Aybastı Genel Bilgi

Orta Karadeniz Bölgesi’nde, Ordu iline bağlı bir ilçe olan Aybastı’nın kuzeyinde Fatsa, doğusunda Gölköy, batısında Korgan, güneyinde de Tokat ili ile çevrilidir. Ordu ilinin dağlık olan iç kesiminde yer alan Aybastı’nın büyük bölümü Canik Dağları ile engebelenmiştir. Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanan bu dağların en yüksek noktası ilçe sınırları içerisindeki Kuşkaya’dır (1.816 m.). Yüksek yaylaların oluşturduğu arazi yapısında Perşembe Yaylası 1.350 m. yüksekliğe kadar ulaşır. Canik Dağlarından kaynaklanan çaylar ve dereler ilçe topraklarında derin vadiler oluşturmuştur. Ovalar da bu vadilerin tabanlarında yer alır. İlçe topraklarını Armutlu ve Aybastı çayları sulamaktadır. Deniz seviyesinden 730 m. yükseklikteki ilçenin yüzölçümü 359 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 31.071’dir.

İlçenin bitki örtüsü Karadeniz bitki örtüsü olup, geniş ormanlarla kaplıdır. Orta Karadeniz iklimine sahip olup kışlar soğuk ve yağışlı, yazlar da ılık geçer.

İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık ve ormancılığa dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında, buğday, mısır, patates ve fındık gelmektedir. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş olmak üzere yaylalarda sığır ve koyun yetiştirilmektedir. İlçe topraklarında linyit yatakları bulunmaktadır.

İbasdı veya İbassa olan ilçenin ismi 1900’lü yıllarda Aybastı olarak değiştirilmiştir. Yaygın bir söylentiye göre, karanlık bir gecede ayın bulutların arasından çıkarak ortalığı aydınlatması yörenin fethi sırasında büyük kolaylık sağlamıştır. Bu nedenle şehre ele geçirenler Aybastı sözcüğünü kullanmış ve bu da ilçenin ismi olmuştur. Bir başka söylentiye göre de belden aşağısı tutmayan çocuğuna şifa arayan birisi, çocuğunun iyileşerek burada ayaklarının üzerinde durmasından ötürü sevinçle “ Ay bastı, ya da iyi bastı” şeklinde bağırması yörenin bu isimle anılmasına neden olmuştur.

İlçenin ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu konusunda yeterli bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak burada Prehistorik çağlara ait mağaralarda bulunan izler, yörenin eski bir tarihi olduğuna işaret etmektedir. Büyük olasılıkla Hititler, Persler, Makedonyalılar, Pontuslular buraya egemen olmuşlardır. MS.70’li yıllarda bölge Peçenek ve Türkmen boylarının akınına uğramış, bunlar daha sonra Selçuklularla bütünleşmişlerdir. Yöreye hakim olan Romalılardan sonra Bizans döneminde Sivas dukalığına, daha sonra da Trabzon eyaletine bağlanmıştır.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Tuğrul Bey ordularını üçe ayırmış ve bunlardan Artuk Bey Afşin Bey ve Kutalmışoğlu Süleyman Şah Ordu yöresinde hakimiyet kurmuşlardır. Daha sonraki yıllarda Selçuklu Devletine bağlı Danişmendliler buraya hakim olmuşlardır. Bunun ardından yöre Danişmendliler ile Bizanslılar arasında birkaç kez el değiştirmiştir. Selçuklu devletinin yıkılmasından sonra yörede İlhanlı Devleti, Eratna Beyliği, Kadı Burhanettin Beylikleri egemenlik kurmuşlardır. Fatih Sultan Mehmet’in 1461’de Rum Pontus Devletini ortadan kaldırması ile birlikte Osmanlı topraklarına katılmıştır.

XIX.yüzyılda Ordu’ya bağlı nahiye merkezi olan Aybastı, bir süre Esenli olarak isimlendirilmiş, 1923’te Gölköy’e bağlanmış, 1959 yılında da ilçe konumuna getirilmiştir.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.aybastibld.com.tr adresinden alınmıştır.