Marmara Genel Bilgi

Marmara Adası'ndan Bir Görünüm

Marmara Denizi'nin güneybatısında, Kapıdağı Yarımadası ile Şarköy arasındaki sığ bir deniz alanında yer alan Marmara, Üç büyük ve birçok küçük adadan oluşmaktadır. Bu üç adadan Marmara, Türkeli (Avşa ) ve Ekinlik Adası olmak üzere üç adada yerleşik dokuz idari birimden oluşan marmara Adaları, "Marmara" adını aynı zamanda adanın doğal yapısını oluşturan zengin mermer yataklarından alır. Adalar grubunun içinde bulunduğu iç deniz coğrafi adıyla "Marmara Denizi" olarak adlandırılmıştır. Marmara Adaları Karadenizi Ege Denizi ve Akdenize bağlayan iki boğazın tam ortasında yer alır. Adalar içinde yüzölçümü itibariyle en büyük olanı Marmara Adasıdır. Marmara’nın orta bölümünde bulunduğu için bölge iklimi gibi bazı özellikler taşır Akdeniz ikliminin birçok özelliğini yansıttığı gibi karadeniz’in etsikide kendini gösterir İlçe toprakları bir ada olup, adanın orta kesimleri dağlık, kuzey ve güneyi tepeliktir. En yüksek nokta 699 metre yüksekliğindeki Büyükçayır tepesidir. Güneydoğusunda tepeler arasında Topağaç Ovası verimli bir tarım alanıdır. Adalar topluluğu bütünüyle sit kapsamında değerlendirilmektedir.

Yüzölçümü 154 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 9.446'dır.

Marmara'nın ekonomisi zeytincilik, bağcılık, şarapçılık, balıkçılık ve mermer madenciliğine dayanmaktadır. Mermer ocaklarından çıkarılan blokları İstanbul'daki atölyelere taşıma gereksinmesi, deniz taşımacılığının da gelişmesini sağlamıştır. Adaları kuşatan ve derinliği 80 m.yi geçmeyen sığ deniz alanı, balıklar için çok uygun bir ortam oluşturur. İstanbul ve Çanakkale boğazları yoluyla Karadeniz ile Ege arasında yer değiştiren balıkların göç yolları buradan geçer. Karadeniz kökenli üst akıntılar ve marmara denizinin güney kesimine dökülen akarsular, bu çevreye çeşitli plaktonlar ile diğer organik maddeleri taşıyarak balıkçılık için çok elverişli bir ortam yaratırlar. Marmara'da rastlanan ve çeşitli zamanlarda rastlanan başlıca balıklar; palamut, lüfer, kolyoz, mezgit, hamsi, sardalya, gümüş, tekir, izmarit, kefal, karagöz, barbunya, mercan ve kırlangıçtır. bazı kesimlerde Akdeniz kökenli süngerlere de rastlanmaktadır. 1950'lerde başlayan turizm ise, günümüzde ekonomide ağırlık kazanmış, adada birçok otel, pansiyon, dinlenme tesisi ve yazlık konut yapılmıştır.

Marmara'dan Bir Görünüm

Marmara adalarının en yükseği olan marmara Adası, doğal bitki örtüsü açısından diğer adalardan ayrılmaktadır. Takımadanın geri kalan bölümünde step görünüm egemenken, Marmara Adasında yer yer kızılçam ormanlarına rastlanır. Daha kurak olan kesimlerde makiler yaygındır. Orman örtüsünün bulunduğu kuzey kesim ise bitki örtüsü bakımından daha zengindir. Adanın kuzey kesiminin tamamı, saflık oranı %95'e varan mermerlerden oluşmaktadır. Bu kesimde antik çağlardan beri işletilen ünlü mermer ocakları vardır. Mermer yataklarının tüm kalınlığı 2.000 m.ye kadar varır. Özellikle Badalan Körfezi çevresinde, kristalleri daha küçük olan dolomitli mermerler görülmektedir.

Marmara Adası'nda yerleşme İ.Ö.1200'lerdeki İon göçünden sonra başlamıştır. Antik Çağda Miletoslular tarafından bir deniz ticareti kolonisi olarak Prokennesos adı ile kurulmuştur. Konumundan dolayı tarih boyunca saldırıları uğramış ve yağmalanmıştır. Bu nedenle de adanın çeşitli yerlerinde kale kalıntıları ile karşılaşılmıştır.Roma döneminde buradaki mermer ocakları işletilmiş ve önemli bir mermer yapım yeri olmuştur. İlk çağdan günümüze ulaşan yapı kalıntısı olmamasına karşılık, Viranköy’ün güneyindeki tepede kale kalıntısı, Kesikçiler mevkiindeki limanda da horasan duvarlarla karşılaşılmıştır. Prokennesos küçük bir kent görünümünde olmasına karşılık, Fenike donanmasınca yakılıp yıkılmıştır. M.Ö.410’da Alkibiades komutasındaki Atina donanması Kyzikos yakınlarındaki savaş öncesi burada konaklamıştır.M.Ö.408’’e Atina donanması Khalkedon ‘a (Kadıköy) kuşatmaya giderken yine burada bir süre kalmıştır. Prokonnesos'da yüzey araştırması ve kazı çalışmalarına uzun süre başlanamamıştır.İlk kez İstanbul Arkeoloji Müzeleri adına Dr.Nuşin Asgari’nin 1971’de burada başlattığı kazılar 1978 yılına kadar sürmüştür. İlk dönem çalışmalarında Roma dönemi lahitleri ile karşılaşılmıştır. Araştırmalar ilerleyince oldukça geniş bir alana yayılmış Roma nekropolü ile karşılaşılmıştır. Burada ortaya çıkarılan lahit , mezar stelleri ve mermer parçaları düzenlenen açık hava müzesinde koruma altına alınmıştır. Daha sonraki kazı çalışmalarında da yine çok sayıda birbirine benzer Roma lahitleri ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca lahitler içerisinde Roma altın sikkeleri ile karşılaşılmıştır.

Roma Dönemi Kalıntıları

Prokonnesos, Roma döneminde Hristiyanların sürgün yeri olmuştur. Bizanslılar döneminde keşişlerin yerleştiği adaya, Osmanlı topraklarına katıldıktan sonra, XV.yüzyıldan başlayarak Türkler de yerleştirilmiştir. Ada halkının çoğunluğunu Rumlar oluşturmakta idi. Lozan Antlaşması (1923) gereği Rumlar Yunanistan'a gitmek zorunda kalmış, adaya Karadeniz Bölgesi'nden gelenler yerleştirilmiştir.

Erdek ilçesine bağlı Marmara bucağı sınırları içerisinde yer alan Marmara Adası, 1987'de kurulan ve merkezi adadaki Marmara kasabası olan Marmara ilçesi'ne bağlanmıştır. Adadaki yerleşmeler, önemli bir turizm merkezi olan Gündoğdu, Çınarlı, Asmalı, Saraylar ve Topağaç köyleridir.ayrıca turizm alanında çok tanınan fakat marmara adası’ndan 10 kat daha küçük olan Avşa’da marmara adası’na bağlı bir beldedir.

İlçede günümüze gelebilen, Roma dönemine ait lahitler, Antik çağda kullanılan mermer ocakları, Saraylar Köyü batısındaki vadide 200 m2'lik alana yayılmış Roma nekropolü ve Roma dönemine ait bazı sikkeler dışında herhangi bir eser bulunmamaktadır. Rum ve Osmanlı mimarisinin özelliklerini taşıyan bazı evler günümüze kadar gelebilmiştir.

Kenthaber Kültür Kurulu