Gülhane Parkı’nda Başbakan Erdoğan ve Başkan Topbaş tarafından açılacak dünyanın ilk “İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi”nde, İslam alimlerinin dünya bilim ve teknoloji tarihine yaptığı katkılar gözler önüne serilecek…

İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kültür Bakanlığı ile yaptığı ortak çalışma ile dünyada bir ilke imza atarak, İslam kültür çevresinin bilim dünyasına katkıları ve modern bilimin oluşumuna etkilerini yansıtan İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi’ni kurdu. 24 Mayıs Cumartesi günü Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş’ın da katılacağı törenle açılacak müzede ilk etapta 140, nihai olarak 800 eser sergilenecek.

Dünyanın ilk İslam Bilimleri Müzesi…

İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Topkapı Sarayı’nın arka bahçesinde, yani Gülhane Parkı’nda bir süredir düzenleme ve restorasyon çalışmaları yapıyordu. İstanbul’un en güzel yerlerinden biri olan Gülhane Parkı’nda müze olarak kullanılacak tarihi Hasahırlar binasının onarımı geçtiğimiz aylarda bitmişti. Yeniden düzenlenen bina, dünyanın ilk İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi olarak İslam alimlerinin bilim ve teknolojiye yaptığı katkıları gözler önüne serecek ve batı tarafından icat edildiği bilinen birçok makine ve aletin yüzyıllar öncesinde İslam coğrafyasında bulunduğunu belgeleyecek.

Kültür Bakanlığı, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA), TÜBİTAK, Frankfurt Goethe Üniversitesi Arap İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsü ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi arasında imzalan bir protokol çerçevesinde kurulan müzenin açılışı Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla, 24 Mayıs, Saat 11.00’da gerçekleştirilecek.

Rasathaneler, hastaneler, üniversiteler ve çeşitli makineler müzede…

Gülhane Parkı’nda açılışı yapılacak müzede Müslümanların 8. ve 16. yüzyıllar arasındaki yaratıcılık devrelerinde gerçekleştirdikleri alet ve cihazların örnekleri sergilenecek. Bu örneklerin çok büyük bir kısmı Frankfurt Ünivesitesi Arap-İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsü tarafından kaynaklardaki tarif ve resimlere, çok küçük bir kısmı da günümüze ulaşan orijinallere dayanarak yapıldı. Kendi türünde dünyada bir ilk olan İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi’nde, Müslüman bilginlerin kurdukları rasathaneler, hastaneler, kimyasal düzenekler ve üniversiteler gibi kurumsal eserler görsel olarak yer alıyor.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın işleteceği müze, TÜBİTAK, TÜBA (Türkiye Bilimler Akademisi), İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile Frankfurt Üniversitesi’nden Prof. Dr. Fuat Sezgin’in katkılarıyla oluşturuldu. Müzede ilk etapta 140 eser sergilenecek ve zaman içerisinde bu eserler 800’ü bulacak. Müzenin içerisinde ayrıca Bilimler Tarihi Kütüphanesi de yer alacak. Gülhane Parkı’nda kurulan “İstanbul İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi” 3 bina içinde 3 bin 550 metrekareyi kapsıyor. İslam kültürünün bilim ve teknoloji dünyasına 1000 yıllık katkılarını yansıtacak müze, bilim tarihi yazımında İslam alimlerinin başarılarının göz önünde bulundurulması gerekliliğini ortaya koyacak.

Batılı bilim adamlarının gözünde İslam alimlerinin bilime katkısı…

Batının İslam ve kültürüyle yakından tanışması, onların Miladi 711 yılında Endülüs Emevileri’nin İspanya’ya ayak basmalarıyla başladı. Bu süreç daha sonra Avrupalı oryantalistlerin gayretli çalışmalarıyla devam etti. “Henüz orijinal kaynakların tanınmadığı bir sırada, sadece Latince tercümelere dayanarak, J. G. Herder, J.W. von Goethe ve Alexander von Humbolt gibi bazı batılı hümanistler, Müslümanların bilimler tarihindeki önemlerine değinmişlerdi.

Goethe’nin bu alandaki çalışmaları kuşkusuz çok önemliydi. Goethe doğuya ve İslam kaynaklarına uzanmayı ve onun meyvelerine kavuşmayı isterken, bu kaynaklara aracısız yani tercüme olmadan ulaşmayı yeğliyordu. 19. yüzyılda da bütün şiddetiyle devam eden İslam kaynaklarına erişme çabası sonucu elde edilen bilgiler Rönesans görüşüyle mest olmuş batılı bilginleri şaşırtıyordu.

19. yüzyılın ikinci yarısında yaşayan bir Alman Fizikçi Eilhard Wiedemann, hemen bütün hayatını İslam bilimleri araştırmasına vermişti. 1875-1928 yılları arasında iki yüzden fazla çalışmaya imza atmıştı. İslam dünyası bu yorulmak bilmez bilim adamına şükran borçludur. İslam kültür dünyası tarihinde geliştirilen ve icat edilen alet ve cihazların rekonstrüksiyonlarını yapma düşüncesi, belki de Wiedemann’ın teşebbüsünün etkisiyle, bundan 25 yıl önce Frankfurt Üniversitesi’ne bağlı Arap-İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsü’nde doğdu. Orada kurulan müze büyük bir ilgi gördü. Bu tarz müzelerin açılması isteği sık sık dile getirildi. Doğaldır ki böyle bir müzenin İstanbul’da da olması ihtiyacı hissedildi.

Ancak, Avrupa merkezli olarak yazılan bilimler tarihi (birkaç istisna dışında) İslam kültür çevresinin bilimler tarihindeki olağanüstü başarılarını, bilimlerin gelişmesindeki etkin rolünü ve kazanımlarını bazen bilinçli bazen de bilinçsiz olarak göz önünde bulundurmayan bir karaktere sahip oldu ve bu anlayışla yazılmaya devam ediyor. Avrupa merkezci düşünüş, 15. ve 16. yüzyılda Avrupa’da gerçekleşen bilimsel başarıların hiçbir öncü çalışmaya dayanmaksızın, tamamen Avrupalı bilimsel düşünüş ve metodoloji temelinde gerçekleşmiş başarılar olduğu izlenimini uyandıran bir tarih tasavvuru temelinde bilimler tarihi yazıyor.

Oysa İslam bilimler tarihi araştırmalarını da inceleyecek olursak Avrupa’daki bu büyük gelişmenin ve düşünce devriminin, İslam kültür çevresinde 8. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar devam eden bilimsel çalışmalara ve başarılara dayanmaksızın kendiliğinden var olamayacağını anlarız. Avrupa’da, Müslüman bilginlerin bilimsel çalışmalarını kaydettikleri eserlerin Arapça’dan Latince’ye 12. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar çok yoğun bir çeviri süreci yaşadıkları Avrupa kütüphanelerinin tanıklık ettiği bir gerçektir. Elimizde bunun yüzlerce örneği bulunmaktadır. Maalesef bu çeviri döneminde çevrilen birçok eserin orijini verilirken birçok eser de intihale uğramış ve hatta bazı eserler yazarlarının adıyla değil çevirmenlerinin adlarıyla yayınlanmışlardır. Arapça’dan çevrilen Felsefe, coğrafya, astronomi, tıp, teknik ve benzeri bilim dallarına ait eserler Avrupa Orta Çağı’nın skolastik düşüncesini yüzlerce yıl etkiledikten sonra Rönesans ve aydınlanma döneminin kaynakları arasında da yer almıştır. İşte bütün bunlar İslam kültür çevresinin bilimler tarihindeki rolünün vurgulanmamasının nedenlerinden birisidir.

53 yıllık emek ve 27 lisan…

Bilimler tarihi konusunda dünyanın önde gelen otoriteleri arasında yer alan müzenin kurucularından Prof. Dr. Fuat Sezgin, 1954 yılından buyana İslam Bilimleri Tarihi ile ilgili araştırma yapıyor. Akademik hayatına İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde başlayan Prof. Sezgin, bilim hayatına Almanya’da devam ederek, 1965 yılında Frankfurt Üniversitesi’nde profesör oldu.

Prof. Dr. Fuat Sezgin, Doğubilimi ve Türkoloji üzerine çalışmalar yapan bilim adamı Carl Brockelmann’ın, “GAL, Arap Edebiyatı Tarihi” ve “İslâm Milletleri ve Devletleri Tarihi” gibi çalışmalarındaki eksiklikleri fark ederek bu eksiklikleri tamamlamak amacıyla 1954 yılında İslâm Bilim Tarihi ile ilgilenmeye başladı. 1982'de J.W.Goethe Üniversitesi Arap-İslam Tarihi Enstitüsü’nü ve 1983’de buranın müzesini kuran Prof. Sezgin, Süryanice, İbranice ve Latince dâhil 27 dili çok iyi derecede biliyor.

Prof. Dr. Sezgin, yayınladığı “İslam’da İlim ve Teknoloji” sergilerinde yer alan 800 eski pusula, takvim, güneş saati, askeri top ve tank, usturlab, küre, su pompası gibi aletlerin aynısını yaptı. Bilinmeyen elyazmalarını çevirdi, tıpkıbasımlarını hazırladı. Prof. Dr. Sezgin’e Suudi Arabistan’da Kral Faysal Ödülü (1978), Almanya’da Federal Hizmet Madalyası (1982), üstün hizmet madalyası (2001), İran’da İslami Bilimler Kitap Ödülü (2006) verildi. TÜBA (Türkiye Bilimler Akademisi) tarafından şeref üyesi seçilen Prof. Sezgin, 12 ciltlik Arap Yazını Tarihi ile GAS (Geischte der Arabischen Schifthums, 1967–84 cilt) başyapıtlarını yazdı.

PROGRAM:
TARİH : 24 MAYIS 2008
AÇILIŞ SAATİ : 11.00
UYDUDAN YAYIN SAATİ: 11.00 - 14.00 ARASI
YER : GÜLHANE – EMİNÖNÜ / İSTANBUL

Canlı Yayın Frekans Bilgileri:
UYDU : EUTELSAT W1 10 DERECE
FREKANS 12557.350 vertical
SYM RATE : 2850
FEC : 7/8