Ondokuzmayıs Genel Bilgi

Karadeniz Bölgesi’nde, Samsun İli’ne bağlı bir ilçe olan Ondokuz Mayıs, doğusunda Samsun, batısında Bafra, kuzeyinde Karadeniz ve güneyinde Samsun Merkez ilçe ve Bafra ilçesi ile çevrilidir. Kızılırmak Nehrinin oluşturduğu delta ovasının doğu ucunda yer alan ilçe merkezi ova görünümündedir. İlçe merkezinin kuzeyinde kalan topraklar Kızılırmak’ın oluşturduğu ovanın bir bölümünü kaplar. İlçenin en yüksek noktası Canik Dağlarının uzantısı olan Nebyan Dağıdır.

İlçe topraklarını Nebyan Dağı’ndan kaynaklanan ve Kumcağız-Engüz sınırından Karadeniz’e dökülen Engiz Çayı sulamaktadır. İlçenin Karadeniz kıyılarına yakın kesimlerinde balık gölleri bulunmaktadır. Denizden yüksekliği 10 m. olan ilçe, Samsun’a 33 km. uzaklıktadır. 2000 yılı Genel Nüfus Sayımına göre; toplam nüfusu 25,895’tir.

İlçenin sahil ve ovalık kesimlerinde ağaçlık alanlar vardır. Yükseklere doğru çam ve köknar ağaçları yaygındır. İlçede Karadeniz iklimi hüküm sürmektedir. İlçe merkezi göl ve deniz havasının etkisi altındadır. Yörede yazlar serin, kışlar ılık ve yağışlı geçer.

İlçenin ekonomisi el dokumaları, tarım, hayvancılık ve ticarete dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürün tütün, fındık, mısır olup, az miktarda baklagiller, ceviz, sebze ve meyve yetiştirilmektedir. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvan besiciliğinin yanı sıra arıcılık ve balıkçılık da yapılmaktadır. Ayrıca yapılan el dokuması kilimler, çoraplar da ilçe ekonomisinde katkısı olan uğraşlardır. Ayrıca balık gölleri çevresinde yapılan hazır örücülüğü de ilçe ekonomisine katkı sağlamaktadır. Sanayi kuruluşu olarak Ballıca Sigara Fabrikası, un fabrikaları, mermer işletme atölyeleri, marangoz-mobilya imalathaneleri bulunmaktadır.

Ondokuzmayıs’ın Dağköy ve Yörükler beldeleri civarında, Hızır-İlyas Höyüğü, Dağköy Tümülüsü, Köfteroğlu Tümülüsü, Yörükler Tümülüslerinde yapılan arkeolojik kazılarda yörede tarih öncesi dönemlere ait yerleşimler olduğunu gösteren kalıntı ve mezarlarla karşılaşılmıştır. Bu nedenle tarih öncesinde ilk yerleşimin görüldüğü Ondokuzmayıs ilçesinde MÖ. 47 yıllarına ait Roma, ardından Cenevizlilere ait mezarlarla karşılaşılmıştır. Bunun dışında yörenin tarihi ile ilgili kaynaklarda başka bir bilgiye rastlanmamaktadır.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra bazı Türkmen boyları buraya yerleşmiş ve Melik Danişment Gazi’nin kurduğu Beyliğin hakimiyeti altına girmiştir. Danişmendliler, Bizanslılar ve Anadolu Selçukluları arasında birkaç kez el değiştiren yöre çelebi Mehmet Döneminde, 1428’de Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Balkan ve 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra Balkanlardan ve Kafkaslardan gelen göçmenler buraya yerleşmiştir. Kurtuluş Savaşı’ndan sonra da mübadele sonrası Selanik göçmenleri yine buraya yerleştirilmiştir.

19 Mayıs 1919’da Atatürk’ün Samsun’a çıkışı ile başlayan İstiklal Savaşına, 19 Mayıslılar da katılmıştır. Dağköy’lü Fatma Çavuş’un kahramanlıkları dillere destan olmuştur.

6 Haziran 1970’dede Belediye teşkilatı kurulmuş, 1988 yılında ise Samsun’a bağlı ilçe konumuna getirilmiştir.

İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Hızır-İlyas Höyüğü, Dağköy Tümülüsü, Köfteroğlu Tümülüsü, Yörükler Tümülüsü, Taş Köprü, Yörükler Hamamı, Çetirlipınar Köyü’ndeki Ahşap Cami, Şeyh Beyk Türbesi bulunmaktadır. Nebyan Ormanları ve Çevresindeki mesire yerleri, Kızılırmak Deltasındaki Kuş Cenneti ilçenin doğal güzellikleri arasındadır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.19mayis.bel.tr adresinden alınmıştır.