Çaycuma Genel Bilgi

Batı Karadeniz Bölgesi’nde, Zonguldak İline bağlı bir ilçe olan Çaycuma, batısında Zonguldak, doğusunda Bartın, kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Devrek ile çevrilidir. İlçe toprakları Filyos Çayının oluşturduğu vadi üzerinde kurulmuş olup, ilçenin batısı Batı Karadeniz Dağlarının fazla yüksek olmayan tepeleri ile engebelenmiştir. Bunun dışında ilçedeki diğer önemli yükseltiler; Balat Dağı ve silsilesinde bulunan Göldağı (600 m.), Veli Baba Tepesi, Düz Dağ, Hasan Dağı, Yoncalı Dağ’dır.

İlçe topraklarını sulayan Filyos Çayı’nın çevresinde irili ufaklı düzlükler bulunmaktadır. Bunların en önemlileri Hisarönü-Gökçebey arasındaki Çaycuma düzlüğüdür. Bunun dışında derelerin yardığı alanlarda küçük vadiler bulunur. Çaycuma-Beycuma arasındaki Çaycuma Vadisi bunların başında gelmektedir.

İlçe topraklarını sulayan Filyos Çayı güneyden kuzeye doğru akarak Karadeniz’e dökülür. Filyos Çayı Çaycuma’nın içerisinde genişleyerek Karadeniz’e döküldüğü kesimde Filyos Düzünü oluşturur. Bu ovaların alüvyonlu toprakları aynı zamanda ilin verimli tarım alanlarıdır. Yüzölçümü 490 km2 olup, 2000 Yılı Genel sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 100.685’tir.

İlçede Karadeniz iklimi hüküm sürmekte olup, yazları fazla sıcak değildir, kış ayları ise ılık ve yağışlıdır. Yıllık ortalama yağış miktarı 1250-1500 kg/m2’dir.Yağışlar genellikle ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde görülür.

İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında; mısır, sebze ve meyvedir. Hayvancılıkta manda yetiştiriciliği önemli olup, buna bağlı olarak süt ve süt ürünleri üretilmektedir. Çaycuma’nın süt ve süt ürünleri kalitesi yüksek olup, her yıl Geleneksel Çaycuma Yoğurt festivali düzenlenmektedir.

İlçede sanayi kuruluşu olarak, Sümerbank Filyos Ateş Tuğlası Fabrikası yanı sıra Saltukova, Perşembe, Karapınar beldelerinde de önemli sanayi kuruluşları bulunmaktadır.

MÖVIII.yüzyılın ortalarında bugünkü Çaycuma’nın bulunduğu yerde, Teion ismi ile bir Miletos kolonisi kurulmuştur. Bu koloni Karadeniz’in kuzeyinden getirilen malların boşaltıldığı önemli bir liman kenti idi. Büyük İskender’in Anadolu seferinden sonra Prenses Amastris, Sesamos (Amasra) merkez olmak üzere çevredeki kentleri birleştirerek Amastris kentini kurmuştu. Roma ve Bizans döneminde Teion isimli bu yerleşim ticaret yollarını birleştiren önemli bir merkez olmuştur.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra önemini yitirmiş ve küçük bir kale olarak kalmıştır. Bu kente ait mimari parçalar ve küçük buluntular günümüze gelmiştir. Yörede Anadolu Selçuklularının egemenliğinin yıkılmasından ve Timur’un egemenliğinden sonra Candaroğulları hakim olmuştur. Fatih Sultan Mehmet’in Candaroğullarını ortadan kaldırmasından sonra Zonguldak ve yöresi ile birlikte Çaycuma da Osmanlı topraklarına katılmıştır.

XIX.yüzyılda Kastamonu Vilayeti Çarşamba (Devrek) kazasına, 1873’te Bartın’a, 1902’de Çarşamba Nahiyesi olarak Zonguldak’a bağlandığı salnamelerden ve yazılı kaynaklardan anlaşılmaktadır. Osmanlı döneminde önemli bir yerleşim yeri olmayan Çaycuma Cumhuriyet döneminde de bu durumunu sürdürmüştür. Çay Cami ismi ile tanınan bu yerleşim Devrek’e bağlı bir bucak merkezi iken 1944 yılında ismi Çaycuma olarak değiştirilerek ilçe konumuna getirilmiştir.

İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında Teios (Filyos) Antik Kenti kalıntıları,Taş Köprü ve Filyos Kalesi bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.caycuma.gov.tr ve www.karaelmas.edu.tr adreslerinden alınmıştır.