Zonguldak'ta tartışmalara neden olan ve Cumhuriyet döneminde İngiliz-Macar ortaklığında hazırlanan proje ile yapıldığı belirtilen lavvuarın yerin altında kalan bant boyu, yer altı şehrini andırıyor.

Mimarlar Odası Başkanı Turhan Demirtaş, etrafı kapatılan alanın yer altı çarşısı ya da benzer proje ile değerlendirilmesini istedi.

Zonguldak Lavvuarı, Cumhuriyet döneminde, devletlerarası hazırlanan ihale şartları ile eski adı Ereğli Kömür İşletmeleri (EKİ) olan Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) tarafından İngiltere ve Macaristanlı mühendislere kömür yıkama, arıtma ve ayrıştırma tesisi olarak inşa edilmesi için ihale edildi.

1954 yılında inşasına başlanan ve 1957'de hizmete açılan lavvuarın yerin altında kalan bant alanı ise estetiği ve sağlamlığı açısından yeraltı şehirlerini anımsatıyor. Yerin binlerce metre altından çıkarılan kömür, parçalama, ayrıştırma ve temizleme işlemleri için yeniden yerin altına dökülüyor. Üretim bölgelerinden gelen kömürlerin biriktirebilmesi için yerin altına kurulan silo ve yerin altındaki kömürü diğer ayrıştırma ve yıkama işlemleri için diğer bina ve birimlere taşıyan bantların kurulduğu alan yaklaşık 30 metre genişliğinde 150 metre boyunda bulunuyor. Devsal ve estetik görüntüsünün yanı sıra depremlerden birçok doğa olayına karşı sağlamlık ve dayanıklılığı bakımından da yıllara meydan okuması görenleri şaşırtıyor.

Yerin altındaki bant alanlarını gezdiren Turhan Demirtaş, lavvuar alanın bilinmeyen yönlerini ve yerin altındaki silo ve bantların görevlerini anlattı.

Silo altına vagonlarla üretim bölgelerinden kömür geldiğini belirten Demirtaş, şu bilgileri verdi: "Vagonların, kapakları açılınca kömür yerin altındaki bu bulunduğumuz alandaki silolara dökülür. Toplanarak ters piramit gibi buradan kömür bantlara dökülür. Bu alanlar bant boyudur. Bantlarla kömür, yıkama, arıtma, ayrıştırma gibi birbiri ardına gireceği işlemler için yeryüzüne çıkarılıyor."
Buranın tarihi bir yapısı olduğunu söylemediklerini belirten Demirtaş, sözlerine şöyle devam etti: "Burası sanayi, endüstri yapısıdır. 1954-1957 yılları arasında EKİ, tarafından yaptırıldı. Limanı Hollandalılar, bu lavvuar alanı da İngiliz ve Macarlılar projeleri hazırlayıp yaptı. Bu lavvuarın benzerini, biraz küçüğünü Çatalağzı beldesinde yaptılar. Buranın eni 30 metre boyu 150 metreyi aşıyor. Yer altı çarşısı olur ya da benzer proje hazırlanabilir. Ama maalesef kimse görmesin diye etrafı kapanmış, taş
toprak yığılmış."

Yerin üstünde olan tesislerin yıkılmak üzere olduğu gerekçesiyle Zonguldak Belediyesi tarafından yıkılmaya çalışıldığını anlatan Demirtaş, şunları söyledi: "Sanayi varlıklarını koruma yılında Anıtlar Kurulu tarafından tesadüfen görülen lavvuar alanı, bazı binaları yıkılmasına rağmen koruma altına alındı. Bu arada mahkeme yoluyla karara itiraz edildi. İtirazların ret edilmesi nedeniyle binaların bir kısmı yıkılan ve kimilerinin 'ucube' kimilerinin de 'sanayi yapıtı' olarak baktığı alan konusunda
tartışmalar da sürüyor."

iha

Yayın Tarihi : 6 Kasım 2008 Perşembe 11:50:50

Güncelleme :6 Kasım 2008 Perşembe 11:56:14