İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü

Tarihçe

Cumhuriyetin 29 Ekim 1923’te Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk tarafından ilânından sonra Atatürk, Köprülüzâde Mehmed Fuad’ı (Ord. Prof. Dr. Mehmed Fuad Köprülü) İstanbul Darülfünûnu bünyesinde Türk kültürünü ve medeniyetini dil, edebiyat, folklor vd gibi sahalarda inceleyecek, araştıracak ve bunların sonuçlarını yayımlayacak bir ilim müessesesi kurmak ile görevlendirdi. Takriben bir yıllık bir hazırlık döneminden sonra 12 Kasım 1924 (12 Teşrinisânî 1340)’te Atatürk’ün başkanlığındaki Bakanlar Kurulu’nun 1111 numaralı kararı ile İstanbul Darülfünûnu Edebiyat Şubesi’ne bağlı bir ilim ve kültür yuvası olan Türkiyat Enstitüsü kuruldu. Türkiyat Enstitüsü Türkiye Cumhuriyetinde Bakanlar Kurulu kararı ile kurulan ilk ve tek ilmî enstitüdür.

Türkiyat Enstitüsü, 1924-1982 yılları arasında Türkiyat Enstitüsü, 1982-1991 yılları arasında da 2547 sayılı üniversiteler kanununun gereği olarak Türkiyat Araştırma Merkezi adı ile 67 yıl Edebiyat Fakültesi Dekanlığına bağlı olarak faaliyet gösterdi. Son olarak 16 Ocak 1991’de kabul edilip 24 Ocak 1991 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 3699 sayılı kanunla İstanbul Üniversitesi Rektörlüğüne bağlı Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü adlı bir teşekkül olarak yeniden yapılandı.

Enstitü müdürlerinin ilim sahalarından da açıkça görüleceği üzere Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nün ana çalışma sahası Türk dili ve edebiyatı sahası idi. Ancak 3699 sayılı kanunla Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nün ana çalışma sahası Türk dili ve Edebiyatı, Türk Tarihi ve Türk Sanatı olmak üzere üç anabilim dalı şeklinde tespit edilmiştir.

Türkiyat Enstitüsü’nün ilk binası İstanbul Üniversitesi merkez binası girişinde hâlen Profesörler Evi olarak kullanılan binadır. Enstitü 1948 yılında Beyazıt Hamamı arkasındaki Seyyid Hasan Paşa Medresesi’ne geçmiştir. Edebiyat Fakültesi ile yanyanadır. 1989 yılından itibaren kendisi için özel olarak yapılan Fatih Parkı karşısında Horhor’daki beş katlı 2000 m2 kullanım alanına sahip yeni binasına yerleşmiştir