Samsun'da yapılan geniş kapsamlı bir araştırmaya göre, ilin toplam 958 köyünden son 5 yılda 47 bin 840 kişinin göç ettiği, göç edenlerin yüzde 90.28'inin ekonomik sebeplerle topraklarını bırakmak zorunda kaldığı öğrenildi.

Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Öğretim Görevlisi Şerafettin Özışık tarafından İl Jandarma Komutanlığı'na bağlı 65 rütbeli personelin yanı sıra 2 bin 180 muhtar ve azanın anket uygulamasındaki destekleriyle yapılan ve dünyanın en büyük göç araştırmasında 2001-2005 yılları arasındaki göç hareketi değerlendirildi.

"Samsun Köylerindeki Göç Hareketleri ve Sebepleri" başlıklı araştırmanın sonuçlarını North Point Hotel'de düzenlediği basın toplantısıyla açıklayan OMÜ Öğretim Görevlisi Şerafettin Özışık, araştırma bulgularını 91 sayfalık rapor haline getirdiğini kaydetti.

Anket yöntemiyle yapılan ve 11 ay süren göç araştırması verilerini ele alan Özışık, "Samsun ili köyleri son 5 yılda ferdi ve aile bireylerinden birisine bağlı olarak toplam 47 bin 840 kişilik göç vermiş. Aynı dönemde aldığı göç miktarı ise 6 bin 86. Haliyle Samsun ili köylerinin net göç miktarı 41 bin 754'tür. Samsun için göç olgusu negatif yönlüdür. Bu da şehrin sanayi yönünden gelişmediğinin göstergesidir" dedi.

Göç eden nüfusun yüzde 90.28'inin ekonomik, yüzde 3.94'ünün evlilik, yüzde 2.63'ünün tayin/atama, yüzde 1.41'inin eğitim amaçlı, yüzde 0.21'inin sağlık nedeniyle, yüzde 0.10'unun kan davası (48 kişi), yüzde 1.43'ünün ise diğer nedenlerle topraklarını terk ettiğine dikkat çeken Özışık, "Köylerden 2001'de 7 bin 442, 2002'de 6 bin 443, 2003'te 8 bin 50, 2004'te 9 bin 560 ve 2005'te 11 bin 695 kişi göç etmiş. Göç edilen illerin başında 21 bin 890 kişi ile İstanbul birinci sırayı alıyor. İstanbul'un ardından Bursa, Ankara, Tekirdağ, Kocaeli, İzmir, Amasya illeri geliyor. Bu da bu 7 ilin ekonomik açıdan sürekli geliştiğini gösteriyor" diye konuştu.

Samsun'dan göçün boyutunu göstermek için Sinop ve Tunceli il merkezlerinin nüfuslarına dikkat çeken Özışık, "2000 nüfus sayımına göre Sinop'un merkez nüfusu 30 bin 442'dir. Tunceli merkez, Çemişkezek, Mazgirt, Pülümür ve Ovacık ilçeleri şehir merkezleri nüfusları toplamı 39 bin 294'tür. Samsun'dan yaşanan göçün miktarının fazlalığı ortadadır. Özellikle tarımda şeker pancarı ve tütüne getirilen kotayla tarım ürünleri üretimi girdisinin artıp köylünün istediği geliri elde edememesi sadece Samsun değil bütün Karadeniz Bölgesi'ndeki köylerden göçü tetiklemektedir" dedi.

Toplam nüfusu 1 milyon 209 bin 131 olan ve yüzde 47'si köylerde yaşayan Samsun'dan son 5 yılda yaşanan 47 bin 840 kişilik göçe sosyal nedenlerin de etkisinin olduğu dile getiren Özışık, "Başta iletişim araçlarının etkisiyle çocukların ve gençlerin şehir hayatı özentisi ileriki aşamada büyükşehirlere göç etmelerine neden oluyor. Daha önce göç edenlerin köyde kalanlara göre elde ettiği ekonomik üstünlük örnek teşkil ediyor. Böylece köylüde, 'Git kurtul' anlayışı ortaya çıkıyor. Ayrıca göç etmek çok kolay. Göç edilen merkezlerde yerel yönetimler göç edenin meslek, gelir düzeyi ile uygun meskene sahip olup olmadığına bakmaksızın adeta 'gel' diyor. Böyle olmamalı. Köyden şehre göçün kıstasları olmalı ve hayata geçirilmeli. Tarım öldürülmemeli" şeklinde konuştu.

Osmanlı zamanında köyden şehre göçü önlemek için "Çiftbozan Vergisi" getirildiğini, toprağını ekmeyi bırakmanın vergilendirildiğini hatırlatan Özışık, şunları söyledi:

"Türkiye'nin kalkınmasını istiyorsak ki istemeliyiz; göçü durdurmalıyız. Bırakın Samsun'un dağ köylerini, ova köylerinden bile göç oluyor. Göç edenin geçerli bir mazereti olmalı. Devlet köylüyü köyünde bıraktıracak önlemler almalı. Köylü köyünde istihdam edilmeli. Bunun için de öncelikle olarak tarımda yeni sayfa açılmalı. Avrupa Birliği'ne (AB) bağlı tarımsal politikalardan kurtulunmalı. Kota uygulamaları Türk milleti ve devletinin menfaatleri yönünde yeniden gözden geçirilmeli. Hayvancılık daha çok desteklenmeli. Tarıma dayalı sanayi atılımları hızlanmalı. Günler sözlerle geçiştirilmemeli."

Özışık, göç olgusunun önüne geçmenin mümkün olmadığına ancak göçün yönünün il ve ilçe merkezlerine olması gerektiğine işaret ederek, göç veren illerin ekonomik kayba uğradığına, göç alan illerin de ekonomisinin güçlenmesini arttırdığına işaret etti. Özışık, Samsun'dan çıkan insan, iş ve ekonomik kaynağın Samsun'a dönmesini sağlayacak yatırımlar yapılması gerektiğini sözlerine ekledi.

Bu arada, Özışık'ın araştırma sonucunda elde edilen verilerin TÜİK'in 2000 yılı verileri ile kıyaslanması sonucu; köylerin verdiği göçün 2000 yılına göre yüzde 17.58 oranında bir artış, aldığı göç miktarında da yüzde 73.32 oranında bir azalmanın olduğu görüldü.