Büyük İslam alimi Abdülkadir Geylani'nin torunu Seyyid Kutbiddin'in türbesi ve bitişiğindeki cami ve mezarlık sahasında restore çalışmalarını sürdüren İlkadım Belediyesi, içersinde Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde yaşamış birçok devlet büyüğü, kuvvet komutanları ve büyük İslam alimlerinin kabirlerinin bulunduğunu ortaya çıkardı.

Yapılan çalışmada taşlarda ne yazıldığı ve medfunlarının kimler olduğu tespit ediliyor. Şu ana kadar yapılan çalışmada 500 civarında, kimisi sağlam kimisi parça mezar taşı ortaya çıktı. Restorasyon çalışması öncesi ortaya çıkan mezar sayısının, tahmin edilenden oldukça fazla olduğu öğrenildi.

Titizlikle yürütülen çalışmada, mezarlık sahasında en eski mezar taşı olarak 1730'lu yıllara ait olduğu belirtilen "Beylikler ya da Selçuklu" dönemine ait olduğu tahmin edilen mezar taşı da gün yüzüne çıkarıldı.

Seyyid Kutbiddin ve bitişiğindeki mezarlık sahasında İlkadım Belediyesi, Müze Müdürlüğü, Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) ve İl Özel İdaresi ile birlikte yürütülen çalışmada, mezarlık sahasında yapılan incelemelerde Kurtuluş Savaşı döneminde ulusal mücadelede kahramanlıkları bulunan, Cumhuriyet'in ilk yıllarında Trabzon Müftülüğü yapan ve Mustafa Kemal Atatürk'ün çok değer verdiği Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti Başkan'ı alim, şair, hafız Yaşar Muaalim, dönemin Samsun Müftüsü Ahmet Efendi(1281-1864), Kul Ağası Süleyman Efendi(1829-1872), Saray Ağası Müdürü Kaptan Mehmet Ağa(1289-1873), Şeyh Mehmet Efendi(Kadiri Şeyhi-1291-1875), Çerkez emirlerinden Hacı Kasbolatzade(1294-1877), Çerkez emirlerinden Nuh Bey(1294-1877), Çerkez Emirlerinden Hüsrev Ağa(1295-1878), Rumeli Beylerbeyi ve Canik Sancağı Hasan Paşa(1298-1881), Canik Sancağı Muhasebecisi Tahsin Bey(1307-1890), Kolordu Komutanı Şemsi Paşa'nın oğlu Teğmen Numan Bey(1311-1894), Samsun Tugay Komutanı Ahmet Fehmi Paşa(1324-1908) gibi şahsiyetli, liyakatli, dönemin tanınmış zatların kabirleri bulunuyor.

Osmanlı ile Rusya arasında yapılan 93 harbinde Samsun Limanı'ndan Rus gemileri tarafından şehre atılan bombaların mezarlık alanına isabet etmesi sonucu bıraktığı tahribat ve zaman içinde gerçekleşen heyelanın kabirlerin ve mezar taşlarının yerlerini değiştirmesi, kabirlerin gerçek yer tespitini de oldukça zorlaştırıyor.
Bunun yanında bazı şahısların geceleri alkollü içki şişelerini mezarlıkların arasına atması ve mezar taşları kırması, mezar taşlarının tahribatında büyük zararlara yol açmış. Yıllardır mezbelelik halinde kaderine terk edilen Kökçüoğlu Mahallesi 100. Yıl Bulvarı üzerindeki 41 bin 500 metrekarelik mezarlık sahası, türbe ve camiinin bakım, onarım ve temizliğini yaparak tarihi geçmişe sahip çıkacak olan İlkadım Belediyesi, Müze Müdürlüğü, OMÜ, İl Özel İdaresi ile birlikte yürüttüğü çalışma ile gün yüzüne çıkardığı mezar taşlarını temizleyip onardıktan sonra gezilip görülebilecek bir sergi sarayı yapmayı planlıyor.

Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde yaşamış birçok eski devlet büyüğü, kuvvet komutanları, büyük İslam alimlerinin kabir taşlarının sergileneceği 'Kültür Sarayı' turistik ziyaretlerin yapılabileceği bir merkez olacak.

Mezar taşları üzerindeki zamanla silinen eski harfleri Türk İslam-Sanat tarihi uzmanlarına okutarak mezar taşları üzerine yazıları yeniden inşa ettirip mezarlık alanını da temizleyerek mezbelelikten kurtaracak olan İlkadım Belediyesi, mezarlık sahasına geniş yürüyüş yolu yaparak 7 asırlık tarihi mekanı turistik ziyaretlere açacak. Restorasyonla türbe ve cami onarımdan geçirilerek, cami içinde ziyaretçilerin mekandan faydalanabilmesi için okuma yeri yapılacak.

Mezarlık sahasına geniş yürüyüş yolu yaparak 7 asırlık tarihi mekanı ziyaretlere açacaklarını belirten İlkadım Belediye Başkanı Erdoğan Tok, "Yıllardır özlemle beklenen restorasyon çalışmalarına başladık. Daha önceleri bizim kullanım alanımızda olmayan bu yeri ilgili kurumlardan ve şahıslardan talep ederek restorasyon çalışmalarını üstlendik. Mezbelelik halinde kaderine bırakılan yeri, hak ettiği kültürel kimliğine kavuşturmak için çalışmalar yapıyoruz" diye konuştu.

İha

Yayın Tarihi : 20 Kasım 2008 Perşembe 19:16:53