Sürmene Genel Bilgi

Karadeniz Bölgesi’nde, Trabzon İline bağlı bir ilçe olan Sürmene, doğusunda Of, güneydoğusunda Dernekpazarı, güneyinde Köprübaşı ilçeleri, güneybatısında Gümüşhane ili, batısında Araklı, kuzeyinde de Karadeniz ile çevrilidir.

İlin doğu yarısında yer alan ilçe toprakları yüksek ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir. İlçe topraklarını kıyının ardından yükselen, ormanlarla kaplı Doğu Karadeniz Sıradağları’nın kıyı uzantıları engebelendirir. Dağların Karadeniz’e bakan yüksek kesimlerinde yaylalar bulunmaktadır.

İlçe topraklarını birçok küçük akarsuyun birleşmesi ile oluşan Sürmene Deresi ile İsirli ve Musalı dereleri sulamaktadır. Trabzon’a 36 km. uzaklıktaki ilçenin 2000 Yılı genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 42.256’dır.

İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık ve balıkçılığa dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünler, mısır, patates, çay ve fındıktır. Hayvancılık önemli bir gelir kaynağı olup, genellikle sığır yetiştirilir. Balıkçılık da ilçe ekonomisinde önemli yer tutmaktadır. Kıyı kesimlerde tekne yapım yerleri vardır. Sanayi tesisi olarak ise çay fabrikası bulunmaktadır. Bıçak ve tabanca yapımcılığı da ilçeye özgü el sanatlarındandır.

Sürmene, XVI. yüzyılda Osmanlıların zeamet yeri idi. Miletoslu denizciler tarafından kurulan koloni’lerden biri olan Sürmene, Pontos Krallığından sonra, Roma, Bizans, ve Trabzon Rum İmparatorluğu’nun egemenliğine girmiş ve İmparatorluğun önemli iskelelerinden biri olmuştur.

Coğrafyacı Skylax'ın Anadolu'nun Karadeniz kıyısında, Trabzon ile Rize arasında bir liman dediği yerin Sürmene olduğu sanılmaktadır. Peutinger tablosunda da buradan Nysillime (ismi bilinmeyen), olarak söz edilmektedir. Helen dilinde buradan Psoron, Bizans çağında ise Sourmaina biçiminde Sürmene'den söz edilmiştir.

Sürmene'nin Eski Çağ tarihi hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Osmanlı öncesi ile ilgili hiçbir kalıntı ile karşılaşılmamıştır. Yalnızca Dirlik Köyü'nde XIX.yüzyıla tarihlenen Panagia Tzita Kilisesi bulunmaktadır. XIX.yüzyıl Metropolit Gabriel Iatroudakis tarafından yaptırılan daha sonra camiye (Dirlik Camisi) çevrilen Tzita Kilisesi , bazilika plân düzeninde üç nefli olup, üzeri tonoz ve kubbe ile örtülüdür. Manastır özelliğindeki kilisenin altında mutfak ve odalar vardır.

Fatih Sultan Mehmet tarafından Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katılmış, 1854'de de kaza olmuştur.

İlçenin belli başlı yapısı Orta Mahalle Camisi'dir. Caminin kitabesinden h.1289 (1872) yılında yapıldığı öğrenilmektedir. Dikdörtgen plânlı caminin üzeri dört sütunun taşıdığı ahşap bir kubbe ile örtülüdür. Kubbe dışında kalan bölümler tamamen ahşap örtülüdür. Sürmene'nin 4 km. doğusunda, Balıklı mevkiinde bulunanve Sivil Mimari Örneklerinden birisi olan Memiş Ağa Konağı bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.trabzon.gov.tr adresi ve Kenthaber resim arşivinden alınmıştır.