada tüketiliyor. Fındık tüketimini artırmak amacıyla yürütülen çalışmalarla, tüketimin 100 bin tona çıkarılması hedefleniyor.

-BU YIL “VAR YILI”

Ayrıca fındıkta fizyoloji ve doğa şartlarından dolayı bir yıl ürün fazla olurken, ertesi yıl düşüyor. Bu yıl “var yılı” olması nedeniyle, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı koordinasyonunda yapılan rekolte tahminlerinde fındık rekoltesi 650 bin ton olarak açıklandı. Bu durum 150-200 bin ton arz fazlalığına yol açacak.

-LİSANSLI DEPOCULUK İMKANI

Arz fazlası ürünün piyasadan çekilmesi ve fiyat dengesinin sağlanması için, “lisanslı depoculuk” gündeme getirildi. Ancak bu uygulama kapsamında da, lisanslı depoculuk yapacak firmaların alım yapması gerekiyor. Bu da yine kaynak sorununu gündeme getiriyor.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği, lisanslı depoculuk sisteminin bu yılın ürüne çözüm üretmeyeceği görüşünü ifade ederken, ürünün hazine adına alınmasını, finansmanını devletin sağlamasını istiyor.

-ARZ FAZLASI ÜRÜN İÇİN 500-700 MİLYON YTL GEREKİYOR

2005 yılı maliyeti 2,916 YTL/Kg olarak hesaplanan fındığın bu yılki maliyetinin ise 3,5 YTL'nin altında olmadığı kabul ediliyor. Arz fazlası kabul edilen 150-200 bin ton fındığın maliyet fiyatı olan 3,5 YTL'den dahi alınması halinde, 500 milyon-700 milyon YTL kaynak gerekiyor.
Ancak üreticilerin ürünün hemen piyasaya çıkarmaması ve stok yapmasının sağlanması halinde, bu kaynak ihtiyacı azalacak.

-ALTERNATİF ÜRÜN PROJESİ

Üretim fazlası olan fındık alanlarının azaltılması ve azaltılan bu alanlarda üretim açığı olan yağlı tohumlu bitkiler ve yem bitkileri ekiminin yaygınlaştırılması amacıyla, Artvin, Bartın, Giresun, Düzce, Kastamonu, Kocaeli, Ordu, Rize, Sakarya, Samsun, Sinop, Trabzon ve Zonguldak olmak üzere 13 ilde alternatif ürün projesi yürütülüyor. 

Proje uyarınca, birinci ve ikinci sınıf tarım arazileri ile yüzde 6'dan daha az eğimli üçüncü sınıf tarım arazileri ve rakımı 750 metrenin altında kalan arazilerde, yani düz ve verimli arazilerde alternatif tarım ürünlerinin yetiytirilmesi halinde, dekar başına 200 dolar ödeme yapılıyor. 

Ancak fındık tarımının diğer tarım ürünlerine göre daha kolay olması, özellikle göç edilen köylerde tarım yapacak yaşta insanların olmaması nedeniyle, alternatif tarım projesi fazla ilgi görmüyor.

-TÜKETİMDE, OKUL VE ASKERİ BİRLİKLER SEÇENEĞİ

Ziraat Yüksek Mühendisleri gibi bazı çevreler ise “arz fazlası fındığın alınarak okullarda ve askeri birliklerde tüketiminin sağlanması” yönünde çözüm önerileri sunuyor.