Temel’e ilk kez doğum günü partisi düzenleniyor

Fıkra kahramanı Temel’in ne zaman doğduğu bilinmiyor ama Karadenizliler bozulan imajını düzeltmek için ona temsili doğum günü partisi düzenliyor. Trabzon’da yakında yapılacak bir kültür sanat festivalinde Temel denizden karaya çıkacak ve doğum günü pastasının mumlarını üfleyecek

Milliyet gazetesinde ÖZKAN GÜVEN imzasıyla yer alan haberi alıntılayarak aktarıyoruz... 

Bir İngiliz, bir Fransızın yanında genellikle o vardır. Ya da "Temel bir gün..." diye başlayan fıkraların baş kahramanıdır. İçinde bulunduğu fıkralarda en son cümleyi hep Temel söyler. Fıkra kahramanlarının en saf, en zeki, en hazırcevap olanlarından biridir. Düşündüğünü en kısa yoldan söyler. Karadenizliler bir anlamda kendilerini anlatan Temel için şu sıralar sürpriz bir doğum günü partisi düzenlemeye hazırlanıyor.
Şimdi durduk yerde Temel’in doğum günü de nereden çıktı diyebilirsiniz. Evet sadece bir fıkra kahramanı ve hayal ürünü olabilir; ancak Temel, Karadenizlileri simgeleyen bir kahraman olarak görülür. Ve hemşehrilerinden bazıları şu sıralar Temel’in imajının giderek bozulmaya başladığını düşünüyor. Çünkü onlara göre fıkralardaki Temel ile dalga geçiliyor. Trabzonlu karikatürcülerin Temel’i "kurtarma operasyonu" da bu gibi kaygılar yüzünden başlıyor.
Trabzon’da ilk kez gerçekleştirilecek bir kültür sanat festivalinin öncülüğünü Karikatürcüler Derneği Trabzon Şubesi Başkanı Adnan Aytaç ve dernek üyeleri yapıyor. Festival onlar için Temel’e verilen "zararın" bir anlamda düzeltilmesi için iyi bir fırsat. Dernek Başkanı Adnan Aytaç "Karadeniz insanının yaşam felsefesine ters düşen ve çoğu İskoçya, Slovakya, İngiltere gibi ülkelerden alınan fıkralar Temel adına uyarlanıyor. Bu, Karadeniz insanına en büyük saygısızlıktır. Şakayı hakaretle karıştırmamak gerekiyor" diyor.

"İşitme engelli Ali Kahraman! Çıkış kapısında bekleniyorsunuz"

Temel fıkralarının temelinde düşünme ve ders çıkarmanın olduğunu belirtiyor Aytaç: "Evet, Karadenizlilerin kendisi fıkradır. Hareketleri de, davranışı da, konuşması, kavgası da fıkradır. Karadenizlilerin en kızgın haline bile gülersiniz. Fıkra kişiliği oradan gelir. Yaşanan bu olaylara Temel’in adapte edilmesinin bir nedeni de budur. Gerçek bir olay anlatayım: Avni Aker Stadı’nda Trabzonspor-Fenerbahçe maçında stadyumdan ’İşitme engelli Ali Kahraman çıkış kapısında bekleniyorsunuz’ diye bir anons yapılıyor. Buna gülünür, komiktir ama işin bir diğer yönü vardır. Anonsu yapan işitme engellinin yanında bir arkadaşı olabileceğini ve bu şekilde kendisini uyarabileceğini düşünmüştür. Karadeniz fıkralarında Temel saf adam rolüne soyunur. Amaç verilecek mesajda sinsice bir zekiliği saklayıp üstünlüğünü ortaya koymaktır. Bu davranışında hiçbir zaman karşısındaki kişi ya da kişileri hor görme, aşağılama, incitme gibi bir amaç yoktur. İşte biz Temel’in o hazırcevaplığını, hareketli halini, girişkenliğini, çabuk öfkelenen ama çabuk durulabilen, heyecanlı kişiliğinin anlatılmasını istiyoruz. Asıl Temel bu."
Aslında "Asıl Temel"in ortaya çıkış tarihini saptamak pek mümkün değil. Bilinen bu tür fıkraların yüzyıllardır anlatıldığı. Geleneksel Karagöz ve Hacivat’ta, Karadenizli tip, "Gemici" veya "Lâz" diye geçiyor. Örneğin, ünlü nüktedan Mahmut Baler’in (Bal Mahmut) "Baldan Damlalar" adlı kitabında Temel fıkrası yok, Karadenizli diye geçiyor. Sonradan taka kaptanı Temel Reis diye bir tip ortaya çıkıyor. Amerikan çizgi kahramanı denizci Popeye’a da Temel Reis adının takıldığını unutmamak gerekiyor.

Hakaret

Temel hakaret etme suçlamasıyla hakim karşısındadır.
Hakim Temel’e sorar:
- Sen bu vatandaşa hakaret etmişsin doğru mu bu?
- Yok vallahi hakim peycuğum... Ben kendilerine sadece hayvan dedum.
- İyi ya işte hakaret etmişsin.
- Bir yanliş anlaşilma oliyi burada hakim bey... Şimdi insan kurnaz olursa tilki oliyi. Kurnazluk ileri aşamalara gelince kurt oliyi. Cesur ve heybetli olursa aslan. Magandanun en önde gideni olursa ayi. Uysal ve sesuz olursa kuzi. Korkak olursa tavşan. İnatçı ve güzel gözli olursa eşek. Güzel sesli olursa bülbül. Mercan gözli olursa hamsi oliyi. Şimdi deyun bana hakim bey insanoğli hayvanluktan kurtulabilur mi?


Karadeniz’den takayla gelecek, kent merkezinde mumları üfleyecek

Trabzon’da ilk kez gerçekleştirilecek festivalin programı henüz belli değil. Ancak başlangıç günü Karadenizli Temel’in doğum günü olarak kabul edilecek. Karadenizlinin aksanını iyi bilen, hareketleri ve tavırlarıyla Temel’i en iyi temsil edeceği düşünülen, Trabzon Şehir Tiyatroları’ndan bir oyuncu, yöresel kostümleri giyerek Temel olacak. Temel denizden takayla Trabzon’a gelecek. Kentin en kalabalık bölgesinde doğum günü pastası hazır olacak. Pastanın mumlarını üfleyip tebrikleri kabul edecek olan Temel böylece festival etkinliklerini başlatmış olacak. Daha sonra tıpkı 23 Nisan’da çocukların yaptığı gibi belediye başkanlığı ya da valilik koltuğuna oturacak. Açılışlara katılacak, festival kapsamında Temel fıkraları anlatılacak. Temel’in gerçek kimliğini ortaya koymak için bir tiyatro oyunu sahnelenecek.


Usta karikatüristler Temel’i çizdi Temel ehliyet

Trafik polisi kırmızıda geçtiği için yakalayıp ehliyetini isteyince Temel, "Verdiniz mi de, istayisun!" demiş.

Kurmalı saat

Temel’in kurmalı saati bozulmuş. Saati alıp saatçiye götürmüş. Saatçi saatin içini açmış ve cımbızla saatin içinden ölü bir karınca çıkartmış.
Temel ölü karıncayı görünce,
- Vah vah demek makinist ölmiş. Saatim ondan çalışmayidi, demiş.

Drabzonspor

Trabzon belediye başkanı mahallede yürürken Temel yanına yaklaşmış.
- Sayın paşkanum pir sorunum vardur. Pakun ha bu puan durumuna Drabzonspor’la Fenerbahçe’nun attuklari gol yedukleri gol galibiyetleri malübiyetleri puanları ayni ama Fener birinci, Drabzonspor ikinci göriniyi. Ha bu haksuzluk niye paşkanum.
- Kardeşim bu puan durumu alfabetik sıraya göre yazılmış, "F" önce olduğu için Fenerbahçe’yi önce yazmışlar, deyince bizimki hiddetle:
- Ama paşkanum Drabzonspor da "D" ile başlay "D" "F"den önce değil midur ki.

"Geçen yıl 3 bin 600 kayıt yaptık, sadece 6 kişi çocuğuna Temel adını koydu"

Ali Yılmaz (Trabzon Merkez İl Nüfus Müdürü)
Eskiden insanlar Temel ve İdris adını daha çok kullanıyordu. Trabzon merkezinde 2001 yılından bu yana çocuklara Temel ismi yok denecek kadar az koyuluyor. 2001’de nüfus kayıtlarında 2 bin 944 kişi var. Bunların içinde sadece bir aile çocuklarına Temel ismini koymuş. 2002 yılında 926 kişinin kaydını yaptık. Bunlar içinde yine bir Temel ismi var. 2003’te 3 bin 380 kişi arasında bir Temel, dört tane de içinde Temel geçen çift isimler var; Mustafa Temel ve Hasan Temel gibi. 2004’te de 3 bin 578 kişi arasında bir Temel, beş tane de çift isimli Temel var. Yani Temel elden gidiyor! İnsanların çocuklarına neden Temel ismini koymadığını bilmiyorum. Bu soruyu sorduğum biri bana şöyle söylemişti: "Sizin çocuğunuz olsa koyar mıydınız?" Birçok arkadaşımın "Temel fıkralarıyla bizi geri zekalı gibi gösteriyorlar" dediğini biliyorum. Ben ise onlara "Bunlar bizim geri zekalılığımızı değil pratik zekalı olduğumuzu gösteriyor" diyorum. İnsanlar Temel ve Fadime isimlerinden kaçıyorlar.