Zalekos, Leontopolis (Alaçam)
Zalekos adının doğru biçimi, Ramsay’a göre Zalikhos’tur. Bugün Alaçam Suyu denilen dere de bu isimle anılmaktaydı.
Kent adının daha sonra, Leon adlı Bizans İmparatorlarından birinin adını yaşatmak için Leontopolis olarak değiştirilmiştir. Kentin, Zalikhos/Alaçam Suyu vadisinde olduğunu da Ramsay söylemektedir. Kiepert’in araştırmalarına dayanan Codex Kültür-Atlas haritasında da bu İlkçağ kentinin yeri olarak bugünkü İlçe merkezi Alaçam gösterilmiştir.
Alaçam’da ilk yerleşimin MÖ.1000’lere değin Hititlerin, daha sonra da Friglerin egemenliği altında kaldığı sanılmaktadır. MÖ.546’da Persler tarafından işgal edilmiştir. Antik Çağda ismi Zalekhos (Zalikhos) olan yöre, MÖ.V.yüzyılda Atinalılar, MÖ.IV.yüzyılda önce Persler daha sonrada Makedonyalıların egemenliği altına girmiştir. M.Ö.331 yılında Büyük İskender’in hakim olduğu yöre daha sonra Seleukosların hakimiyetine girmiştir. MÖ.III.yüzyıl başlarında kurulan Pontus Devleti’nin egemenliği altına girmiştir. MÖ.I.yüzyıl ortalarında Romalıların hakimiyetine girmiş ve Iustinianus döneminde gelişmiş ve yönetimsel açıdan kent durumuna yükseltilmiştir. 395’de Roma İmparatorluğu’nun Batı Doğu olmak üzere ikiye ayrılması ile Doğu Roma (Bizans) toprakları içinde kalmıştır.
Alaçam’da Sivritepe, Elçitepe, Gökçebogaztepe ve Dedetepe höyükleri bulunmaktadır. Sivritepe, Dedetepe, Gökçebogaztepe’de Hitit dönemine ait yerlesmeler tespit edilmistir. Gökçebogaztepedeki kazılar 1955 yılında yapılmıştır. Ayrıca Sivritepe de yapılan kazılarda MiletosluIara (Miletliler) ait olduğu sanılan çanaklar, çömlekler bulunmuştur. Ayrıca kentten günümüze Ortaçağdan kalma bir kaleye ait parçalar gelebilmiştir.
